امروزه از مهم‌ترین و پرکاربرد‌ترین روش‌های نقد ادبی معاصر، نقد کهن‌الگویی یا نقد اسطوره‌ای است، که به بررسی ماهیّت و ویژگی و کهن‌الگوها و نقش آن‌ها در ادبیات می‌پردازد. نقد بر مبنای اسطوره از بحث‌های یونگ سرچشمه گرفته است و با استعانت از آرای او انجام می‌شود. در این مقاله سعی شده است منظومة همای و همایون خواجوی کرمانی بر اساس نظریة تفرّد یونگ مورد نقد و بررسی قرار گیرد، به این صورت که همای قهرمان...

نقد بر پایه‎ی‎ معناشناسی و پذیرش چندگانگی معنا باعث پیوند ذهن خواننده با ابعاد مختلف زیبایی‎شناسی متن می‎گردد؛ این درک درست از متن، خواننده را ترغیب می‎کند تا بیشتر بخواند و بیشتر لذّت ببرد، خوانش بیشتر نیز فرآیندی است دو سویه بین نویسنده و خواننده که نتیجه‎ی‎ آن جامعه‎ای‎‎ با فرهنگ بالاست که درست می‎اندیشد و نقد می‎پذیرد. در مقابل این نوع نگرش جدید، سنّت‎های ادبی در پی مطلق گرایی معنا هستند، نگا...

ادبیّات تطبیقی به عنوان یک علم، در دو قرن اخیر در کشورهای اروپایی و عربی و اسلامی ظهور کرد؛ ولی مفهوم تطبیق از قرن­ها پیش در ادبیّات ملل مختلف وجود داشته است و ادبا و ناقدانی بوده­اند که نوعی مقایسه، موازنه و تطبیق را میان ادبا و ادبیّات ملل مختلف انجام می­دادند. بررسی ریشه­های ادبیّات تطبیقی؛ به ویژه در کشورهای اسلامی و عربی، از این رو اهمّیّت دارد که بدون واکاوی میراث اسلامی در زمینه ادبیّات تطبیقی،...

ادبیات به دلیل ماهیت و حوزة گسترده‌اش، با سایر رشته‌های علوم انسانی اشتراک و تناسب موضوعی دارد. از این رو، قابلیت انجام پژوهش‌های بین رشته­ای در آن امکان پذیر است. در این میان رابطة ادبیات و علم روان‌شناسی از اهمیت و عمق زیادی برخوردار است؛ بگونه­ای که نقد و تحلیل اثر ادبی از منظر روانشناسی برای شناخت شخصیت صاحب اثر، یکی از برجسته­ترین روش­های نقدی است. اشعار شاعران یکی از آثار ادبی است که بازت...

    نقد روانشناسی یکی از رویکردهای نقد ادبی معاصر است که با وجود ابهامات و کاستی­هایی که دارد، در تحلیل روانی شخصیت­ها و فهم ­بهتر آثار ادبی به پژوهشگران کمک شایانی می­کند. یکی از نظریه­های مطرح در این رویکرد نقدی، نظریة «نیازها» است که برای اولین­بار توسط روانشناسی آمریکایی به نام «هنری موری» مطرح شد. از نظر او نیازها به سبب وجود فشار است که در انسان خودنمایی می­کنند و انسان برای برطرف ساختن ا...

    نقد روانشناسی یکی از رویکردهای نقد ادبی معاصر است که با وجود ابهامات و کاستی­هایی که دارد، در تحلیل روانی شخصیت­ها و فهم ­بهتر آثار ادبی به پژوهشگران کمک شایانی می­کند. یکی از نظریه­های مطرح در این رویکرد نقدی، نظریة «نیازها» است که برای اولین­بار توسط روانشناسی آمریکایی به نام «هنری موری» مطرح شد. از نظر او نیازها به سبب وجود فشار است که در انسان خودنمایی می­کنند و انسان برای برطرف ساختن ا...

نقد ادبی، مطالعه هوشمندانه اثر ادبی و توصیف و تحلیل آن است. کسی که بنا بر این فرایند و درباره اثری داوری می کند، او را منتقد یا ناقد ادبی می نامند. منتقد ادبی بنا بر شیوه ایی شناخته شده، به نقد اثر می پردازد و گاهی نیز بنا بر طبقه بندی تازه ای که خود ارائه می دهد، به گونه ای اثر را در منظر سنجش قرار می دهد که حکمش مقبول مخاطب عام و بیشتر منتقدان دیگر قرار گیرد. یکی از مسیرهایی که در میان انواع ...

یکی از مسائل مهم فلسفی، بحث و بررسی دربارة چگونگی ادارک صور کلی و معقولات به وسیلة نفس انسان است. فلاسفة اسلامی نیز به بررسی و تبیین آن پرداخته اند. نظریة ملاصدرا یکی از نظریات مهم و برجسته در این زمینه به شمار می آید. در این نوشتار ابتدا نظریة صدر المتالهین و مبانی مهم آن به بیان درآمده، و آنگاه مورد نقد قرار می گیرد

تحلیل عناصر داستانی و روایی بر اساس نظریه های ادبی از چند جهت لازم است، نقد ادبی را روش مند می کند، امکان باز یابی و ارزشیابی متون ادبی کهن ادب فارسی فراهم می شود؛ دیگر این که صحنه­ی نقد و نظر از شوائب پاک شده و معیارهای علمی هدایت گر فرضیه ها و ادعاها خواهد شد. بر این اساس متنی از داستان پرداز بزرگ ادب داستانی، نظامی گنجوی، انتخاب شد تا بر اساس روش های موجود در نظریه­ی ادبی بویژه نظریه ی ساختا...

سرقت ادبی از دیرباز تا امروز، در متون بلاغی و مباحث نقد ادبی، به انواعی تقسیم شده است و افزون بر آن بحثی دربارۀ تأثیرپذیری شاعران از یکدیگر و توارد به میان آمده است. به نظر می رسد، جز مورد «نسخ و انتحال» که با اطمینان بیشتری می توان ذیل عنوان سرقت ادبی بررسی و طرح کرد، در بقیۀ موارد، چون نمی توان موضوع سرقت را اثبات کرد، باید بیشتر به تأثر و توارد و نقش ضمیر ناخودآگاه توجه داشت. در این مقاله، ا...