گفتمان مذهبی عهد قاجار متاثر از عوامل مختلف اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و مذهبی از طرفی دچار نوعی عوام‌زدگی و شعارگرایی و از طرف دیگر، بیگانه با وضع جدید اجتماعی شده بود. در این میان، اماکن مذهبی در نگاهی کلی، با وجود تعدد و تنوع درخور تامل، چندان قادر به ایفای رسالت ذاتی خود در هدایت و اصلاح و ارتقاء گفتمانی جامع و مانع، در عرصه مذهبی نبودند؛ مگر مساجدی که در کنار کارکرد عبادی خود، فعالیت‌های علمی ...

سیاست قاجاریه در اداره حکومت ایالات و ولایات مبتنى بر به کارگیرى شاهزادگان و امیران دربارى بوده است و پادشاهان قاجار براى ممانعت از افزایش قدرت خوانین و سران ایلات و قبایل، از واگذارى قدرت و حکمرانى مناطق مختلف به حاکمان غیر قاجارى امتناع مى‏ورزیدند. امّا در بعضى موارد به دلیل عدم توانایى شاهزادگان به ناچار حکمرانى بعضى از مناطق هم چون شمال خراسان (که از ترکیب اجتماعى و جمعیتى خاص برخوردار مى‏با...

در دوران قاجار، در ‌پی آشنایی ایرانیان با ادب و فرهنگ سایر ملل، ترجمة آثار ادبی رونق گرفت و به غنای زبان و ادب فارسی افزود. منطق‌الحمار (خرنامه)، از ترجمه‌های ادبی این عهد، در اصل به زبان فرانسوی نوشته شده و ترجمة آن، در اغلب منابع، به اعتمادالسلطنه (1259 - 1313‌ ق) نسبت داده شده است که بر زبان فرانسوی تسلط داشت و آثاری از آن زبان به فارسی ترجمه کرده بود. در دوران قاجار، ترجمة آثار ادبی اروپایی...

هدف: بررسی روند تأسیس و توسعۀ کتابخانۀ ملی ایران از اواخر عهد قاجار تا پایان پهلوی اول. روش/رویکرد پژوهش: در این پژوهش برپایۀ اسناد و منابع تاریخی و به‌شیوۀ توصیفی-تحلیلی به موارد زیر پرداخته می‌شود: 1. عوامل سیاسی-اجتماعی مؤثر در پیدایش کتابخانۀ ملی؛ 2. تأثیر غرب در پیدایش کتابخانۀ ملی در ایران؛ 3. روند قانونمندشدن و دولتی‌شدن کتابخانۀ ملی ...

وقوع جنگ ایران و روس‌، شعر عصر قاجار را به تجربه‌ای جدید در ورود به مسائل اجتماعی- سیاسی و واکنش به حوادث مهم عصر واداشت. این جنگ­های خونین و طولانی که در نیمۀ اول قرن سیزدهم هجری روی داد، برخی از شاعران این دوره را که در چارچوب مکتب «بازگشت ادبی» فعالیت می­کردند، به واکنش واداشت. بررسی این واکنش­ها، به دسته­بندی دو گروه از شاعران بزرگ این عهد انجامید:    1. شاعران «جامعه­گرا»، همچون میرزا ابوا...

   داستانهای کوتاه رئالیستی صادق هدایت از زوایای مختلف قابل نقد و بررسی است. چون این داستانها با مبانی نظریّات روانکاوانۀ فروید و یونگ، بیشتر قابل انطباق بوده‎ ، تحلیل آنها از این زوایا، هم بیشتر مورد توجّه پژوهشگران واقع‎‎ شده‎است؛ امّا این داستان‎ها در حوزۀ روانشناسی انسان‎گرا ( humanistic psychology ) و به­ویژه با تکیه بر نظریۀ آبراهام مزلو هم قابل بررسی‎است. پژوهندگان در این جستار با مبنا قرار...

استحمام ایرانیان فراتر از کارکرد بهداشتی مرسوم، کارکردهای مختلفی داشت که بررسی و تبیین این ابعاد، میتواند ما را در فهم بهتر تاریخ فرهنگی ایران یاری رساند. از این‌رو، مساله‌ی پژوهش حاضر، بررسی جلوه‌ها، کارکردهای متنوع و ابعاد مختلف فرهنگ استحمام ایرانیان در دوره قاجار است تا به این پرسش پاسخ دهد؛ که استحمام ایرانیان آن عصر از چه ویژگی‌هایی برخوردار بوده؟ در پاسخ، مقاله این مدعا را طرح می‌کند که ...

شهر سیرجان با موقعیت 55 درجه و 34 دقیقه ی شرقی و 29 درجه و 28 دقیقه ی شمالی در غرب استان کرمان واقع است. این شهر با 170,916 نفر جمعیت در سال 1385 ، دومین شهر پرجمعیت استان کرمان می باشد. بر طبق روایات، سیرجان در دوره ی هخامنشی شهریگان خوانده می شده، برخی نیز بنای این شهر را به خسرو بن بلاش بن نرسی بن هرمز اشکانی نسبت داده اند. از دوره ی ساسانی تا اوایل سده ی چهارم هجری سیرجان مرکز استان کرمان ب...

تصویرسازی چاپ­های سنگی عهد قاجار که ریشه در سنت­های نقاشی ایرانی داشته، در هنر کاشی­کاری این دورۀ حیاتی دوباره می­یابد. در این میان مضامینی با زمینۀ تاریخی و با تأکید بر معرفی شخصیت شاهان که موضوع کتاب نامۀ خسروان جلال­الدین میرزا است در زمینه نقاشی روی کاشی در دورۀ قاجار، به دلیل سیاست‌های ملی­گرایی و نسبت دادن القاب خود به شاهان گذشته است که در این مقاله به آن پرداخته می­شود. بیشترین تأثیر تص...

از زمان آشنایی ایرانیان با غرب در دوره قاجار، آزادی بهعنوان مفهومی اعتباری به کار رفت که معنا و تعریفی خاص و متفاوت از گذشته داشت. در این معنا، روشنفکران دوره‌ی قاجار؛ بهخصوص عهد ناصرالدینشاه سهم بسزایی در وارد کردن این مفهوم و تطبیق دادن آن با فرهنگ جامعه‌ی اسلامی ـ ایرانی داشتند. این پژوهش درصدد است تا با واکاوی مفهوم آزادی در آثار متفکران غربی، به مسیر انتقال این مفهوم به ایران، تعریف آن و چ...