این مقاله برمبنای رهیافت عقلانیت انتقادی نوشته شده است. مهمترین هدف مقاله، تنظیم یک دستگاه معرفتی برای حل مسأله علمی است. در این نوشتار ابتدا به طرح مسائل روش شناسی پرداخته، آنگاه، به دو سؤال روش شناختی پاسخ داده شده است: مسأله علمی چیست و چگونه می توان مسأله یابی کرد. در پاسخ به سؤال اول، پس از استدلال در باب مسأله، دو نوع مسأله از هم تفکیک گردیده است: مسأله تئوریک و مسأله اجتماعی. در پاسخ به ...

چکیده علم و دین که هر دو سابقه ای طولانی در حیات بشر دارند، در تاریخ بلند خود، در کنار یک دیگر بر زندگی او تأثیرگذار بوده اند و تقریباً هیچ ناسازگاری ای بینشان وجود نداشته. پیش رفت وسیع علوم که از قرن هفدهم آغاز شد، به تدریج دانش مندان را به اکتشافاتی رساند که متفاوت و گاه متعارض با آموزه های رسمی دین بود. این امر موجب پیدایش نزاع میان علم و دین شد، تاآن جا که عالمان دین و دانش مندان به تخطئة آ...

چکیده نظریه مثل افلاطون، به عنوان محور فلسفه او مبتنی بر استدلالات و مباحثات نظری (در مقابل ابتناء بر الهام و شهود) ایده‌ها را موجودات حقیقی معقول و آحاد تبیین‌گر کثرت عالم معرفی می‌کند که هم شرط لازم تحقق معرفت و هم متعلق حقیقی آن محسوب می‌شوند. شهود، شناخت بی‌واسطه ایده‌هاست. با اینکه توصیف افلاطون از شهود ایده‌ها چندان واضح و مبسوط نیست، می‌توان مختصات آن را از قیاس با نظریه رؤیت او، ک...

توجه به ایجاد رابطة مناسب میان نظریه و پژوهش یکی از عوامل موجد پیشرفت رشته‌های علمی و تولید دانش در رشته‌های مختلف و از جمله علوم اجتماعی و به طور خاص روابط بین‌الملل است. یکی از حوزه‌های تولید علم در همه کشورهای جهان، رساله‌های دکتری تخصصی هستند که در آنها تلاش می‌شود دستاورد علمیِ درخوری حاصل شود؛ در نتیجه وجود رابطة مناسب میان چهارچوب‌های نظری و مطالعات تجربیِ رساله‌های دکتری از شرایط توفیق در...

ریشه چیستی، چرایی و چگونگی اندیشه رهبران اجتماعی سیاسی در نظام معرفت‌شناسی آنان نهفته است. فهم این نظام، کمک می‌کند تا حلقه‌های موثر در تحلیل مسائل سیاسی از دیدگاه افراد شناخته شود. با وجود آثار علمی متعدد درباره اندیشه‌های آیت الله خامنه‌ای تاکنون اثری به طور خاص نظام معرفت‌شناسی وی را در تحلیل مسائل اجتماعی سیاسی بررسی نکرده است. این مقاله با روشی توصیفی-تحلیلی با رویکرد...

در اخلاق مجموعه‌ای از عادات و رسوم اجتماعی و تعالیم مذهبی و داوری‌های مستقل عقلی است که وجدان عمومی را تشکیل داده و برای رسیدن به کمال ضروری است. در نظام حقوقی ما با وجود بحث‌های بسیار پیرامون ارتباط فقه و حقوق با اخلاق به این پرسش پاسخ داده نشده است که آن اصول و قواعد اخلاقی موجد این ارتباط چیست. در این مقاله با کنکاشی در آیات و روایات و منابع فقهی و حقوقی با روش تحقیق کتابخانه‌ای به استخراج م...

حقیقت، پرسش برانگیزترین مسأله فلسفی است که اندیشه فیلسوفان را همواره به خود جلب کرده است. مارتین هایدگر با تعریف حقیقت به نامستوری (الثیا)، حقیقت را از معیار سنجش صدق و کذب گزاره خارج کرده و به آن جایگاهی هستی‎شناسانه بخشیده است. در این مقاله ارتباط میان حقیقت و شیء در فلسفه هایدگر بررسی می‏شود و استدلال می‏شود که نگاه هایدگر به هستی‏های ابزاری تأثیر قاطعی بر حقیقت اندیشی وی داشته است. تفسیر ما...

برنامة قوی در جامعه‌شناسی معرفت علمی با نام مکتب ادینبرا و دیدگاه‌های نسبی‌انگارانة این مکتب شناخته شده است. براساس این رویکرد، همة آن‌چه «معرفت» به‌شمار می‌رود، صرف‌نظر از صدق یا کذب آن، عللی دارد که به پذیرش آن در جامعه انجامیده است و جامعه‌شناس موظف است که این علل را بیابد. این برنامه، برخلاف برنامه‌های ضعیف‌تری که معرفت علمی را استثنا می‌کردند، بر این ایده مبتنی است که عوامل اجتماعی در شکل‌...

بهره‌گیری از معارف اخلاقی ‌ـ ‌تربیتی نهج البلاغه نیازمند فهم مقاصد کلام حضرت علی7 است تا فارغ از تحمیل معنایی، دلالت‌های کلام آن حضرت روشن شود. این پژوهش با چنین هدفی انجام شده است تا با روش توصیفی ‌ـ ‌تحلیلی، به بررسی کلمات آن حضرت بپردازد و به کشف خطوط کلی و تفکر کلان امیرالمؤمنین7 در باب اخلاق هنجاری دست ‌یابد و با در نظر گرفتن آن، دلالت‌های روشی آن را استخراج کند. آنچه در این تلاش به بار آم...