سیر تاریخی نگارش کتب »وجوه و نظائر« مورد بررسی قرار گرفته است. دانش وجوه و نظائر یا چند معنایی واژگان قرآنی، از جمله انواع علوم قرآنی است که از سده های نخستین هجری مورد توجه و عنایت ویژه مفسّران پژوهان بوده و در این میان آثار بسیار برجای مانده است. این نگاشته ها گاه به صورت بخشی از تفاسیر یا کتب علوم قرآنی و یا به صورت تألیفات جدا گانه تدوین یافته است. علاوه بر نقش شگرفی که در فهم و تفسیر قرآن د...

ورود اندیشه های غربی به ایران عصر قاجار، واکنش های اقشار گوناگون اجتماعی، به خصوص طبقه روشنفکر را برانگیخت. تعداد درخور توجهی از شاهزادگان قاجار نیز از امکانات ویژه ای که در اختیار داشتند، استفاده کردند و در علوم و فنون مختلف از سرآمدان روزگار خویش شدند. شاهزاده علیقلی میرزا اعتضادالسلطنه یکی از شخصیت های فرهیخته این خاندان بود. زبردستی او در علم تاریخنگاری شایان توجه ویژه ای است. با مطالعه موا...

حضور پررنگ شتر در زندگی گذشته اعراب موجب گستردگی حوزه ی معنایی این واژه در زبان عربی گردیده و غالب واژگان این حوزه معنایی در کتاب نهج البلاغه مورد استعمال قرار گرفته است. در این پژوهش با عنوان «دلالت ها و محورهای معنایی «شتر» در نهج البلاغه» سعی بر آن است تا به روش توصیفی-تحلیلی و مبتنی بر نظریه حوزه های معنایی، در سه فصل مجزا به بررسی نحوه¬ی استعمال واژه های حوزه معنایی شتر و متعلقات آن در ای...

سلام واژه­ای است قرآنی با 43  بار تکرار و پنج  جلوه معنایی که خداوند، انبیای خود را با آن درود گفته و مردمان را در جهت تحیّت به آن فرمان داده است. این واژه در ساخت­های گوناگون صرفی و وجوه متعدد نحوی در قرآن آمده است. بررسی وجوه اعرابی و ساخت­های صرفی این واژه و کشف رابطة معنایی آن، رسالت این مقاله است تا با شیوة تحلیلی پاسخی بر این تفاوت­ها بیابد. افق نگاه این مقاله آرای طوسی و گاه مقایسه با آرا...

از اسباب نگرش صحیح فقه‌الحدیثانه به روایات و کلمات معصومان:، فهم صحیح از فضای صدور حدیث است؛ چرا که فضای صدور را باید از جمله قراین حالی در متن به شمار آورد که در کنار قراین عقلی و ادبی نقش مهمی در کشف مراد معصوم7 ایفا می‏کند. کلام 77 نهج البلاغه _ که به حمال ذو وجوه بودن قرآن و نقش بنیادین حدیث در مناظرات اشاره دارد _ از جمله مواردی است که از دو حیث صدوری و معنایی قابل تأمل و تحقیق است. نویسند...

  موضوع وجوه قرآن، شناختن معانی مختلف یک کلمه در جای جای قرآن است. دانش وجوه و نظایر به بررسی دلالت‌های متعدد واژگان در بافت کلام وحیانی قرآن می‌پردازد. این در حالی است که هیچ یک از منابع وجوه به چگونگی دلالت این معانی اشاره­ای نداشته است تا درستی و نادرستی کارکرد آن‌ها در بافت و سیاق آیات مختلف روشن گردد. این پژوهش قصد دارد مصیب بودن یا نبودن صاحبان وجوه و مترجمان فارسی قرآن را در ارائه معانی ...

مقاله حاضر به بحث پیرامون معانی در قرآن کریم م یپردازد. در این مقاله « فتنه » به عناوین فرعی همچون «  فتنه »  ، با توجه به آیات قرآن « فتنه » پس از تعریف لغوی کلمه آزمایش و امتحان الهی، عذاب الهی، شرک به خدا، جنون و دیوانگی، آزار و اذیت مؤمنان، ضعف و ظلم پذیری (مسلط شدن ظالم بر مؤمن) ، فساد بزرگ، گمراهی، فریب دادن (فریفتن)، معذرت خواستن و عذرخواهی، تقسیم شده است. آنگاه در هر عنوان آیات مربوط به...

مسأله خاستگاه اِسناد حدیث و تاریخ‌گذاری آن در طی یک سده گذشته از مباحث مهم میان دانشمندان مسلمان و حدیث‌پژوهان غربی بوده است. در این باره، هر دو دسته غالباً با استناد به گفته ای از محمد بن سیرین(110ق) که در آن آغاز اسناد دهی برای حدیث به سبب وقوع یک فتنه دانسته شده است، تاریخ‌گذاری های متفاوتی را ارائه نموده اند. محدّثان اهل‌سنت، فتنه مورد نظر را قتل خلیفه سوم در سال 35 ق دانسته و زمان آغاز به‌کار...