در دوره مشروطه روشنفکران پس از آشنایی با تجدد و تحولات کشورهای غربی، در پی ایجاد آن در کشور خود به نقد سنت و وجوه متعدد آن پرداختند. در این میان، سنتِ اندیشه عرفانی که یکی از وجوه غالب و گسترده در حوزه اندیشه دینی و معرفتی به شمار می آید و به طور وسیعی در ادبیات فارسی انعکاس یافته است، از توجه و نقد روشنفکران بی نصیب نماند و از جهات مختلف مورد بررسی و واکاوی قرار گرفت. با مطالعه آثار روشنفکران ا...

رنه دکارت از بنیان گذاران مکتب عقل گرایی در فلسفه ی غربی است که تلاش کرد تا اصول و مبانی شناخت را از قلمرو متافیزیک به حوزه ی اندیشه ی انسان وارد کند و دیدگاه معرفتیِ متفاوتی ارائه دهد. نظریه ی شناخت دکارت از جمله مهم ترین و حساس ترین نقاط عطف اندیشه ی فلسفی در جهان غرب است که تأثیری شگرف بر تفکر انسان غربی و شرقی گذاشته است. فلسفه ی دکارت و به خصوص فلسفه ی شناخت او، بیشترین تأثیر را بر فلسفه ی ...

یکی از سؤالات اساسیِ حوزه «معرفت های وحیانی» میزان اثرپذیری آن از «عوامل اجتماعی» است که از آن به عنوان «تعیّن اجتماعی وحی» یاد می شود. به باور علامّه طباطبایی(ره) به طور کلی، «صورتِ» معرفت های وحیانی، از تغییر برخی عوامل اجتماعی و انسانی، مانند: «شرایط زمان»، «انسان» و «مصالح» اثر می پذیرد که به عقیده وی ظهور «شریعت»های متعدّد نتیجه آن است ولی «محتوای» معرفت های وحیانی، و به تبع آن محتوای شرایع تغی...

سیدحسن حسینی یکی از شاعران بسیار توانای معاصر است که بخش عمده ای از اشعار خود را به توصیف دلاوری های مردانه ی فرزندان این سرزمین در عرصه ی پایداری و مقاومت اختصاص داده است. بر غالب این اشعار اصول حاکم بر مکتب رمانتیسم حاکم است؛ امّا حسینی در سایه ی اعتقادات مذهبی، آرمان های انقلابی و تعهّدات اجتماعی خویش، اندیشه ها و مضامین رمانتیکی را تعالی بخشیده و درونمایه هایی بر آن ها افزوده است که همگی در خ...

پژوهش حاضر با هدف «ارائه مدلی جهت پیش بینی میزان احساس آزادی اعضای هیأت علمی در نقد آثار و اندیشه های علمی براساس خودکارآمدی و سرمایه اجتماعی آنان» انجام گرفت. پژوهش حاضر از بُعد هدف «کاربردی» و از بُعد چگونگی گردآوری داده ها و روش کار در زمره ی «تحقیقات توصیفی- همبستگی» قرار می گیرد. برای اجرای این طرح، نمونه ای متشکل از 243 عضو هیأت علمی با روش نمونه گیری سهمیه ایی از کل اعضای هیأت علمی دانشگاه...

مقاله ی حاضر در پی خوانش انقلاب ژانویه 2011 مصر به عنوان یک متن واحد با دیدگاه انسان شناختی است. رویکرد نظری اتخاذشده، ترکیبی از آرای وبر و هرمنوتیک گادامر است و در روش شناسی از آرای انسان شناسی تفسیری و به خصوص کلیفورد گیرتز استفاده شده و شامل دو بخش توصیف مختصر و توصیف فربه است. در توصیف مختصر انقلاب مصر، به بررسی زمینه ی اجتماعی فراملی و ملی پرداخته و در توصیف فربه، خوانش اندیشه های مسلط در ...

روایات متعددی از ائمه مبنی بر اهمیت شناخت نسخ و پرهیز از اظهار درباره ی قرآن، فقه و قضاوت و... بدون شناخت آیات ناسخ و منسوخ نقل شده است. بنابراین هر اسلام پژوه، چه مفسر باشد یا فقیه و یا در منصب قضاوت نشسته و حتی متکلم اسلامی، بی نیاز از آگاهی از علم نسخ نیست.از این روست که بحث درباره ی ناسخ و منسوخ آیات، پیشینه ای به قدمت تاریخ اسلام دارد و اولین کتب مستقل در این زمینه در اوایل قرن دوم هجری تد...

هدف این نوشتار نقد یک نظریه یا نظریه پرداز نیست همچنین اندیشه والرشتاین یامبانی اسلام را به صورت تخصصی واکاوی نمی کند بلکه می کوشد تا امکان شیوه علم دینی  را در قالب یک مثال نشان دهد نظریه های علوم انسانی با روش شناسی های یکسان تولید نمی گردند همچنین مبتنی بر مقدمات باور ها و پیش فرض های مصرح و غیر مصرحی هستند که سرنوشت نهایی نظریه در گرو ان هاست در این نوشتار به عنوان یک نمونه به جای نقد محتوا...

سلطه ی استعمار، شکاف های درون دینی در شبه قاره هند، بحران هایی مانند ردیه های علمی بر اندیشه ی شیعی و تأثیر پذیری منفی حکومت شیعی، از معضلات زمانه ی "میر حامد حسین" است. این تهدیدات مبانی شیعه را در بعد اندیشه و رفتار سیاسی آن زمان مورد هجمه قرار می دهد. او از عالمان شیعی است که به تبیین کلامی-سیاسی از نظام سیاسی امامت پرداخته است. رویکرد اصلاحی در حوزه ی اندیشه بر "رد انگاره های خلافت" و "تأثی...

نقد کهن‌الگویی که برگرفته از آرای روان‌شناسانه‌ی کارل گوستاو یونگ است، در دوران معاصر از روش‌های مدرن نظریه‌ی نقد ادبی تطبیقی بر پایه‌ی نقد روان‌شناختی به‌شمار می‌رود که توجه بسیاری از منتقدان معاصر را به خود جلب کرده است. این گونه‌ی نقد ادبی در پی یافتن ارتباطی میان ذهن نویسنده و ساختار کهن‌الگویی است. کهن‌الگو، صورت نوعی موجود در حافظه‌ی ناخودآگاه بشر...