در فلسفه معاصر سیاسی غرب، نظام‌های حقوقی و سیاسیِ مبتنی بر مأذونیت الهی، با صبغه نادیده‌انگاری خودانگیختگی و خودمختاری انسان، ملازم با دیگرآیینی اراده انسان‌ها و غیر قابل دفاع و نامشروع است. (تاریخچه) تأثیر این نگاه، رابطه مأذونیت الهی با خودآیینی اراده را با ابهام مواجه ساخته و درصدد است تا به اراده‌های خودآیین به عنوان یگانه معیار قوانین و قانونیت نهادهای حقوقی و سیاسی مشروعیت ببخشد! (مسئله) ا...

  موضوع خلود برخی از انسانهای خطاکار در عذاب بی‌پایان اخروی، ریشه در آیات قرآن و روایات اسلامی دارد. در این مورد نه تنها عقل نمی‌تواند عذاب لایزال را برای خطای محدود بپذیرد، بلکه در مقابل آیات خلود، آیاتی که بیانگر عفو فراگیر خداوند است و نیز آیاتی که وقوع عذاب جاودانه را به مشیت و اراده الهی واگذار می‌کند، قرار دارد. ملاصدرا برای حل تقابل یاد شده، تفسیری بدیع در کتاب اسفار و الشواهد الربوبیه ا...

یکی از مسئله‌های مهم و مرتبط با اراده الهی، عمومیت اراده است. صدرالمتألهین اراده خداوند را فراگیر می‌داند و عینیت صفات با ذات، قاعده «بسیط‌‌الحقیقه» و تبیین ویژه وی از علیت، مبانی این دیدگاه او به شمار می‌روند. یکی از مهم‌ترین چالش‌های این نظریه، ناسازگاری آن با برخی آیات و روایات و نیز اختیار داشتن انسان است. ملاصدرا در پاسخ به این اشکالات، گاه براساس نظر مشهور مشی کرده است؛ اما با تأمل بیشتر ...

یقظه و بیداری از جمله مفاهیم خاص دینی و عرفانی است که در مقابل غفلت و بی­توجهی قرار دارد و لازمۀ رسیدن به مقام توبه و گام نهادن در وادی سلوک است. یقظه حالی است که با جذبه و عنایت الهی آغاز می­شود و انقلابی درون انسان به پا می­کند که او را با سلوکی عارفانه به کمال مطلوب می­رساند. نوشتار حاضر برآن است تا با تأکید بر اهمیت یقظه در مراتب سلوک، داستان پیر چنگی از مثنوی مولوی و شیخ صنعان از منطق­الطی...

هدف این پژوهش، عبارت از استکشاف و ارائه رویکرد جامع قرآنی در باب انگیزش است. سؤال اصلی این است که مبانی و علل انگیزش از دیدگاه قرآن کدام است و طی چه مکانیزمی، انگیزه‌ها و رفتارهای انسان را شکل می‌دهد؟ به منظور پاسخگویی به این سؤال، از روش تفسیریِ قرآن‌به‌قرآن و با تأکید بر روش تحلیلِ معناییِ ایزوتسو، تمام قرآن با تأنی و تأمل فراوان به صورت آیه‌به‌آیه مورد مطالعه قرار گرفت، آیات مرتبط گردآوری شد و ...

«مسئله شر» یکی از مشکل ترین مسائل پیش روی اندیشه دینی است؛ به راستی، چرا خداوند قادرِ مطلق، عالمِ مطلق و خیرِ محض روا می دارد که آدمیان تا بدین اندازه متحمل رنج گردند؟ در پایان نامه حاضر، مسئله شر، انتقادهای مبتنی بر آن و برخی پاسخ هایی که در سنت الهیات مسیحی برای این مسئله مطرح شده است مورد بررسی قرار می گیرد. بخش اعظم تحقیق حاضر، که ترجمه کامل دو فصل از کتاب «مشیت الهی و مسئله شر» نوشته ریچارد س...

واژه‌ها همواره در بافت‌های کاربردی خود، با یکدیگر ترکیب شده و عبارت‌های مختلفی می‌سازند؛ این ترکیب و ارتباط، در هیچ زبانی، تصادفی و بدون قاعده نیست و روابط معناداری میان واحد‌های هر زبان حاکم است. در قرآن کریم نیز، کاربرد هر واژه در آیات، حکیمانه و هدفمند است و با کنکاش و بررسی ارتباط واژه‌ها با یکدیگر، می‌توان مفهوم هر واژه را در ارتباط با دیگر واژگان و در یک نظام معنایی تعیین نمود. تحقیق حاضر...

موضوع « بداء » از جمله مباحثی است که در سه علم فلسفه، کلام و اصول فقه کاربرد دارد. در حوزه کلام، به دنبال طرح مباحث مربوط به علم و اراده الهی، این موضوع مطرح می‌گردد. بداء از معتقدات‌ امامیه‌ است‌ و سایر فرق به آن تصریح نداشته و گاهی اعلام مخالفت نیز نموده‌اند اما ناخواسته به محتوای آن اعتراف داشته‌اند. از این رو پیوند بداء با اراده الهی از لحاظ معناشناختی نزد تشیّع، مورد بررسی قرار گرفت و معلوم...