دو قوم ایرانی وهندی از تیرة اقوام هند و اروپایی هستند.زبان آنها نیز خویشاوند و از زبانهای هند و اروپایی است . اساطیر و فرهنگ و آیین آنها باهم مناسبات و پیوندهای ژرفی دارد‘که اگر چه در اثر آمیزش با فرهنگ بومی تا حدی تغییر پذیرفته ‘ و گذشت زمان هم تحولاتی درآنها پدید آورده و رنگی تازه بخشیده‘با این همه‘هماهنگی ها و مشابهتهای فراوان موجود میان آنها‘حاکی از آنست که هند و ایران از بنیانهای کهن مشترک...

تغییر و تحول زبان به مانند همه پدیده های اجتماعی امری اجتناب ناپذیر است. زبان فارسی امروزی شکل تحول یافته از زبانهای کهن ایران باستان است. بسیاری از واژگان رایج در زبان فارسی با توجه به ریشه آنها به هزاران سال قبل باز می گردد و شکلهای کهن آنها را می توانیم در زبانهایی که امروزه خاموش هستند جستجو کنیم. زبان فارسی باستان و زبان اوستایی، متعلق به دوره باستان از تحول تاریخی زبان فارسی است و اوستا، ...

از نیم? دوم سده اول پیش از میلاد مسیح تا حمله قره خانیان به سرزمین ختن در سال 1006 میلادی، این منطقه یکی از مهمترین مراکز آیین و فرهنگ بودایی، به ویژه مکتب مهایانه، بوده و شمار زیادی از آثار بوداییان به زبان ختنی در این منطقه ترجمه و تدوین شده است. کتاب «زمبسته» یکی از آثار دینی بوداییان، به زبان ختنی، منظوم و در قالب «سوتره» سروده شده است. فصل یازدهم این کتاب به معرفی پنج مقوله اخلاقی آیین بود...

باور به نیروی جادویی نهفته در اجزاء هستی امری است که تنها به بشر بدوی در دوران کهن متعلق نبوده است و انسان ها در طول تاریخ تا به امروز همواره به جانمندانگاری1 و طلسم2 معتقد بوده اند. از زمان های بسیار دور، انسان می پنداشته است بعضی از اجسام، حیوانات و اجرام سماوی قدرتی نهفته دارند؛ زیرا با دانش ناقص اش امکان شناخت قوانین علمی حاکم بر جهان را نداشته است. لذا به ناچار برای توجیه یا یافتن علت و در...

دو قوم ایرانی وهندی از تیرة اقوام هند و اروپایی هستند.زبان آنها نیز خویشاوند و از زبانهای هند و اروپایی است . اساطیر و فرهنگ و آیین آنها باهم مناسبات و پیوندهای ژرفی دارد‘که اگر چه در اثر آمیزش با فرهنگ بومی تا حدی تغییر پذیرفته ‘ و گذشت زمان هم تحولاتی درآنها پدید آورده و رنگی تازه بخشیده‘با این همه‘هماهنگی ها و مشابهتهای فراوان موجود میان آنها‘حاکی از آنست که هند و ایران از بنیانهای کهن مشترک...

جابه جایی واجی ـ فرایندی که در آن ترتیب واج ها معکوس می شود ـ موضوع مطالعات بسیاری بوده است. جابه جایی واجی می تواند منظم یا غیرمنظم باشد. این فرایند در حوزۀ واج شناسی، مطالعۀ همزمانی را به مطالعۀ در زمانی پیوند می دهد. هدف این مقاله، بررسی جابه جایی واجی در زبان فارسی معاصر و نیز به طور درزمانی در زبان پهلوی (ایرانی میانه) و فارسی معاصر است. پس از مقدمه، ماهیت فرایند جابه جایی واجی از دیدگاه ه...

زُروان نام یکی ازایزدان  باستانی است که درنوشته های پهلوی خدای زمان بوده و در دورۀ میانه به عنوان خدای یگانه ظهور می­یابد؛ به عبارتی در دورۀ میانه، زروان شخصیتی کاملاً مستقل یافته و در رأس اهورا­مزدا و اهریمن، ثنویّت زردشتی را تحت­تأثیر قرار می­دهد. نمونۀ چنین تفکّری در اساطیر دیگر ملل نیز دیده می­شود و همواره زمان در دیدگاه بشری به عنوان خدای خالق جهان مورد نظر بوده­است. حضور و نقش نحلة زروانی و ا...

در گونه‌های مختلف گویش لری، پیشین‌شدگی واکۀ ū و تبدیل آن به ī دیده می‌شود. مشابه همین دگرگونی در گویش‌های مرکزی ایران نیز وجود دارد که پیشین‌شدگی ū در بیشتر گونه‌ها به ü و در تعدادی به ī انجام گرفته است. چگونگی توزیع این واکۀ پیشین‌شده، خاستگاه و ارزش واجی آن به­ویژه در گویش‌های مرکزی همیشه موضوع بحث پژوهش­گران بوده است. در این مقاله، با رویکردی تاریخی به این پدیده در مهم­ترین گویش‌های لری مانن...

کتیبه های سغدی سند علیا مجموعه ای است شامل بیش از 700 سنگ نوشته به زبان های پارتی (2 مورد)، فارسی میانه (2 مورد)، بلخی (2 مورد)، و بقیه به زبان سغدی و نیز نقش برجسته هایی، که بر روی سنگ هایی در کناره این رودخانه کنده شده اند. بر روی بیش تر این سنگ نوشته ها، نام بازرگانان سغدی حک شده است که زمانی از این مکان دیدار کرده اند. این کتیبه ها متعلق به قرن سوم تا ششم میلادی است. وجود نام ها ی فارسی میا...