عبید زاکانی شاعر و طنزپرداز قرن هشتم است که حکایت‌های طنزآمیز شاعر در رسالة دلگشا زبان تند و گزندة او را در اعتراض به فضای اجتماعی و سیاسی روزگارش به‌خوبی نمایانده‌است. نظـریة «انـگاره معنایـی طنـز» ویکتور راسکین (Victor Raskin) حرکتی اساسـی است که در مقابل رویکـرد طبقه‌بندی سنتـی طنـز قرار می‌گیرد. این نظریه سرآغاز بررسی‌های زبان‌شناسانه و معناشناسانه در حوزة طنز گردید و بر نظریه‌ها و الگوهای ...

مجموعة شعری تحوّلات العاشق، اثر ادونیس شاعر نام­آشنا و معاصر عرب است. در این مقاله با تکیه بر روش استقرایی مبتنی بر توصیف و تحلیل، به تبیین مؤلفه­ها­ی سبکی تحوّلات العاشق در لایه­های مختلف ادبی و زبانی پرداخته شده است. در این پژوهش با بررسی کلّی این مؤلفه­ها در دو سطح ادبی و زبانیِ و با تکیه بر مشخّصه­های بارز سبک شعری شاعر به تحلیل سطح فکری پرداخته شده و سطح فکری به‌صورت جداگانه مورد بررسی قرار نگر...

از جمله شعرهای نیمایوشیج شعر «ری را» است که به خاطر ویژگی های منحصر به فرد زبانی و ساختاری مورد توجه منتقدان ادبی بسیاری قرار گرفته است. این شعر که از جمله شعرهای واپسین سال های زندگی نیماست، یکی از درخشان ترین شعرهای او و نشان دهندۀ صناعت شعری پیشرفتۀ اوست. صناعتی که این شعر را  مثل هر اثر طراز اول دیگری قابل تدقیق و توجّه بسیارنموده است. با این وجود، بحث های نقّادانه ای که تاکنون منتقدانی همچون...

تنازع یکی از مباحث علم دستور است که بر اساس آن بخشی از جمله ‌همزمان چند نقش مختلف نحوی می‌گیرد. هدف این مقاله، تعیین و بررسی نقش‌های زیباشناختی این تمهید زبانی در شعر است. هنگام ایجاد تنازع در شعر، شاعر ساختار جمله را به گونه‌ای تنظیم می‌کند که واژگان، ترکیبات و جملات مختلفی، متنازعٌ‌فیه را برای تکمیل ساختار نحوی خود به سمت خود جذب می‌کنند و به تعبیری، برای تصاحب آن به نزاع می‌پردازند. این خصوصی...

هرچند ضمیر نسبت به انواع دیگر کلمه مانند صفت، قید، فعل، اسم و مقوله‌های دیگر، تنوع کمتری دارد اما باز می‌تواند یکی از مهم‌ترین انواع کلمه باشد که شاعر با آن رفتارهای ویژه‌ای داشته باشد و محملی برای خلاقیت‌ها و مقاصد شاعرانۀ خود قرار دهد. هدف این مقاله بررسی خلاقیت‌های شاعرانه در عرصۀ ضمیر و کارکردهای هنری آن در شعر با تأکید بر اشعار شاملو است که با روش توصیفی ‌ـ‌ تحلیلی به این موضوع پرداخته است...

در مقاله حاضر، نویسنده با بیان اینکه پس از حدود یک قرن فترت در شعر سدة نهم، سبک هندی حرکت تازه ای را در شعر و به تبع آن در زبان فارسی پدید آورد، به جستجوی عوامل این نو شدگی در شعر نظیری - به عنوان یکی از نمایندگان برجستة این سبک- می‌‌پردازد و از طریق بررسی200 غزل وی و جمع آوری نمونه‌‌های متعددی از این نوع تحولات زبانی و تجزیه و تحلیل ساختاری آ‌‌نها، نشان می‌‌دهد که شاعر چگونه در شعر خود تلاش می...

تفسیر و تحلیل شعر، فرآیندی است که تنها با بررسی زبانی و بلاغی و یا در چارچوب یک نظریّة ادبی به صورت مجزّا نمی‌توان به فهم جامع و حداکثری از آن دست یافت. تفسیر و تحلیل شعر، زمانی دشوارتر می‎شود که با شعری ناب و هنرمندانه روبه‌رو می‎شویم. در مواجهه با چنین شعری، ابهام هنری موجود در نظام معنایی- ساختاری شعر، افق فهم خوانندة مفّسر را با دشواری خوانش و ارائة تحلیلی منسجم رو به‌رو می‎کند. برای تحلیل دقی...

قصیده هائیّه منسوب به امام هشتم، حضرت علی بن موسی الرضا(ع)، از جمله مصادیق عینی تعلیم و روشنگری در سطح فردی و اجتماعی است که امام(ع) در آن، هنجارها و ناهنجاری­های اخلاقی و پیامدشان را با زبانی بلیغ و ادبیّاتی نافذ یادآور شده‌اند. مقالۀ حاضر بر آن است تا به روش تحلیل محتوای کیفی، کارکرد سازه­های بلاغی و زبانی را در تأثیرگذاری هرچه بیشتر کلام امام رضا(ع) و انتقال بهتر معانی مورد نظر ایشان(ع) در قصی...

در پژوهش حاضر، در چارچوب نظریۀ انسجام هلیدی و حسن (1976) میزان تسلط کودکان تک‌زبانۀ فارسی‌زبان بر حروف ربط و ارجاع ضمیری به عنوان دو نوع از ابزارهای انسجامی مورد بررسی قرار گرفته ‌است. به این منظور، 80 کودک در چهار ردۀ سنی 3، 5، 7 و 9 سال از 2 مهدکودک و 4 مدرسه ابتدایی در تهران انتخاب شدند و با یک گروه 20 نفره از آزمودنی‌های بزرگسال به عنوان گروه کنترل مورد مقایسه قرار گرفتند.  به منظور بررسی ع...