بی‌تردید از میان ادبیات ملل مختلف ، زبان و ادب عرب بیشترین تأثیر را بر زبان و ادبیات فارسی گذاشته است . این اثرگذاری در ابعاد و زمینه‌های مختلف از جمله به کارگیری واژه‌ها ، اصطلاحات ، اسلوب ، قالبها ، مضامین و موضوعات شعری و غیره است. این موضوع از همان قرون اولیه موجب ترغیب شاعران ایرانی به مطالعۀ ادبیات عرب شد . به طوری که تتبع در دواوین ادب عرب برای شاعران ایرانی فضیلتی محسوب می‌شد و عربی گوی...

رباعی به دلیل ویژگی‎هایی که نسبت به سایر قالب‎های شعری داشته، ‏قرن‎ها مورد توجه ادیبان بوده است. یکی از این ویژگی‎ها دارا بودن وزن‎های متعدد ‏و متنوّع آن است؛ از طرفی دیگر، رباعی به عنوان قالبی که می‎تواند در برگیرنده‎ی ‏موضوعات و مضامین گوناگون باشد، همواره مورد توجّه اکثر شاعران قرار گرفته ‏است. با توجه به این مطلب، در این نوشتار، رباعیات خاقانی از لحاظ تنوّع عروضی ‏و موضوعی مورد بررسی قرار می گ...

موضوعات انتقادی و سبکی حضوری چشم گیر در تذکره‏های دوره صفوی دارند. رویکرد اصلی و فراگیر تذکره‏‏نویسان این دوره رویکرد شمّی است؛ به این معنا که همانند پژوهش گران امروزی به شکل آگاهانه از مبنای نظری و شیوه عملی‏‏ خاصی بهره نبرده‏اند و توصیفات پشتوانه علمی مشخصی ندارد. بنابراین آرای سبک‏‏شناسی تذکره‏‏نویسان دوره صفوی دوران طفولیت خود را می‏‏گذرانده است؛ اما این بارقه‏‏های آغازین و هرچند غیرعلمی، به...

از میان اشعار شاعر شعر های سیاسی اش جایگاه ویژه ای دارد و دلیل شهرت شاعر به خاطر همین اشعار سیاسی اش می باشد. او در شعرهای سیاسی اش به مضمون هایی چون حکام، خبرچینان، آزادی، سلطه اجانب و دعوت به انقلاب و غیره می پردازد. و در این راستا بیشتر از فن هجاء بهره می برد و شاید بتوان گفت قصیده ای نیست که از هجای حاکمان خالی باشد. در اشعارش به ذکر قهرمانان عرب و بزرگان و نیز به ذکر حوادث سیاسی و تاریخی و...

تعریف دقیق شعر و بیان چیستی و ماهیت آن با وجود تمام تلاش هایی که تا کنون در این باره صورت گرفته، هنوز به نتیجه ای قطعی و مسلّم نرسیده است؛ از افلاطون و ارسطو گرفته تا فلاسفه، ناقدان و ادیبان پس از آنان هر یک به نحوی کوشیده اند تا تعریفی جامع از شعر به دست دهند؛ شاعران، ادیبان و ناقدان گوناگون، درباره خاستگاه شعر و ماهیت آن، هدف شعر، زبان و تصویر شعر، کارکرد شعر و عوامل مؤثر در سرودن آن، خیال انگ...

این پژوهش به ادبیات زنان و ویژگیهای آن در عصر صدر اسلام پرداخته است. از آنجایی که نگارش تاریخ ادبیات عرب مرد سالار بوده ، یافتن آثار ادبی و شعری زنان در مواردی با مشکلات فراوانی روبرو بوده است . لیکن در دوران معاصر و در نتیجه ی مطالعات و پژوهشهای متعدد ، نقش زنان در ساحت شعر و ادبیات تا حدودی متجلی شده و تعداد قابل توجهی از منابع به بررسی شعر زنان پرداخته اند. با بررسی شعر زنان می توان دریافت ک...

درنگ شعری (caesura)، وقفه یا مکث در سطری از شعر است که میتوان آن را در اشعار زبانهای مختلف یافت؛ در شعر فارسی، تا کنون چندان به مبحث درنگ توجه نشده و رابطهی آن با وزن شعر، تبیین نگردیده است. در شعر عروضی فارسی، مهمترین محل ظهور درنگ های شعری، در حدفاصل دو مصراع بیت و در میانهی مصراعهایی است که وزن دوری دارند. این مقاله، به بررسی سایر درنگهای درونمصراعی پرداخته است. درنگها را میتوان بر اساس رابط...

از نقطه نظر ساخت گرایان نقش اصلی ادبیات آشنایی زدایی است که از طریق برجسته سازی ایجاد می شود. از نظر لیچ (1969) برجسته سازی به دو صورت شکل می گیرد: از طریق هنجارگریزی که خود به انواع واژگانی، نحوی، آوایی، معنایی، سبکی، زمانی، نوشتاری و گویشی تقسیم می شود و از طریق قاعده افزایی که به عنوان ابزار نظم-آفرین خود را در توازن و تکرار آشکار می سازد. هر چند نظم به تنهایی نمی تواند ابزار شعر آفرین به شم...

مانیفست و تلقی از آن در گفتمان شعر مدرن و پسامدرن فارسیچکیدهبین منتقدان، صاحب نظران و شاعران در زمینۀ شعرنوی فارسی سه تلقی نسبت به مانیفست (که گاه بیانیه نیز گفته شده) وجود دارد. نخست متونی که معمولاً از دیدگاه ها و اصول ادبی و هنری برگرفته و با امضای فرد یا افرادی، تحت عنوان مانیفست، بیانیه یا سایر عناوین مشابه منتشر شده اند. دوم متون منتشرشده ای که تحت عنوان های یادشدۀ پیشین منتشرنشده، لکن به ...