این پژوهش ، کوششی است برای آشنایی با تلاش گسترده دو فقیه نامور و ژرف اندیش شیخ طوسی و ابن ادریس حلی ، دانشمندان سرآمدی که با خلق آثار گرانقدر خویش و بنیانگذاری شیوه پژوهش وسیع فقهی ، در مسیر دانش فقه و ارج و بالندگی آن افزودند. حاصل این کوشش نوشتاری است مشتمل بر یک مقدمه و دو بخش : مقدمه، گفتاری است در باب معنی داری عنوان « تحول فقه» نسبت فقه با تحول و عوامل فقه و اجتهاد با تاکید و ثبات شریعت ...

چگونگی حیات فقه قرآنی در بستر متحوّل زمان به همراه عناصر و زمینه های آن مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. فقه مبتنی بر تشریعات قرآنی از پویایی ویژه ای برخوردار است. نویسنده با بیان دو نوع انگیزه برای طرح بحث جاودانگی و عدم جاودانگی قوانین شریعت، به بررسی سه دیدگاه در مورد عوامل جاودانگی شریعت پرداخته که عبارتند از: 1 - تغییر پذیری احکام بر اساس تغییر موضوعات، 2 - نقش اجتهاد و 3 - پویایی ذهن و شنا...

نظام شریعت اسلامی بعنوان یک سیستم ارزشی و حقوقی کامل با منابع پایدار کتاب و سنت و بهره‌مندی از عقل به عنوان رسول باطنی، سازگارترین نظام ارزشی با تغییرات و تحولات جهان است. به طوری که منطق بکار رفته در کتاب و سنت، منطقی چندارزشی و پیوسته است و در این نظام ارزشی، گزاره‌های دینی، درجه‌بندی شده و پیوسته، با متغیرهای زبانی بیان گردیده است. این مقاله کوششی است در تبیین نظام ارزشی پیوسته و فازی، تا فر...

عطار نیشابوری و امام خمینی، همچون سایر عرفاء، بر ملازمت علم و عمل یا سلوک عالمانه تأکید دارند و معتقدند سالک الی الله باید به عنوان مقدمّه یا شرط سلوک در کسب علم سلوک بکوشد تا سلوک عملی­اش قرین توفیق باشد. در اندیشۀ عطار مراد از این علم، دو علم شریعت و علم طریقت است که اوّلی را باید با رجوع به سنت پیامبر، فقهاء، مفسّران و محدّثان و دومی را از شیخ طریقت اخذ کرد و غیر از آن هیچ علم دیگری، از جمله علم...

این مقاله با هدف بهینه‌سازی و ارتقای قانون‌های موضوعه برای افزایش امنیت مالی در جامعه و منع دارا شدن بلاجهت، نظریه‌هایی دربارۀ مشروعیت‌بخشی به امر مزایدۀ وسایل نقلیۀ توقیف‌شده توسط نهادهای انتظامی را با ادلۀ عقلی و مسلّمات فقهی و حقوقی ارزیابی می‌کند. همچنین، در این زمینه، مجازات توقیف و جوانب مختلف حقوقیِ عدم رجوع مالک نیز بررسی می‌شود. نگارنده در این مقاله، قاعدۀ اِعراض و سایر اسباب زوال مالکیت ...

با توجه به تحول علم اصول و فراز و نشیب‌های فراوانی که در درازنای تاریخی خود داشته، عقل به عنوان اصلی‌ترین مسأله‌ی اصولی، دچار چالش‌های فراوان شده است. از دیر زمانی این مسأله مارا در اندیشه داشته است که در فرآیند راه‌یافتن به گزاره‌های فقهی، عقل را چه جایگاهی است؟ این خود مسأله‌ای است کهن که از نخستین سده‌های پیدایش دانش کلام و اصول و فقه عرصه‌ای برای رویارویی اندیشه‌ها بوده و خود زمینه‌ی پیدایی...

نوئل. جِی. کولسن،[1] شرق‌شناس معروف، نویسندۀ مقالۀ «آرمان‌گرایی و واقع‌نگری در فقه اسلامی» (کولسن، 1956: ص 211) است. او در این مقاله می‌کوشد اثبات کند که فقه اسلامی ماهیتی کاملاً آمان‌گرا دارد، ولی در سده‌های پیاپی ازسوی دولت‌های اسلامی به‌تدریج و به‌ناچار رویکردی عمل‌گرا و واقع‌نگر پیدا کرده است. دیدگاه‌های کولسن را در هفت محور می‌توان تجزیه‌وتحلیل کرد: 1. عمل‌گرایی و آرمان‌گرایی در سیرۀ ف...

گسترش جوامع انسانی، پیشرفت و توسعه روزافزون نرم­افزارها، عدم رعایت قوانین و استفاده­ی غیر اصولی از این وسایل موجب بروز حوادثی در زمینه حوادث رانندگی سبب شده است. به دلیل اهمیت بسیار موضوع و افزایش حوادث منجر به صدمات جانی و مالی در عصر حاضر، در این پژوهش سعی شده است موضع فقه اسلامی با استناد به منابع کتاب، سنت، دلیل عقل و قواعد فقهی نسبت به حوادثِ ناشی از عدم رعایت مقررات رانندگی، بررسی و مورد ش...