«تشبّه» یکی از مفاهیم بحث انگیز در فرایند نمایشی شدن وقایع کربلا است. این مفهوم با در نظر داشتنِ پیشینه ای که در علم کلام، عرفان و به خصوص فقه دارد، از سه بُعد در تعزیه شایان توجه و قابل بررسی است: 1- تشبّه، پیوند عمیقی با نهادنِ نام «شبیه خوانی» بر تعزیه دارد. 2- تشبه به امامان (ع)؛ تشبّه به کفار و دشمنان ائمه و تشبّه مردان به زنان؛ از مسائل مناقشه برانگیز فقهی هستند که شاهد حضورِ آنها در تعزیه نیز هس...

مقاله به صورتی فشرده در مباحث گوناگون به چگونگی شکل گیری‘ رشد و شکوفایی و افول تعزیه خوانی در جامعه های سنتی ونوین ایران می پردازد. تعزیه خوانی در بیرون از مسجد و دستگاه رسمی مذهب و بر پایه فرهنگ مذهبی عامه مردم کوچه و بازار شکل گرفت و رفته رفته رشد کرد و به صورت یک نمایش آیینی – مذهبی تمام عیار درآمد و در دوره قاجار به اوج شکوفایی رسید. تعزیه خوانی در جامعه های سنتی ایران پیوسته همچون یک پای...

تراژدی و تعزیه، دو سنت نمایشی کلاسیک محسوب می شوند که به دلیل ریشه داشتن در آیین و نیز وابستگی به مذهب، فرهنگ، اسطوره و لحن، قابل بررسی تطبیقی هستند. هدف از این پژوهش، بررسی ارزش ها و ظرفیت های نمایشی این دو گونة نمایشی در تطابق با یکدیگر است. در راستای این هدف، مؤلفه های مختلفی همچون روایت یا تقلید، شبیه و شخصیت، شیوة اجرایی، جلوه های کلامی، تزکیه و تأثیر بر مخاطب مقایسه می شوند. در این مقاله...

پژوهش و تأمّل در چیستی عزاداری بر سرور و سالار شهیدان، امام حسین(ع)، از جمله مسائل مهم برای هر انسان آزاده‌ای است که در پی علل و عوامل قیام حضرت سیدالشهدا(ع) است. این نوشتار، با رویکرد دانستن چیستی عزاداری به سیره «علمی» و «عملی» معصومین: می‌پردازد؛ بدین معنا که به صورت خلاصه و علمی به واژه‌شناسی کلمات «مأتم»، «ألمَنَاحَه»، «عَزَا»، «ألجَزَع» و ««عَوِیل» می‌پردازد و سپس با اشاره به «سیره عملی» اهل ...

یکی از ویژگی‌های رویکرد ساختارگرایی در تحلیل متن توجه به تقابل‌های دوگانه است. درحقیقت تقابل بین فرهنگ و طبیعت نوعی ساختار محسوب می‌شود، بر این اساس دو سوی این تقابل اغلب در حین اجرا در رابطۀ سیال، تنشی و دیالکتیک قرار دارند که رابطه‏ای سلبی و هم ‏ایجابی است. بنابراین، از این منظر می‌توان گفت که در آیین تعزیه، فرهنگ و طبیعت درهم آمیخته‌اند و پیوسته همدیگر را تعریف می‌کنند. تعزیه فی‌نفسه پدیده‌...

گردشگری در واقع ناشی از تفاوت ساختارهای اجتماعی است و هر جا از هر چیز، دو نوع متفاوت وجود داشته باشد، بی­شک جذابیتی برای فهم نوع دیگر پدید خواهد آمد. تنوع مذاهب نیز جذابیتی برای فهم مذهب­های دیگر بوجود می­آورد و یک انگیزه را در گردشگران برای گردشگری مذهبی شکل می­دهد. گردشگری مذهبی یکی از رایج­ترین اشکال گردشگری در سراسر جهان است. جاذبه­های مذهبی، زیارتگاه­ها و اماکن مقدس هر ساله تعداد زیادی از ...

شیعیان در تمام دنیا همه ساله یاد و خاطره شهیدان کربلا را زنده نگه می دارند و در ماه محرم به سوگ می نشینند. شیعیان افغانستان نیز اهتمامی ویژه به برپایی عزاداری های حسینی دارند و این امر، قدمتی به پیشینه حضور تشیع در این کشور دارد. نوشتار زیر در دو بخش به این موضوع پرداخته است: بخش نخست اشاره ای کوتاه به سیر تاریخی عزاداری های حسینی در افغانستان، به ویژه کابل دارد؛ در بخش دوم به چگونگی برگزاری ای...

واسازی در نمایش تعزیه می تواند به عنوان یک روش علمی مددکار اجراکنندگان و پژوهشگران باشد. ارکان اصلی تعزیه بازیگری، موسیقی و متن شناسی است. تعزیه امروز به سبب فقدان رویکردهای علمی با مشکلات جدی ربروست. تا آنجا که حیات تعزیه را به خطر انداخته است. تعزیه خوانان جوان و جویای نام برای جلب نظر مخاطب به هرکاری دست می زنند. حتی با زیرپا گذاشتن اصول و قراردادهایی که باید رعایت نمود. واسازی در نخستین قدم...

تعزیه یکی از مراسم ملی و مذهبی ایرانیان است که مورد توجه بسیاری از پژوهشگران ایرانی و خارجی قرار گرفته است . تعزیه از طرفی آئینی نمایشی است که علاوه بر جنبه های هنری ، ویژگی های اعتقادی نیز دارد و از آنجا که از سرچشمه های افکار و باورها و اعتقادات نشأت گرفته و در پیچ و خم های آن غوطه ور گردیده است ، از نخستین روزهای شکل گیری اش ، توانسته است مخاطبان و تماشاگران زیادی را به خود جذب کند . از آنجا...