سلجوقیان مردمانی کوچ رو و از قبایل ترکان غز بودند که از نبرد دندانقان به بعد با فروپاشی حکومت غزنویان در خراسان(431ق) به تدریج طی چندین دهه آینده زمینه های شکل گیری نظام سیاسی وسیع و گسترده ای را فراهم ساختند که ایران در کانون اصلی آن قرار داشت و از ماوراء النهر و ترکستان تا شام و سواحل مدیترانه را شامل می شد. سلجوقیان به مقتضای حیات کوچگردی زمانی که با نظامات اجتماعی و معیشت ساده ی خاندانی و ق...

آذربایجان عصر مغول یکی از ایالاتی بود که بیشتر نقاط ایران از نظر اقتصادی دوشیده شد تا ایالت سیاسی و اقتصادی مغولان آباد شود با حمله مغول این منطقه از نظر جمعیتی نزول کرده بود و یکی از ایالتهایی است که بیشترین نفرات مغولان در آن حضور داشت. با موج اول و دوم حمله مغول مراکز اقتصادی شرق کشورویران شد و این باعث شد مراکز اقتصادی شمال غرب کشور که با تدابیر بزرگان آسیب کمتری دیده بود رونق یابد و با ان...

پس از یک دوره تلاش برای مهار رفتار مغولان و بومی کردن قوم غالب از سوی دولتمردان ایرانی، وزیران عهد ایلخانان با تشویق ایلخانان مسلمان به ایجاد اصلاحات گسترده، زمینه های شکوفایی نسبی اقتصاد و حیات شهری را هموار نمودند . نوشتار حاضر با طرح این سوال که بازخوانی اندیشه های ایرانشهری در رویکرد آبادگرایانه وزیران عهد مسلمانی ایلخانان چه جایگاهی داشته است؟ بر این باور است که آگاهی به اهمیت امنیت و عدال...

در جهان امروز، اداره امور شهرها متکی بر دولت های محلی دموکراتیک است. الگوهای دولت محلی شهری در جهان متعدد است که مهم ترین آن ها مدل شهردار ـ شورا، شورا ـ مدیر، کمیسیون، نشست شهری باز و نشست نمایندگان شهری می­باشد که سهم مدل شوراـ مدیر در میان شهرهای مختلف جهان بیش از سایر موارد است. آنچه را که بتوان دولت محلی شهر در ایران نامید از جنبش مشروطیت در 1285 هـ . ش آغاز شده است. پس از آن، نهادهای دموک...

نهاد حسبه در تاریخ حکومت مسلمانان از نهادهای وابسته به تشکیلات قضایی و وظیفه آن نظارت بر امور شهری و رفتار شهروندان بوده است.آغاز شکل گیری نهاد حسبه در تاریخ اسلام مورد اختلاف صاحب نظران و مورخان است; برخی تاریخ تشکیل این نهاد را به زمان پیامبر اکرم (ص) و جانشینان وی باز می گردانند و عده ای دیگر به دوره اموی و عباسی. در این مقاله نگارنده ضمن بیان آرای گوناگون و نقد آن ها., شکل گیری سازمان حسبه ...

گزارش و بررسی اجمالی تحولات مهمی که در فاصله ششصد ساله میان حکومت طاهریان تا تیموریان در هرات روی داده ، هدف این نوشتار است. نویسنده تصویری از هرات که در روزگاران گذشته «فرهنگ شهری» مهم و نظرگیر به شمار می آمده پیش روی خواننده می نهد و او را به دیدار مدارس، مکاتب و کتابخانه هایب آن که رونقی بسزا داشته می برد و با دانشمندان ، شاعران و نگارگران چیره دستی که در برابر امواج پی در پی آسیبها ، ویرانی...

شهرنشینی در ایران دورۀ ساسانیان تحول و تکامل شگرفی یافت. اگرچه شهر و شهرنشینی در این دوره ریشه در دوره های گذشته داشت، اما شهر ساسانی هم از نظر کالبد شهری و هم از نظر کارکرد دوره ای از تحول و توسعه و تکامل را تجربه کرد و بخش هایی به آن افزوده شد. تحول شهر ساسانی معلول عواملی چند بود که در مقالۀ حاضر از چهار منظر عوامل سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی مؤثر در این تحول مورد بررسی قرار گرفته اند؛ ...

اعمال طرح شهری در شهرهای موجود و تغییر ساختار آن­ها با ساز و کار مدرن، ادامه روندی است که در عصر روشنگری در غرب پدید آمد و آثار آن بر سرزمین­ های دیگر تا امروز ریشه در الگوهای مبدأ دارد؛ یکی از این آثار، تغییر نقش «گروه­ های ذی­ نفوذ» از عامل مؤثر به عامل استثماری و سودجو به ­ویژه در بخش تجارت املاک شهری است. در این نوشتار با تکیه بر راهبرد تفسیری ـ تاریخی و نیز تحلیل منطقیِ موردهای انتخابی، پس ...

دوران صفویه بویژه عهد شاه عباس اول از لحاظ شهرسازی و توسعة شهری در ایران، دورانی طلایی بحساب می آید. در شهرسازی آن دوران که اوج شکوفایی اش در اصفهان به ظهور می رسد، سه رابطة انسان با خدا، انسان با انسان و انسان با طبیعت مورد توجه خاص قرار می گیرد. با توجه به اینکه معمولاً مهمترین ویژگیهای شهری و شهرسازی هر حکومتی در پایتخت آن حکومت بطور مهمتر و شفافتر تجلّی می یابد، در دورة صفویه سه شهر تبریز، قز...

پارادیپلماسی یا دیپلماسی موازی، به‌معنای نقش‌آفرینی هویت‌های فرو ملی در عرصه سیاست خارجی و مشارکت آنان، مستقل از حکومت مرکزی در عرصه روابط بین‌الملل، از اهمیتی فزاینده در عصر جهانی‌شدن برخوردار شده است. ازآن‌رو که با توجه به فرسایش حاکمیت‌ها و کم‌رنگ شدن مرزها، حدود و حیطۀ اختیارات حکومت‌های مرکزی در حال کاهش و کارکرد حکومت‌های محلی در حال افزایش  است. در چنین فضای افقی در حکمرانی جهانی مبتنی ب...