صدرالمتألّهین بر خلاف پیشینیان خود، نقش قوۀ ادراکی را از انفعال، به سمت فاعلیت سوق داد. از نظر وی نفس در ادراک های حسی و خیالی شبیه فاعل مخترع است که به ایجاد صورت های ادراکی در فضای نفس می پردازد. لازمۀ سخن صدرا این است که علم نیز از مدار ماهیت خارج شده و امری وجودی گردد؛ چون جعل فقط به وجود تعلق می گیرد. با این حال، فاعلیت نفس نسبت به صورت هایی که واجد آن ها نیست، به مشکلاتی مثل نقض قاعدۀ «معط...

فاعل معنوی از جمله اصطلاحاتی است که در کتب حقوقی ب هعنوان یکی از مرتکبین جرم زیاد به چشم میخورد. با این وجود در تعریف این مفهوم بین حقو دانان کیفری در نظا مهای حقوقی مختلف اتفاق نظر وجود ندار د و هیچگاه مبانی و میزان مسئولیت کیفری وی مورد بحث و بررسی دقیق قرار نگرفته است. در این پژوهش تلاش میشود که معانی مختلف فاعل معنوی تشریح و معنای موجه آن تبیین، مبانی و میزان مسئولیت کیفری آن، به  طور دقیق ...

ناسازگارباوری اختیارگرا‌‌‌‌‌‌، تعیّن علّی حاکم بر تمام رخدادهای عالم را مانعی جدّی‌‌ بر سر راه اختیار فاعل می‌‌داند. از این‌رو، ذیل سه رویکرد نامتعیّن‌انگاری صرف‌‌‌‌‌‌، علّیّت نامتعیّن رخدادها و علّیّت فاعل به دنبال راهی جهت تأمین اختیار انسان است. در پژوهش حاضر به دیدگاه نظریه‌‌پردازان اصلی این سه حوزه‌‌ اشاره کرده و به تبیین و نقد آن‌ها می‌‌پردازیم. سپس با اتکا به تعریف «اختیار» بر مبنای دو اصل «وجود ...

نظریه ی روال باورساز تجربه ی دینی ویلیام آلستون و نظریه ی کارکرد صحیح آلوین پلانتینگا جزء نظریه های اعتمادگرایانه اند. مشخصه ی اصلی و وجه تمایز نظریه های اعتمادگرایانه از سایر نظریه های برون گرایانه در این است که این نوع نظریه ها مؤلفه های اصلی نظریه های برون گرایانه و درون گرایانه را با هم جمع نموده اند و ازاین رو، مبرّا از اشکال های وارد بر نظریه های درون گرایانه اند و باورهای صادقِ بیشتری را ب...

دیدگاه متداول این است که نظریه اخلاقی کانت یکی از نظریات وظیفه گرایانه در اخلاق هنجاری است. یعنی درستی و نادرستی فعل اخلاقی را بر دو مفهوم خوبی و بدی و نتایج فعل استوار نمی کند و بدین ترتیب در تقابل با دیدگاه غایت گرایی است. کسانی که دیدگاه کانت را وظیفه گرایانه می دانند مدعی اند در نگرش کانت درستی و نادرستی فعل مقدم بر خوبی و بدی آن است. بر اساس تقریر متداول از اندیشه کانت، درستی مبتنی بر ارزش...

اخلاق فضیلت یکی از نظریه‌های اخلاقی است که اهتمام ویژه‌ای بر شخصیت فاعل و ویژگی‌ها آن دارد‌‌. در مقابل اخلاق فضیلت‌‌، نظریه‌های عمل‌محور (وظیفه‌نگر و غایت‌نگر) قرار دارند‌‌. شناخت دیدگاه قرآن‌‌، به عنوان مهم‌ترین منبع اعتقادی و عملی دین اسلام‌‌، در میان نظریه‌های اخلاق هنجاری ضروری به نظر می‌رسد‌‌. از همین‌رو، در این پژوهش می‌کوشیم ضمن تبیین دقیقِ اخلاق فضیلت و ویژگی‌های آن‌‌، به سراغ آیات قرآنی...

تلقی یا باور انسان از خود، نقشی اساسی در اصلاح رفتارها به‌ ویژه در رفتارهای اخلا‌قی او ایفا می‌کند. این مقاله با پذیرش این اصل که تلقی انسان از خود مبتنی بر شناخت او از خویش است، به دنبال تبیین ارکان تلقی صحیح انسان از خویش بوده، دو اصل «اعتقاد به حرمت نفس انسان» و «اعتقاد به وجود ربطی و غیرمستقل» داشتن را به عنوان دو رکنِ تلقی صحیح خویش، معرفی می‌کند. این دو رکن تلقی از وجود خویش را مطابق با وا...

در مقدمه این رساله زندگی و شخصیت علمی ، فلسفی ، عرفانی و اخلاقی علامه طباطبائی و نقش موثر ایشان در معرفی اسلام و تشیع و ویژگیهای مشرب فلسفی استاد بررسی و تألیفات و آثار قلمی ایشان معرفی شده است برخی از موضوعات این رساله عبارت است از : عوارض ذاتیه ، صفات فعلیه واجب ، مفاهیم اعتباری ، اجزاء قضیه ، تشکیک ، واحد ، کثیر ، ملاک حمل ، بطلان دور و تسلسل ، نفی فاعل بالجبر و العنایه ، عینیت علت غائی و ف...

اخلاق فضیلت‌‌گرا یکی از نظریه‌های اخلاق هنجاری است که، به‌جای تأکید بر وظیفه‌‌گرایی یا سودگرایی، بر فضیلت‌مندی فاعل اخلاقی تأکید می‌‌کند. ابن‌‌مسکویه در فضیلت‌‌گرایی متأثر از ارسطو و مایکل اسلوت متأثر از آرای هیوم است. مقایسه این دو نظریه نشان‌دهنده نقاط اشتراک و افتراق دو قرائت متفاوت از فضیلت‌گرایی است. نقش سعادت‌گرایی در اخلاق فضیلت یکی از این نقاط افتراق است. ابن‌مسکویه فضیلت‌گرایی را با تأ...