در سده نهم هجری جنبش صوفیان به صورت یک قدرت سیاسی نیرومند در ایران  ظهور کرد و حکومت جدیدی به نام پادشاهی صفویه تأسیس نمود. در این مقطع صوفیان با سیاسی ساختن مذهب تشیع، از آن به عنوان دال برتر گفتمان ملی­گرایی بهره بردند. تلاقی مذهب و ملیت در گفتمان صفوی باعث شد تا بعد از حدود نهصد سال –پس از ساسانیان-  وحدت دینی مبنای وحدت سیاسی قرار گرفته و هویت ملی در ایران سربرآورد. در این شرایط گفتمان تشیع...

امروزه، سبک­شناسی فارسی به وضعیت رکودی- پژوهش­های منفردی که اغلب سبک را جدا از بافت موقعیتی متن بررسی می کنند- دچار شده که خروج از آن ضروری است. راه حلی که در این مقاله پیشنهاد می شود، معرفی شاخه­های جدید سبک­شناسی و بازیابی ابزارهای مناسبی جهت تجزیه و تحلیل متون فارسی است. به منظور برداشتن یکی از گام­های نخست در این زمینه، مقالة حاضر به معرفی سبک شناسی انتقادی می­پردازد و در معرفی این شاخه از ...

پس از فروپاشی اردوگاه ایدئولوژی افراطی چپ یعنی کمونیسم به رهبری اتحاد جماهیر شوروی ـ که این شکست را باید در امتداد فروپاشی اردوگاه ایدئولوژی افراطی راست یعنی فاشیسم در نیمه قرن بیستم دانست ـ اردوگاه ایدئولوژیک راست میانه یعنی لیبرالیسم به رهبری کشورهای صنعتی جهان در راستای عصر جهانی شدن این پیروزی را جشن گرفت و در این میان، نظریات اقتصادی ـ سیاسی این اردوگاه بر محور نظریه فردگرایی به نوعی در هم...

پژوهش حاضر که با هدف اثبات تأثیر جامعه بر هنر نمایش (تئاتر) یونان باستان و ایران باستان در قرون 6 تا 4 ق.م و تأکید بر اهمیت تأثیرات متقابل تئاتر این دو سرزمین بر یکدیگر انجام گرفته است، با روشی بنیادی در دو فصل 2 و 4 به بررسی اوضاع اجتماعی یونان باستان و ایران باستان در قرون 6 تا 4 ق.م و در دوفصل 3 و 5 به بررسی هنر نمایش (تئاتر) این دو سرزمین در این بازه¬ی زمانی پرداخته است. در نهایت با بررسی ت...

قدرت و ایدئولوژی دو مفهوم کلیدی در رویکرد گفتمان انتقادی هستند که با هدف حفظ یا تغییر روابط اجتماعی به کلام معنا می‌بخشند. ایدئولوژی به مثابۀ مجموعه‌ای از باورها است که نقش تعیین کننده‌ای در مناسبات قدرت دارد و از منظر گفتمان انتقادی، ابزار برقراری روابط نابرابر قدرت در جامعه است و به آن مشروعیت می‌بخشد. سودمندی بررسی مناسبات قدرت و ایدئولوزی در چارچوب تحلیل گفتمان انتقادی در این است که تحلیل‌گ...

این پژوهش نحوه نمایش وقایع تاریخی دوره قاجار و پهلوی برای بازتولید ایدئولوژی دوره معاصر و ایجاد پشتوانه تاریخی برای آن را در سریال تاریخی " در چشم باد" با استفاده از راهبردهای انتقال ایدئولوژی مطالعه می‌کند. ترکیب نظریه برساخت معنای استوارت هال با راهبردهای انتقال ایدئولوژی تامپسون، چارچوب نظری مناسبی برای دستیابی به هدف پژوهش ارائه می‌دهد. با شناسایی دو مولفه اصلی بازنمایی شده در سریال یعنی نه...

نوشتار حاضر که متشکل از شش بحث فرعی است درصدد تشریح نسبت بین دین و ایدئولوژی به عنوان یک معرفت است، تا از این طریق به گونه‌های دینداری متأثر از ایدئولوژی دست یابد. بر این اساس، ضمن توضیح ویژگیهای اساسی ایدئولوژی، رابطة این دو مفهوم در دو عرصة متفاوت یعنی در غرب و در ایران مورد بررسی قرار گرفته است. بررسی تحلیلی ـ تاریخی این موضوع به خصوص در ایران، نوشتار را به سمت منظور اصلی خویش رهنمون ساخ...

قدرت و ایدئولوژی دو مفهوم کلیدی در رویکرد گفتمان انتقادی هستند که با هدف حفظ یا تغییر روابط اجتماعی به کلام معنا می‌بخشند. ایدئولوژی به مثابۀ مجموعه‌ای از باورها است که نقش تعیین کننده‌ای در مناسبات قدرت دارد و از منظر گفتمان انتقادی، ابزار برقراری روابط نابرابر قدرت در جامعه است و به آن مشروعیت می‌بخشد. سودمندی بررسی مناسبات قدرت و ایدئولوزی در چارچوب تحلیل گفتمان انتقادی در این است که تحلیل‌گ...

ایدئولوژی از جمله مفاهیم مغلقی است که اندیشمندان زیادی از علوم مختلف در مورد آن سخن به میان آورده و بررسی کرده‏اند؛ تعریف جامع و مانعی از آن که بین اندیشمندان اجماعی بوده و یا حداقل مورد قبول اکثر آنان باشد، ارائه داده نشده است؛ از تعاریف و ویژگی‏هایی که اندیشمندان برای ایدئولوژی مطرح کرده‏اند، می‏توان اندیشمندان را به سه طیف اصلی تقسیم کرد. گروهی نگرشی مثبت به ایدئولوژی داشته و آن را لازمه زند...

جامعه‌شناسی معرفت دینی فقیهان عصر مشروطه[1] مطالعه موردی بررسی دیدگاه‌های میرزا حسین غروی‌نائینی مهدی فردوسی مشهدی* چکیده میرزای نائینی پس از ورود اندیشه «پارلمانتیسم» به ایران (1324 ه)، با استناد به متن مقدس اسلام (قرآن و احادیث پیشوایان دینی) به توجیه آن پرداخت، اما شیخ فضل‌الله نوری با استناد به متن مقدس، این پدیده نوآمد را نفی و پیروانش را تکفیر کرد. چراییِ تفاوت فتوای این دو فقیه مسلمان درب...