تراث به مجموعه میراث ادبی و تاریخی گفته می‌شود که از نیاکان ما به ارث رسیده و طبیعتا با حال و هوای ایشان نگارش یافته است، در طول تاریخ بر اثر تغییر و تحولاتی که در متن زبان به وجود آمده، گاهی نگارش از نسلی به نسل دیگر دیگرگون شده و لذا فهم و درک نوشته های پیشینیان برای آیندگان سخت و دشوار گردیده است. هر چه متن نوشته شده قدیمی تر باشد، مشکل افزایش می‌یابد. علاوه بر این وقتی قرار است چنین متونی ت...

انعکاس پدیده‌های اجتماعی در هنر و ادبیات ـ که یگانه منبع بازگو‌کننده‌ی کنش‌های اجتماعی است ـ بیش از متون علمی و تاریخی می‌تواند، بازگویی هر پدیده‌ی جمعی و انسانی را به صورت آشکار هموار و میسر سازد، بدون آنکه ملاحظات سیاسی و اخلاقی را که بر متون رسمی سایه‌ افکنده­اند، در نظر بگیرد. در این میان ادبیات نانوشته و شفاهی و متون شنیداری، بیش از سایر نوشته‌ها توان آن­ را دارند که بگویند و حقایقی پنهان ...

شعر به‌مثابۀ ابزاری مؤثر و سودمند، حضوری گسترده در متون تاریخی ایرانیان داشته و کارکردهای گوناگونی را در بیان روایت، عهده‌دار شده است. حافظ، حافظۀ تاریخی و ایرانی ماست و از زمرۀ شاعرانی که برخی از اشعارش، توجه تاریخ‌‌نگاران ایرانی را به خود جلب کرده است. آگاهی و دانش تاریخی حافظ، انگیزه‌های تاریخ‌نگاران از واردکردن شعر وی در متون تاریخی، خصوصاً کارکردهای آن در بیان روایت، موضوع پیچیده و شایستۀ د...

پژوهش حاضر، کوششی است در راستای شناخت ماهیت تاریخی حُبّ عُذری و بازتاب آن در منظومۀ غنایی لیلی و مجنون. عشق عفیفانه به عنوان حدّ اعلای عشق انسانی، چه در ادبیات عرفانی و چه در ادبیات غنایی از جایگاه ارجمندی برخوردار است. این نوع از عشق، با وجود مصادیق اندک تاریخی- ادبی، همچنان در عرصۀ عرفان جلوه‌گری می­کند و گاه بهانه‌ای می­شود برای وصول به دریای معرفت حقیقی. این عشق، سرآغازی است برای شیوۀ جدیدی از ...

چکیده تحقیق حاضر تلاش می کند تا با بررسی متون تاریخی دوره تیموریان، گفتمان های مسلط دو دوره تاریخی خاص از سال771 تا 853، یعنی دوران حکومت تیمور و دوره پس از مرگ تیمور تا مرگ الغ بیک را شناسایی کند. در ابتدا با انتخاب 3 متن تاریخی از هر دو دوره مورد بررسی، به گزینش یک گزارش سیاسی و یک گزارش فرهنگی در هر متون دست زده و با استفاده از ابزرارهای زبان شناختی، به تحلیل متون تاریخی پرداختیم. در متون ...

دو اثر جاماسب‌نامه و یادگار‌جاماسبی در برگیرندۀ پیش‌گویی‌های منسوب به جاماسب هستند. این دو متن همراه با متن زند‌بهمن‌یسن اصلی‌ترین منابع موجود در زمینۀ فرجام‌شناسی زرتشتی را تشکیل می‌دهند. متون جاماسب‌نامه و یادگار‌جاماسبی دارای بخش‌های مختلفی به فارسی‌میانه، پازند و فارسی بوده و در طول تاریخ دستخوش تغییر و تحولات زیادی شده‌اند. در این مقاله پس از بررسی ساختار کلی و محتوای بخش‌های گوناگون این د...

  واژگان تاریخی همانند تاریخ بشر سرگذشت پرفرازونشیبی را پشت سر می‌گذارند و سرانجام، در هر حوزه تخصصی معانی و اطلاقات ویژه خود را می‌یابند. بسیاری از واژگان در حوزه تاریخ سیاسی‌ـ اجتماعی، بار معنایی و اجتماعی خاص خود را یافته، مجموعه آنها اصطلاحات دیوانی و اداری دوره‌های مختلف تاریخ ایران را پدید می‌آورد.   در این مقاله، لزوم گردآوری و شرح اصطلاحات دیوانی و اداری و تغییر معنایی این دسته از اصطلا...

وجه مقوم و جوهر اصلی معرفت تاریخی نقد است و اجرای دقیق آن بازسازی گذشته را بر مبنای روایات معتبر تضمین می‌کند. درواقع دست‌یابی به فواید تاریخ، به‌مثابۀ منبعی معرفتی، وابسته به وثاقت داده‌ها و اعتبار رویدادهای آن است و مورخ، برای اعتبارسنجی مدارک و شواهد تاریخی، به نقدافزارهایی نیاز دارد تا معیارهای شناسایی و تشخیص صحیح و سقیم را در اختیار او قرار دهد. مقالۀ حاضر، ضمن درنظرداشتن اهمیت مبحث نقد ت...

آگاهی تاریخی و دینی جوامع مسلمان از مبانی فرهنگ و عقاید اسلامی از متونی متأثر است که در قرون نخستین اسلامی تدوین و تصنیف شده‌اند. ماهیت سنت‌گرایانه فرهنگ مسلمانان باعث شده است فرآورده‌های مؤلفان این متون، به عنوان مبنا و معیارهای شناخت سنت اسلامی فهمیده شود. این در حالی است که بر اساس رویکرد تفسیری ـ انتقادی، این متون ساختارهای روایی حاوی معناهایی گفتمانی‏ هستند که در موقعیت بافتاری قرون نخستین...