در متنی مانوی به زبان پهلوی اشکانی داستان مصائب مسیح و مصلوب شدن او به توطئۀ یهودیان ذکر شده است. بخشی از این متن که مربوط به خیانت یهودای اسخریوطی است در تمامی دستنویسهای موجود از این متن دچار ریختگی شده است. از میان بازسازی‌هایی که تاکنون از این متن صورت گرفته برخی با واقعیّت موجود در دستنویس‌ها در تناقض است. برخی دیگر نیز که توانسته ‌اند به صورت مضبوط در دستنویس‌ها دست یابند به علّت عدم توجّه ب...

چنان­که بسیاری از پژوهندگان کیش مانی اشاره داشته­اند، مانی از اندیشه­های گنوسی متأثّر بوده­است و مطالعۀ متن­ها و باورهای گنوسی­مانوی، ویژگی­هایی همانند را میان مانویان و گنوسیان آشکار می­کند. در پژوهش پیش­ِ رو، یکی از همین همانندی­ها، یعنی شباهت جایگاه مریم مجدلیّه را در متن­های گنوسی (انجیل­های توماس، حقیقت، فیلیپ، مریم و...) و متن­های مانوی، با تکیه بر متن پارتی M6281+M6246 بررسی می­کنیم. در پای...

از انجیل مانوی ـ مهم‌ترین اثر مانی ـ تاکنون سه دست‌نویس به زبان فارسی میانه و به خط مانوی شناخته شده بود: M17, M172/I/ و M644. مقاله حاضر نشان می‌دهد که قطعه کوچک و منتشرنشده M5439 نیز بی‌تردید بخشی از دست‌نویس‌های انجیل بوده و همانند سه قطعه بالا بخشی از سرآغاز انجیل زنده مانی و باب الفِ آن را تشکیل می‌داده است. قرائت کامل این قطعه آسیب‌دیده و بدخوان نه تنها موجبات اصلاح بازسازی‌های پیشین را فر...

هدف از پژوهش حاضر، بررسی شناخت جهان مسیحی از مانی و دین او است. مانویت؛ از مهم ترین موضوعات ردیه نویسی در میان متکلمین و رفض شناسان مسیحی بوده، و همین ردیه ها تا سال ها منبع مطالعات مدرن درباره مانویت بوده اند. این نکته، گذشته از این که از فقدان منابع دست اول درباره مانویت ناشی می شد، واجد یک وجه گفتاری نیز بود. از نگاه نخستین متکلمان مسیحی، مانویت کارکرد «دیگری» را دارد، دیگری ای که می بایست ط...

این پایان نامه به بررسی تاثیر تزیینات نگاره های بازمانده از مانویان و ریشه یابی آنها در تزیین قرآن های قرون اولیه اسلامی موجود در موزه قرآن امام رضا (ع) می باشد. پس از حاکمیت اسلام ، مانویان به مدت چندین قرن از آزادی نسبی برخوردار بودند و در همین هنگام بود که آنان هنر خود را در خدمت مسلمانان قرار می دادند، که به مرور و با گسترش اسلام، سنت و فن تزیین و تذهیب کتابت قرآن کریم به تأثیر از هنر گذشت...

در این رساله جلوه های فرهنگ ایرانی موجود در اشعار ناصرخسرو که شبه آنها اشاره کرده است،پرداخته شده است. در ابتدا خلاصه ای از احوال و آثار شاعر جهت آشنایی بیشتر با اندیشه ها و افکار او آورده شده است. بعد از آن به طور خلاصه به چگونگی شکل گیری شیعیان از صدر اسلام تا تشکیل فرقه ی اسماعیلیه اشاره شده و افکار و اندیشه های این فرقه به اجمال نوشته شده است. و همچنین به علّت گرایش ناصرخسرو به این فرقه و مب...

در این مقاله، چهار قطعه تاکنون منتشرنشده از مجموعه دست نویس های مانویِ بازیافته از تورفان با شناسه m409b، m1206، m7380، و m1571a که در فرهنگستان علوم براندنبورگ (برلین) نگهداری می شود قرائت، ترجمه، و تفسیر شده است. این قطعات، که مشتمل بر الفبای مانوی با ترتیب ابجدی اند، در واقع برای نوآموزان سغدی، که قصد داشتند شعرِ بیت دارِ پارتی تصنیف کنند، نوعی دست نامۀ آموزشی بوده اند. در این پژوهش کاملاً نو، ب...

نویسندگان و دانشمندان اسلامی از جمله ابن ندیم، بیرونی - شهرستانی و یعقوبی دانسته­های ارزشمند خود را درباره مانی و دین او در نوشته­های خود آورده­اند و این همه پیش از آن است که اروپاییان شناخت درستی از این دین فراموش شده داشته باشند. ابن ندیم چنان با درستی و گزارش گونه و بی‌هیچ پیش داوری­ای درباره این دین سخن گفته است که در جهان باستان بی سابقه است. هرچه که او گفته نیز پس از یافتن دست نوشته­های م...

مکتب نگارگری هرات در سال های حاکمیت شاهرخ تیموری تا آغاز حکمرانی صفویان، یکی از دوره های درخشان هنرِ نگارگری وکتاب آرایی ایرانی بود. در این دوران با گردآمدن هنرمندان رشته های گوناگون از سراسر ایران در کتابخانه های هرات، نسخه های بسیاری از متون ادبی و تاریخی و علمی مصور شد. این نسخه ها با شیوه های متنوع و تجربه های بسیار گرانبهایی از هنرمندانِ طراز اول دربار همراه بود، و به تدریج در سال های پایانی...

در این مقاله، چهار قطعة تاکنون منتشرنشده از مجموعه دست‌نویس‌های مانویِ بازیافته از تورفان با شناسة M409b، M1206، M7380، و M1571a که در فرهنگستان علوم براندنبورگ (برلین) نگهداری می‌شود قرائت، ترجمه، و تفسیر شده است. این قطعات، که مشتمل بر الفبای مانوی با ترتیب ابجدی‌اند، در واقع برای نوآموزان سغدی، که قصد داشتند شعرِ بیت‌دارِ پارتی تصنیف کنند، نوعی دست‌نامۀ آموزشی بوده‌اند. در این پژوهشِ کاملاً نو، ب...