آفرینش طنز و مطایبه در کلیله و دمنه*   دکتر نجمه حسینی سروری 1 استادیار دانشگاه شهید باهنر کرمان دکتر یحیی طالبی استاد دانشگاه علامه طباطبایی چکیده کلیله و دمنه از قدیم‌ترین نمونه‌های افسانه تمثیلی (فابل) است. فابل‌ها قصّه‌هایی کوتاه با شخصیّت‌های جانوری هستند که مانند انسان حرف می‌زنند و رفتار می‌کنند. فابل‌ها همچنین با نشان‌دادن برتری‌ها یا ضعف‌های اخلاقی انسان‌ها و مناسبات میان آنها،...

دانشمند زمانه و شاعر پرآوازه، حکیم سنایی غزنوی از بزرگ ترین شاعران قصیده گو و مثنوی سرای زبان فارسی ست، که در سده ششم هجری می زیسته است. بسیاری از مفاهیم و مضامین بلند اخلاقی و عرفانی، برای نخستین بار، با سحر و سادگی سخن دل نشین، زلال، و از جان برخاسته حکیم سنایی به ادبیات کهن فارسی وارد شد. از امتیازات سخن سنایی، سیلان روح طنز در اشعار اوست. وی با زبانی صریح و بی پروا به انتقادهای مهم اجتماع...

یکی از ویژگیهای ادبیات کشورهای ستمدیده و استبدادزده، رواج طنز، هجو، هزل، شوخی و مسخرگی در میان آنهاست. زیرا مردمی که نمی توانند صریحاً انتقاد کنند از راه سخنان دوپهلو، غیرصریح، خنده آور و گاهی تلخ و گزنده، انتقادهای خود را بیان می کنند. شرایط نابسامان سیاسی، اجتماعی و اقتصادی هرکشوری سبب می شود که نویسندگان و شاعران طنزپرداز در این سرزمین ظاهر شده و با اشعار خود به محکوم کردن شرایط موجود و بیدار...

طنز¬ نوعی تنبیه اجتماعی¬ است¬، با ماهیتی جدی و قالبی شوخ¬طبعانه که با بیانی کنایی، مفاسد و حقایق تلخ اجتماعی را به صورت اغراق آمیز در لفافه¬ای از خنده و استهزاء به قصد اصلاح امور جامعه نشان می¬دهد. خندة حاصل از طنز خندة شادمانی نیست، بلکه خنده¬ای تلخ و تفکّر¬برانگیز است. طنز یکی از فنون و شگردهای بیان هنری و مؤثر در ادبیّات است. شاعران در دورة قاجاریه از این نوع ادبی در راه رسیدن به اهداف انقلابی...

شوخ طبعی، از عناصر جدایی ناپذیر زندگی بشری است. شوخ طبعی در گفتار و نوشتار در صورت های مختلفی چون طنز، هزل، هجو و لطیفه نمود پیدا می کند. هر یک از این نمودها، بنا بر تعاریف خاص خود در موقعیّت های متفاوت کاربرد دارد. طنز در میان مطالعات ادبی، جامعه شناسی، روان شناسی، زبان شناسی و مردم شناسی دیده می شود و کسانی چون فروید، فوناژی، گرِمِس و راسکین نظریه هایی در این زمینه مطرح کرده اند. طنز با ادبیات ...