در دورۀ سلجوقی تا پایان فرمانروایی سلطان ‌ملک‌شاه (485 ه.ق)، سیاست مذهبی این حکومت بر پشتیبانی همه‌جانبه از مذهب تسنن استوار بود. لذا فرقه‌های مختلف شیعه وضعیت اجتماعی و سیاسی مناسبی نداشتند. این اوضاع نامطلوب چندان پایدار نماند؛ زیرا سلجوقیان در سال 483 ه.ق. با معضل شکل‌گیری حکومت اسماعیلیان نزاری به رهبری حسن صباح مواجه شدند که هدف غایی آن، برچیدن بساط حکومت سلجوقی بود. این خطر توجه آنان را ب...

منبرهای چوبی در زمره نفیس‌ترین آثار دوره اسلامی هستند. خلاقیت‌ها، نوآوری‌ها و زیبایی‌های هنر چوب به‌نحو بارزی در این آثار انعکاس یافته است. یکی از شاخص‌ترین این آثار منبر چوبی مسجد جامع نقوسان است. این منبر با ماده تاریخ ۵۴۰ ق.، یکی از قدیمی‌ترین منبرهای ایران در دوره اسلامی است. با توجه به جایگاه این منبر در مطالعات هنر چوب در دوره اسلامی هدف از تحقیق پیش رو معرفی منبر نقوسان، بررسی ویژگی‌های ...

سیر تطور فرقه اسماعیلیه و انشعابات درونی آن, راهگشای مطالعه مناسبات اسماعیلیان با مخالفان است. اوج این مناسبات در قرن پنجم و ششم هجری که مصادف با جنگ های صلیبی است تعریف می شود. دشمنی تشیع با این فرقه بیشتر در چارچوب اعتقادی قابل بررسی است, اما مناسبات خصمانه جریان عمومی اهل سنت با آن ها علاوه بر توجیه مکتبی و اعتقادی, بیشتر در بستر سیاسی قابل تإمل است و این بدان علت است که دو جریان فراگیر حامی...

  نقوش درهم‌بافتۀ هندسی، وجه مشترک بسیاری از تزیینات عصر سلجوقی است که هرچند در برخی از تألیفات مورخان هنر اسلامی به‌عنوان ویژگیِ هنر این عصر مورد تأکید قرار گرفته است، غالباً به دلیل تمرکز این منابع بر توصیفی کلی، بهره‌گیری از آنها به منظور شناخت دقیق ویژگی‌های این ساختار هندسی و درک تفاوت آن با اسلوب‌های به‌کار رفته در دیگر ادوار تاریخی را دشوار می‌سازد. از این رو، شناخت و تبیین ویژگی‌ها و جست...

چکیده در نیمه ی اول قرن پنجم هجری سلجوقیان در ایران قدرت حاکمه را به دست گرفتند. در دوره ی سلجوقی شیوه های گوناگون مالکیت در ایران رایج بود. این شیوه ها شامل زمین ها و املاک وقفی، مالکیت خصوصی، اراضی خالصه (که متعلق به سلطان بود) ، اراضی و املاک متعلق به خانواده ی شاهی و نیز اقطاع (شامل اقطاع دیوانی، اقطاع نظامی) می شد، اما اصلی ترین شکل مالکیت در این دوره واگذاری اقطاع بود. سران سلجوقی این س...

بخش برجسته ای از معماری ایرانی را می‏توان در بافت‏های تاریخی آن مشاهده‏کرد. به همین علت شناخت و پژوهش در زمینه بافت و بناهای تاریخی به عنوان یک میراث گرانبها بسیار اهمیت دارد. این اهمیت و دقت نظر تا بدانجاست که پس از شناخت جامع آنها، برای حفظ تاریخ سرزمین‏ و انتقال به نسل آینده به محافظت و مرمت این میراث پرداخته‏می‏شود. مسجد جامع گلپایگان از بناهای با ارزش دور? سلجوقی شهرستان گلپایگان با ویژگی‏...

مذاهب اهل سنت (شافعی ها و حنفی ها) و شیعه(اسماعیلی ها و امامی ها) در روند تاریخ ایران دوره اسلامی نقش بسیار تاثیرگذاری ایفا نموده اند. در جامعه ایران عصر سلجوقی بخش مهمی از مناسبات اجتماعی بر اساس مرزبندی های مذهبی صورت می گرفت و یکی از زمینه های مهم و اثر گذار حضور و مشارکت و اثر گذاری در فعالیت های اجتماعی از طریق مذاهب و مجموعه اقشار و طبقات و نهادهای مذهبی چون مساجد و مدارس و دیگر تشکیلات م...

آرامگاه ها و بناهای یادمانی یکی از پرشمارترین آثار تاریخی بازمانده در معماری اسلامی ایران است، و زمینه ی مناسبی را نیز برای هنرمندان جهت به ثمر رساندن ایده های هنریشان متناسب با بنا، فراهم می سازد. ساخت این بناها بر دونوع مربع گنبد دار و برج های مقبره ای از سده ی چهارم هجری قمری با شکل گیری حکومت آل بویه و حکومتهای محلی شمال شرق ایران افزایش یافت و در دوره های بعد به ویژه در دوره ی سلجوقی و به ...

دوره سلجوقی تا آغاز دوره تیموری، از جمله ادوار درخشان صنایع چوب در ایران است. آثار چوبی به جای مانده از این دوران، علاوه بر داشتن ارزش فنی و هنری بالا، به دلیل داشتن کتیبه هایی با مضامین دینی و اعتقادی، جایگاهی ویژه در زمینه شناخت باورهای دینی و مذهبی مردمان آن اعصار دارند. این امر، لزوم بررسی دقیق و گسترده تر این آثار را موجب می شود. هدف اصلی پژوهش حاضر، معرفی آن دسته از آثار چوبی متعلق به دور...

هنر شیشه گری از دیرباز نزد ایرانیان متداول بوده است؛ اما نقطه اوج آن را می توان مربوط به سده سوم تا ششم هجری در جرجان دانست. آثار به دست آمده در این دوران، بیشتر پارچ ها و صُراحی ها هستند که طرح های متنوع دارند. با وجود اینکه تزییناتِ آثار آبگینه در دوره سلجوقی پراهمیت و در اواخر این دوران ویژگی های خاصی دارد، تاکنون بررسی و مطالعه اصولی روی شکل، تزیینات و روش ساخت آن ها انجام نشده است. در پاسخ ب...