با توجّه به اهمیّت رمزپردازی روایت های عرفانی و لزوم تفسیر آنها در درک متن و حصول کارکردهای روایی آن، نشانه های روایت های مربوط به زمان و مکان را در سه اثر اصیل و تأثیرگذار کشف المحجوب، رساله قشیریّه و تذکرهالأولیاء بررسی کرده ایم. حاصل این پژوهش نشان می دهد که بسیاری از نشانه ها چندلایه هستند و کارکرد ارجاعی دارند. نشانه های زمانی عمدتاً محملی برای بنیان نهادن «زمان دیگر» است تا عارف با شکستن زمان...

جامع السلاسل، تألیف مجدالدین علی بدخشانی، شرح احوال پیران و مشایخ مشهور صوفیه و سلسله های آنان را در بر دارد. مجدالدین علی فرزند ظهیرالدین محمد فرزند شیخ خلیل الله بدخشانی، صوفی و نویسنده افغان تبار شبه قاره، این اثر را در 1048 یعنی در روزگار فرمانروایی شاه جهان گورکانی (1037-1068 ق) تألیف کرده است. وی در دیباچه کتاب می نویسد: «چون نگاشته های پیشینیان مانند سیرالعارفین و رشحات و هر یک ویژه گر...

ابوالحسن علی بن عثمان بن ابی علی جلابی هجویری غزنوی (متوفی 465 هجری قمری) در خانواده ای از حنفیان متعصب غزنین به دنیا آمد. از زندگی خصوصی وی اطلاع دقیقی در دست نیست و تنها در برخی تذکره ها مطالب مبهمی از سالهای اخیر زندگی وی در هندوستان آمده است . هجویری چندی از ابوالعباس شقانی کسب طریقت کرد. و این شقانی از مشایخ نامدار خراسان بود که با منصور حلاج همدلی داشت ، سپس هجویری حلقه مریدان ابوالفضل مح...

با توجّه به اهمیّت رمزپردازی روایت های عرفانی و لزوم تفسیر آنها در درک متن و حصول کارکردهای روایی آن، نشانه های روایت های مربوط به زمان و مکان را در سه اثر اصیل و تأثیرگذار کشف المحجوب، رسالة قشیریّه و تذکرةالأولیاء بررسی کرده ایم. حاصل این پژوهش نشان می دهد که بسیاری از نشانه ها چندلایه هستند و کارکرد ارجاعی دارند. نشانه های زمانی عمدتاً محملی برای بنیان نهادن «زمان دیگر» است تا عارف با شکستن زمان...

درباره ناکامی مشروطیت ایران، اکثر پژوهشگران گواهی داده اند. سؤال اساسی و بنیادین آن است که سرّ این ناکامی چیست؟ مقاله حاضر بر آن است که اگر سرّ ناکامی مشروطیت، در نسبت میان اندیشه ایرانی، یعنی سنت و مشروطه اروپایی، یعنی مدرنیسم، جست وجو شود پاسخی درخور و راهگشا به دست خواهد آمد. در این مقاله، تلاش شده است تا ضمن پیشبرد بحث، بر روش پدیدارشناسانه هرمنوتیک به عنوان روش مناسب پژوهش های تازه در باب مش...

یکی از ویژگی‌های اصلی آثار صوفیانه اقتباس آن‌ها از اندیشه‌های صوفیان پیش از خود است، چنانکه تأثیرپذیری نویسنده‌ی کشف المحجوب از رساله‌ی قشیریه این امر را اثبات می‌نماید، این تأثیرپذیری و تأثیرگذاری‌ها سبب ارتباط زنجیره‌ای این آثار با یکدیگر شده است، حال آنکه مرصادالعباد نجم رازی به نوعی انحراف و خروج از این زنجیره و سنت است.نجم‌الدین رازی در تألیف آثار خود به مسائل تاریخی و سیاسی زمان توجه نمود...

با پژوهش و جستجو در آموزه‌های کشف المحجوب، سوای بهره‌های معرفتی، اخلاقی،  عرفانی به برخی لغزش­های پرآسیب بینش‌ساز و باورسوز پی می‌بریم که در مطاوی تعالیم و سخنان مؤلف نهان‌اند. این باورها که اغلب به دلیل تکیه بر جادوی «رجال‌زدگی» درجهت تمییز سره از ناسره و یگانه از بیگانه در پرده پندارهای باقی مانده است. نگارندگان در این مقاله با روشی تحلیلی- توصیفی و با مستندات درون دینی و پیش‌فرض‌های منطقی و ...

شمال ایران در مقام سنجش با مناطق شرقی و مرکزی به علّت ویژگیهای اقلیمی و اجتماعی و حفظ ارتباط فرهنگی با ایران باستان تنها بالیدن گاه تعداد انگشت شماری از عرفای برجسته بوده است. شیخ ابوالعبّاس قصّاب آملی، یکی از نوابغ عرفان شمال ایران در قرن چهارم هجری است که حکمت ایران باستان در اقوال او انعکاس یافته است. با اینکه نام، سرا و خانقاه شیخ در قرن چهارم، شهرتی یافته بود، از ابوالعبّاس قصّاب در کتابهای عرف...

طنز جزء جدائی ناپذیر متن ادبی است. طنز یکی از شیوه های شالوده شکنی و قاعده افزایی است که نویسنده برای بیان کنایه آمیز و غیر مستقیم پیام و اندیشه خود از آن سود می جوید. طنز در متون عرفانی نیزبه کار رفته و بر جذابیّت و عوام پسندی آن افزوده است . طنز دو کارکرد عمده دارد : 1. انتقاد از نارسایی های سیاسی و اجتماعی2. انتقاد از کجروی های فرهنگی و اخلاقی . سویه عمده طنز در متون عرفانی نثر، مبارزه با کجر...

ادبیات تطبیقی از آن حیث که افق های تازه ای را در زمینه بررسی شباهت ها و تفاوت های موجود میان آثار و افکار بزرگان، ورای مرزهای جغرافیایی می گشاید و موجب گسترش افق های دید و غنی شدن تعاملات فرهنگی و ادبی می شود، امروزه اهمیت ویژه ای یافته است. در پژوهش تطبیقی این رساله که قصد شناساندن شباهت ها و تفاوت های سه کتاب اصلی در عرفان ایرانی با کتاب سیروسلوک کازانتزاکیس یونانی را دنبال می کند، از واکاوی ...