شاید چنین به نظر رسد که در عالم اسلام و فرهنگ و اندیشه دینی، «رمز» به عنوان یک اصطلاح، اختصاصا مربوط به قلمرو عرفان و تصوف و صرفا دارای جنبه های دینی و عرفانی است. اما در همان مراحل اولیه شکل گیری فلسفه در جهان اسلام، فلاسفه اسلامی به «رمز»توجه کردند و در سیر تکاملی خود، بنیادهای فلسفی خاصی پیدا کرد. اگر به این مبانی و بنیادها، به طور مستقل و منسجم پرداخته شود، می توان به یک رمزشناسی انتولوژیک ...

احمد احسائی (1166-1241 ق) یکی از با نفوذترین چهره های دو سدة اخیر شمرده شده است. او نوآوریهای گوناگونی در مسائل کلامی و به ویژه جهان شناسی، پدید آورده است. این مقاله در جستجوی پاسخ به این پرسش است که آیا احسائی آموزه های جهان شناختی خود را، آن چنان که خود ادعا می کند، مستقیماً از ائمه اثنی عشر اقتباس نموده است؟ با مقایسة برخی از آراء و نظرات او با پیشاهنگان عرصة اندیشه در صدد برآمده ایم تا تأثیر...

از نظر شنکره برهمن (خدا) دارای دو مرتبه نیرگونه و سگونه است : نیرگونه ناظر به مرتبۀ عاریاز تعین و صفات برهمن است و سگونه (ایشوره) ناظر به مرتبۀ تعین و دارای صفات او است، کهدر این مرتبه جها ن به واسطۀ توهم یا مایا پدیدار می شود . از نظر او جهان گرچه واقعیت دارد، اماواقعیت آن امری توهّمی و غیر حقیقی(vivarta)است و حقیقتی غیر از برهمن وجود ندارد.در مقابل ، رامانوجه گرچه به ذات یگانۀ برهمن باور دارد ...

هر گونه تلاش جامعه شناسانه برای تعیین این مسأله که آیا اسلام مانع پیشرفت سرمایه داری صنعتی شده است یا نه‘ باید در متن تحلیلی جامعتر و وسیع تر از مشخصات کلی اجتماعی‘ سیاسی و اقتصادی تمدن اسلامی انجام می گیرد. این مساله گسترده جامعه شناسی تطبیقی‘ به نوبه خود‘ نمی تواند از انزاع دیرینه بر سر شباهت ها و تفاوت های تکامل تاریخی عالم اسلام جهان و مسیحیت مجزا گردد. بدینسان‘ مطالعاتی که برای بررسی روابط...

از دیرباز دغدغه ی احیا فکر دینی جزو دغدغه ها و طرح های اساسی دینداران دین شناس، دلسوزان و تشنگان معرفت ناب و تفکر اصیل اسلامی بوده است. اقبال لاهوری و استاد مرتضی مطهری نیز نمونه های برجسته ای از حلقه متقکران احیاگران و شیفتگان واقعی فکر ناب اسلامی در جهان معاصر به حساب می آیند. آنها درصدد پیرایش و تصفیه تفکر ناب اسلامی از آسیب ها، بدعت ها، کج فهمی ها و نیز در پی توانمند ساختن دین و تعلیمات دین...

با نگاه به فلسفه حج و اسرار تشریع آن در منابع مشترک همه مسلمانان این نکته آشکار می شود که حج دارای ابعاد جامع فردی و سیاسی- اجتماعی است. از سوی دیگر انقلاب اسلامی ایران با توجه به ماهیتش که مبتنی بر دین جهانشمول اسلام است، انقلابیقابل صدوربه شمار می آید. یکی از کانون های مهمی که می تواند الگوی انقلاب اسلامی ایران را به جهان اسلام و کشورهای اسلامی منتقل نماید، فضای حج ابراهیمی است. مساله اصلی ای...

ایده جهانهای ممکن حدود نیم قرن است که مورد توجه قرار گرفته است. کاربرد اصلی و اولیه این ایده، توسط منطقدانان و به منظور طراحی دلالت‏شناسی صوری برای منطق گزاره‏های ضروری و ممکن، با استفاده از مفاهیم و ساختارهای موجود در نظریه مجموعه‏ها، بوده است. این ایده سپس، در شاخه‏های دیگر منطق، مانند منطق تکلیف و منطق شرطی نیز به کار گرفته شد و سودمند واقع شد. «جهانهای ممکن»، به سرعت، در رشته‏های دیگر مانند...

آنچه در این میان به قطع و اطمینان می توانیم نظریه علمی افلاطون بدانیم این است که او جهان را ذاتی زنده و کامل می داند که دارای روحی در منتهای کمال و خردمندی است و استدلالش را در این مورد در دو رساله ((فیلب)) و ((تیمائوس)) به تفضیل بیان کرده، و خلاصه آن این است که انسان جزئی از جهان است و ما که این جز را دارای روح و خرد می دانیم چگونه می توانیم تصور کنیم که خود جهان که کل است روح و خرد را حتی بنح...