سخن تازه از انسان حماسی و انسان عرفانی اگر چه محال نیست بسی دشوار می نماید چه این دو نوع صفت ادبی آنقدر اهمیت داشته اند که برجسته ترین محققان زبان و ادب فارسی بهترین آثارشان را به نقد و تحلیل و معرفی آنها اختصاص دهند. بنابراین، این رساله به جای معرفی و تحلیل صرف این دو، در پی یافتن ((مشترکات)) آنها، که کمابیش بحث تازه تری به نظر می رسد، برآمد. در کنار این هدف اصلی از نقد و تحلیل قصه های شاخص شا...

انتقام‌‌ که امروزه نوعی ناهنجاری اخلاقی و عدالت بدوی به شمار می‌رود، از جمله پندارهای حاکم بر آثار حماسی است که در ایلیاد و اودیسۀ هومر، همانند حلقه‌های ارتباطی، حوادث را منطقی و پیوسته کرده و در هر سه بخش اساطیری، پهلوانی و تاریخی شاهنامه، امری بسیار مهم و واجد قداست تلقی شده است. با توجه به اینکه یکی از بهترین روش‌های تبیین هر مسئله‌ای، مقایسۀ آن با نمونه‌ای هم‌شأن ...

در جامعه اسلامی تحت تأثیر آموزه های دینی و تعالیم قرآنی زمینه مساعدی برای آثار حکمی و اخلاقی وجود دارد. در ایران پیش از اسلام نیز به ویژه در عصر ساسانی دانش هایی به صورت اندرزنامه، پندنامه، وصایا و امثال آن با عنوان هایی مانند آداب و حکم، حکمت عملی، پند و فرمان های اخلاقی وجود داشت، تا جایی که حتی بر تاج شاهان و حاشیه ی لباس ها نیز نگاشته می شد. در این تحقیق می کوشیم حکمت عملی را به عنوان بن ما...

ادبیات، زیبایی‌آفرینی در زبان است و ادبیات تعلیمی، آن دسته از آثار ادبی را شامل می‌شود که با زبانی ادبی و هنرمندانه به تعلیم و هدایت انسان‌ها بپردازند. ادب تعلیمی در ایران یکی از پردامنه‌ترین انواع ادبی است؛ به‌طوری که اگر یک اثر ادبی کاملاً از نوع تعلیمی نباشد و در انواع حماسی، غنایی و یا نمایشی قرار گیرد، باز تعلیماتی در آن نهفته یا آشکار است. این مقاله پس از تحلیل ادبیات تعلیمی در قلمرو زبانی...

شاهنامۀ فردوسی همواره به صورت یک جریان فرخندۀ فرهنگی و ادبی تا امروز ادامه و استمرار داشته است و به عنوان یک منبع ارزشمند از عناصر اسطوره‌ای و حماسی ایران، بر آثار حماسی پس از خود به ویژه حماسه‌های مذهبی تأثیر فراوان گذاشته است. حماسه‌های مذهبی پس از زوال حماسه‌های ملّی آغاز می‌شوند. در دورۀ قاجار به دلیل نهضت بازگشت ادبی و وقوع انقلاب مشروطه و تحوّلات آن، حماسه‌های فراوانی با موضوع عاشورا ...

منظومه­های حماسی دینی و مذهبی از جملۀ آثاری هستند که با وجود کمیّت قابل توجه در ادب فارسی چندان مورد عنایت مصحّحان و پژوهشگران قرار نگرفته­اند و شاید از دلایل کم­توجهی به این آثار، ناشناختگی آنها در میان جامعۀ ادبی باشد. در طول تاریخ ادبیّات فارسی، منظومه­های حماسی دینی متعدّدی با موضوع وقایع دینی و جنگ­های صدر اسلام، زندگی و شرح احوال ائمّۀ اطهار و شخصیت‌های برجسته و تأثیرگذار مذهبی سروده شده‌است. ...

رویکرد ساختاری شیوه‌ای است که در قرن بیستم به اوج شکوفایی رسید و به ما این امکان را می‌دهد تا اصول واحد و تکرار شونده‌ای را که در میان روایت‌های موجود در یک اثر ادبی مشابهت ایجاد می‌کند، دریابیم. گرینتسر یکی از صاحب-نظران روسی است که با بررسی آثار حماسی تمدن‌های مختلف به خصوص هند، سعی نموده طرح یکسانی را برای ساختار داستان‌های حماسی ارائه نماید. به اعتقاد وی قهرمان داستان‌های حماسی مانند ایزد گ...

بولس یوسف سلامه ادیب معاصر لبنانی با اینکه مسیحی است ارادت خاصی به شیعه و به خصوص حضرت علی (ع) دارد. از جمله آثار وی منظومه ای به نام «ملحمه عید الغدیر» است که در بیش از سه هزار بیت سروده شده و به ذکر وقایع تاریخی مقارن ظهور اسلام تا قیام کربلا پرداخته است. قهرمان اصلی این اثر امام علی و فرزندش امام حسین (ع) هستند. این منظومه تا حدود زیادی ویژگی های حماسه را در خود دارد و جزء یکی از بهترین آثار...

ادبیات حماسی یکی از گسترده ترین حوزه های ادبیات فارسی محسوب می شود. آثار بسیار ارزنده و گرانقدری در این حوزه آفریده شده اند و به جرات می توان گفت یکی از بخش های قوی و موفق ادبیات فارسی همین ادبیات حماسی است. موفقیت این نوع از انواع ادبی از آن روست که اثاری چون شاهنامه فردوسی سرسلسه و راه مبین حماسی سرایی ملی میهنی در ایران در برهه ای به علل مختلف دچار رکورد شد، اما با ورود دین مبین اسلام جلوه ی...

چکیده آنّا آخماتووا، شاعر سدۀ بیستم روسیه، در اشعار خود به جلوه‌‌های مختلف وطن و پایداری پرداخته است. وضعیت اجتماعی دورۀ حیات شاعر در روسیه از عوامل تأثیرگذار در آثار و زندگی‌اش بود که در اشعارش بازتاب ویژه‌‌ای داشته است. در اشعار آخماتووا، تاریخ روسیه در دورۀ حکومت استالین منعکس و طنین وطن از مضمون‌های خاص اشعار او شده است؛ به‌‌طوری که، بدون وطن، عشق، خانواده، و زندگی برای او معنا نداشت. سرنوش...