بررسی «تحقیق و تقلید» در عرفان و تصوف اسلامی* دکتر بهمن نزهت1 استادیار دانشگاه ارومیه دکتر عباسعلی وفایی استاد دانشگاه علامه طباطبایی، تهران   چکیده دو اصطلاح عرفانی «تحقیق و تقلید» از اصطلاحات بنیادین عرفان اسلامی هستند. این دو اصطلاح، هر چند در سیر و تطور تاریخی خود در متون عرفانی و در مواضع گوناگون کاربردهای وسیع و گسترده­ای داشته­اند، لیکن در معانی و مفاهیمی به کار رفته­اند که بیشتر ...

زبان سغدی از زبان های ایرانی میانه شرقی است که از سده نخست تا سدۀ سیزدهم میلادی رواج داشته است. این زبان به سبب نفوذ زبان پهلوی و نیز بر اثر نفوذ زبان ترکی به تدریج از رونق افتاد و زوال آن با گسترش زبان فارسی و، علاوه بر آن، با نفوذ زبان عربی، از دیگر سوی، شتاب بیش تری گرفت. به هر روی، واژه هایی از زبان سغدی به زبان فارسی راه یافت و در قالب وام واژه به حیات خود ادامه داد. در این پژوهش، واژۀ سغد...

زبان فارسی میانه و متن های بازمانده از آن، نه تنها از نظر مطالب مورد بحث و واژ گان گنجینه ای گسترده و پهنه ای نا شناخته است و به بررسی و تجزیه تحلیل نیاز دارد، بلکه از جهت شیوه آوانگاری نیز مقوله ای در خور توجه و بحث است.وجود املای تاریخی فراوان با نارسایی های خطی و برخی از غلط خوانی ها که در متن های موجود راه یافته است کار پژ وهشگر این زبان را از چند جهت دشوار می سازد.از آنجا که نیاز به فرهنگ ...

حقوق خصوصی زرتشتیان دورة ساسانی که در مادیان هزار دادستان منعکس شده دو نوع پایندانی (ضمانت) را بازمی‌شناسد: پایندانی به خواسته (pāyandānīh pad xwāstag) و پایندانی به تن (pāyandānīh pad tan). مورد نخست که با ضمانه بالشیء/ ضمانه بالمال در فقه اسلامی قابل مقایسه است ابهام کمتری دارد، اما مورد دوم به دلیل فرمول‌بندی ظاهراً پیچیده و تا حدی به سبب زمینة حقوقی کمتر شناخته‌شدة آن، تا کنون به درستی شناسا...

مادیان هزاردادستان یکی از متون حقوقی معتبر به خط و زبان پهلوی است. مادیان در پایان دورة ساسانی، یعنی نیمة نخست قرن هفتم میلادی، نوشته شده و تنها متنی از این دوران است که به مسائل حقوقی پرداخته است. در این کتاب، به مسائلی همچون برده‌داری، ضمانت، شراکت، ازدواج، طلاق، نافرمانی (= عدم تمکین) و... اشاره شده است. در دوران ساسانیان، ارتباط متقابلی بین جایگاه زنان و موقعیت طبقاتی آن‌ها وجود داشت و برای...

امروزه واژه نظر و هم‌خانواده های آن مانند نظرگاه، منظر و منظره با بسامد زیاد در زبان فارسی مورد استفاده قرار می‌گیرند. پس از انتخاب واژه منظر به عنوان برابر‌نهادِ واژه انگلیسی لنداسکیپ ( Landscape)پیگیری ریشه‌های زبان‌شناختی آن و کشف نسبت آن با واژه نِگر فار...

در این مقاله، خوشه های صامت پایانی در فارسی میانه و فارسی نو از حیث میزان تبعیت از محدودیت توالی رسایی با یکدیگر مقایسه شده اند. این قیاس در سطوح مختلف بسامدی، اعم از «گونه» ها، «نمونه»ها ، «تکرار در پایان هجا» و «تکرار در پایان واژه»، صورت گرفته، و برای استخراجِ بخشی از این آمارها، ناگزیر بر اساس برخی جهانی­های واج­شناختی، انگاره ای مفروض برای هجابندی کلمات در فارسی میانه نیز به دست داده شده اس...

یکی از مباحث پیچیده و بحث برانگیز دستور زبان، مقوله «قید» است. این مبحث از مهمترین مسائل زبان بوده که متأسفانه ناشناخته باقی مانده و تعریف درست و جامعی از آن ارائه نشده است و به علاوه، تعاریف موجود نیز کامل و طبقه بندی شده نیست و ابعاد و زوایای آن از دید بیشتر دستور نویسان دور مانده است. به علاوه تاکنون از نظر دستور تاریخی و سیر تحول به مقوله قید نگاه نشده است؛ بر این اساس پژوهش حاضر سعی دارد ن...

در فرهنگ لغات زبان فارسی «سروش» برابر با جبرئیل، رسانندة پیام الهی به پیامبران و مردان برگزیدة خدا معرفی شده است. نوشته­اند سروش فرشته­ای است که پیغام­آور باشد و نیز فرشته­ای که پیغام و مژده آرد و یا خبر و پیغام خیر آورد و معانی ازین دست. در اغلب قاموس­ها با کم و بیش تفاوت، همه در همان معنی جبرئیل از او یاد کرده­اند. اما سروش در ادبیات ایران پیش از اسلام و در فرهنگ اوستایی و ادبیات زرتشتی فار...

استفاده از متون حقوقی سایر کشورها برای پیشرفت حقوق ما امری حیاتی است و در این زمینه ترجمۀ آنها اهمیت پیدا می‌کند. ترجمه‌ای درست و علمی، باید مبانی این کار رعایت شده و اصول مربوط به‌کار گرفته شوند. این اصول به دو دسته اصول عمومی و اصول اختصاصی تقسیم می‌شود. ترجمه‌ای را که در آن تمامی این اصول رعایت شده باشد، می‌توان ترجمۀ «معنامحور» خواند که نوعی ترجمۀ ایده‌آل است. مترجم حقوقی علاوه‌بر دانش زبان...