یکی از رازآمیزترین و گسترده ترین تزیینات آثار معماری دوره اسلامی به ویژه مساجد، نقوش هندسی است. مطالعه پیشینه پیدایش نقوش هندسی در هنر ایران سابقه شش هزار ساله را نشان می دهد. تحقیق حاضر در پی پاسخ به این پرسش است که ریشه های تاریخی پیدایش نقوش هندسی در آثار دوره اسلامی چیست و این نقوش می تواند حاوی چه مفاهیمی رمزی و سری باشد. هدف از تحقیق، بیان پیشینه تاریخی نقوش هندسی در هنر ایران و بررسی مفا...

درباره نقوش واق و افسانه درخت ‌سخن‌گو، تحقیق و پژوهش بسیار اندکی انجام شده است. پژوهش در این موضوع، سبب می‌شود این نقش در تاریخ هنر اسلامی و ایرانی بیشتر شناخته شود. این مقاله درپی پاسخ به این سؤالات است: خاستگاه درخت سخن‌گو و نقوش واق چیست؟ انواع نقوش واق کدام‌اند؟ حیطه نمایشی نقوش واق در چه گستره‌ای از هنرهای اسلامی است؟ برای یافتن پاسخ این پرسش‌ها، به افسانه‌های درخت ‌سخن‌گو به‌اختصار پرداخت...

شیر و نقش آن از زمان‌های قدیم، بسیار مورد علاقه ایرانیان بوده و در هنر و تفکر مردم باستان نمودی بارز داشته است. این نقش اصیل و کهن به صورت‌های گوناگونی در هنر، ادبیات و مذهب تجسم یافته و معانی مختلفی را القا می‌کند؛ مثلاً در هنر ایران، شیر اغلب برای نشان دادن شوکت، جلال، سلطنت و قدرت پادشاهان بوده و از طریق سکه‌ها، مهره‌ها، نقوش برجسته، فلزکاری و شیرهای سنگی در دوره‌های مختلف، نمود یافته است. در...

چکیده محدودیت های تصویری در جهان اسلام باعث شکل گیری نقوش گیاهی گردید. به عبارت دیگر این نکته که نوع جدیدی از حکومت و تاریخ باعث بوجود آمدن نوع جدیدی از هنر در ایران شد، همواره مطرح است. اگرچه در تاریخ قبل از این زمان نیز نقوش گیاهی در گوشه و کنار تاریخ هنر و آثار هنری نقشی داشتند، اما تداوم آن و کاربردهای مختلفی که هنرمندان اسلامی از آن در هنرهای مختلفی چون کتاب آرایی، کاشی کاری، حجاری، هنر...

آثار منقوشِ دوران باستان می­توانند سندی برای بررسی افکار و ارتباطات هنری و فرهنگیِ تمدن­های گذشته باشند. مناطق حسنلو، زیویه، قلایچی و ربط 2، متعلق به دوران ماننایی هستند. تعداد زیادی آثار منقوش از  این مناطق به دست آمده که در آنها، « نقش» به عنوان عنصری جهت تزیین  یا  برای نمایش مفاهیمی خاص به کار رفته است. این مناطق با قرارگرفتن در یک ناحیه­ی هم­جوار، دارای نقوشی با مضامین مشترک و مشابه هستند که...

کاشی کاری به عنوان برجسته ترین تزیینات در معماری دوره اسلامی شناخته شده است و بسیاری را عقیده بر این است که ایران اولین کشوری است که از کاشیکاری به عنوان عامل تزئین و سپس استحکام بنا از آن بهره گرفته است. هر چند کاشیکاری در سده های نخست اسلام به دلیل تحولات عظیم سیاسی – فرهنگی- هنری و جا افتادن دین اسلام در میان ایرانیان روندی کند داشت، اما در دوره های بعدی اسلام به خصوص از دوره سلجوقی به پیشرف...

جزیرۀ خارک یکی از جزایر مهم خلیج­فارس است که در طول تاریخ به علـت قرار گرفتـن در مـسیر راه­های تجاری دریایی موردتوجه بوده و آثار تاریخی متعدد و متنوعی در خود جای داده است. مدارک تاریخی و باستان­شناسی نشان می­دهد که این جزیره در دوره اشکانی و ساسانی مسکون بوده و یک پایگاه تجاری و مذهبی مهم به شمار می­رفته است. از جمله آثار برجسته جزیرۀ خارک، دو گورصخره­ای منسوب به تجار پالمیری است. این پژوهش در ...

چکیده تنکه یا تنبان نطعی پوشاک مخصوص ورزش باستانی و پهلوانان زورخانه است، دهخدا در تعریف تنکه می گوید: «تنبان چرمی که تا سر زانو باشد و وقت کشتی گرفتن پوشند». جنس آن ترکیبی از ماهوت و چرم با آستری از کرباس است، و بین رویه و آستر آن لایه ای از پنبه قراردارد. این شلوارک بخشی از فرهنگ مادی زورخانه به شمار می رود و اشتراکات بسیاری با تن پوش های رزمی و ورزشی ایران باستان دارد. ایرانیان باستان به پر...

نقشه ­های برجسته، نمایش توپوگرافی سه بعدی زمین هستند، که ارتفاعات در روی آنها نسبت به یک سطح مسطح سنجیده می­ شوند. بنابراین با تصویر متشابه زمین متفاوت خواهند بود؛ زیرا بجز در حالات مخصوص، انحنا سطح مبنا یا کرویت زمین در آنها در نظر گرفته نمی­ شود. از این گذشته روی چنین نقشه ­ها، مقیاس ارتفاعات گاهی اوقات با مقیاس افقی یکسان نیست. این نقشه­ ها، با نقشه­ های توپوگرافی مسطح از لحاظ ترسیم مسطحاتی،...

کاشی کاری هنریست، که همراه و همگام با معماری نام و آوازه دارد. با توجه به اهمیت معماری و احداث روز افزون بناهای مذهبی و غیر مذهبی در دوره صفویه، معماران بر آن شدند که در تزئین بناهای گوناگون از شیوه تزئینی کاشی هفت رنگ بهره گیرند. کاشی هفت رنگ این قابلیت را داراست که میدان هنر نمایی برای استادان و نقاشان را به نحوی فراهم کند و هنرمندان توانستند از محدودیت اشکال هندسی رهایی یافته و مناظر مختلف ر...