وقوع جنگ تحمیلی مهم‌ترین حادثۀ چند دهۀ اخیر کشورمان و اشغال و فتح خرمشهر از نقاط اوج این حادثه است. ازآنجاکه سخن و ادبیات مانند دیگر امور تحت تأثیر حوادث بیرونی است، در این پژوهش سعی شده است تا با روش تحلیلی به بررسی ادبی، عناصر داستانی و سندشناسی تاریخی نُه داستان و یک مجموعه‌داستان (شامل سه داستان کوتاه) که در سال‌های مختلف دربارۀ خرمشهر نوشته شده‌اند بپردازیم. نتایج نشان داد که این داستان‌ها ...

کتاب کنوز الودیعة من رموز الذّریعة با هدف ترجمة کتاب الذّریعة إلی مکارم الشّریعة نوشته شده است و نمونة درخشانی از ترجمة پویا در متون کهن ادب فارسی است؛ گونه‌ها و گفتمان‌های مختلف فرهنگی و ادبی رایج در تاریخ ایران تا قرن هشتم در آن گرد آمده است.در این مقاله، با استفاده از روش ترامتنیّت ژنت، به تبیین نقش این گونه‌ها و گفتمان‌ها در تعیین جایگاه کتاب کنوز الودیعةدر متون ادب تعلیمی پرداخته شده است. نتای...

چکیده مقامات حمیدی، از شاهکارهای زبان فارسی است که قاضی حمیدالدین آن را در سده‌ی ششم هجری به نثر فنّی نوشته است. مقامه‌نویسی از شمار گونه‌های ادبی است که بر ساختارِ روایت‌ و قصّه‌پردازی متّکی است. مقامه‌پردازی در زبان فارسی، با تفاوت‌هایی، برداشت‌گونه‌ای از نوع تازی آن است. مبدع ساخت و درون‌مایه‌ی این گونه‌ی ادبی را بدیع‌الزمان همدانی می‌دانند. از مقامات حمیدی دست کم چهار چاپ منتشر شده است. چاپ دکت...

این مقاله، آن گونه که از نامش برمی‌آید، بررسی و بازتاب راز و رمزهای آیین میترایی بر اندیشه‌ها و غزلیات حافظ است که تلاش شده از منابع گوناگون اساطیری، تاریخی و ادبی در این زمینه استفاده و با کمک آن زوایای ناشناخته اشعار حافظ شناسایی گردد؛ چرا که دیوان او تنها یک مجموعه ادبی نیست، بلکه ویژگی‌های قومی، ملی و تاریخی در آن نهفته است که به خاطر آشنایی او با فرهنگ ریشه‌دار ایران زمین، از بسیاری از مظا...

رمان سرگذشت حاجی بابای اصفهانی جیمز موریه از جمله آثاری است که ردپای موج جدید استعمار در آغاز سدة نوزدهم در آن به خوبی آشکار است، استعماری که به یاری گفتمان نوپای شرق‌شناسی، متون ادبی را همچون ابزاری برای گستراندن و مستحکم ساختن آمریت و اقتدار غرب بر شرق به کار گرفت. در این نوشته، تلاش بر این است که با بررسی مناسبات سیاسی ایران و انگلستان در دهه‌های آغازین سدة نوزدهم و تشریح نقش موریه در این ...

از دیرباز دانشهایی چون بدیع، معانی و بیان، عروض و قافیه و... به عنوان معیارهایی برای زیبایی‌شناسی عناصر ادبی و ارزشیابی شعر و نثر فارسی و عربی به کار می‌رفته و زمینه‌ساز نوعی نقد روشمند بوده است. از این رو، امروزه ما نیز ناگزیریم که این گونه آثار علمی را به سبب اشتمال بر ابزارهای نقد ادبی با دقّت تمام بررسی کنیم. نفوذ عمیق و حضور بلامنازع زبان و ادب فارسی در شبه قاره هند منجر به پیدایش آثار گران...

چکیده: نقد روان‌شناختی یکی از شاخه‌های نقد ادبی است که تفسیرهایی از این متون به دست می‌دهد. نقد روان‌شناختی آثار ادبی در چهار حوزة تحلیل متن، تحلیل شخصیّت‌های قصّه، تحلیل شخصیّت و ذهن هنرمند و تحلیل ساختمان صوری صورت می‌گیرد. ساعدی از جمله نویسندگانی است که در داستان‌نویسی به شیوه​ای روان­کاوانه گرایش دارد؛ بدین سبب آثارش قابلیّت بررسی بر اساس این نوع نقد را دارند. در این نوشته برآنیم بر اساس گونة...

تلاش و مساعی بزرگان و صاحب نظرانی چون محمد قزوینی، علی اکبر دهخدا، سید حسن تقی­زاده و مجتبی مینوی جهت معرّفی، تصحیح، شرح و نقد آثار ادبی گذشته از مهمترین پایه­های نقد ادبی معاصر است. در این میان چهرۀ مجتبی مینوی را می­توان علاوه بر آثار منتشر شده، از طریق واکاوی یادداشت­ها و مکاتبات ارزشمند و علمی او با بزرگان فرهنگ و ادب ایران و جهان، شناسایی و معرّفی کرد. این مقاله به بیان حواشی و یادداشت­های م...

ادبیات ملی بدون آشنایی و شناخت ادبیات دیگر کشورها و ملت ها به سر منزل مقصود نخواهد رسید. از سویی دیگر ادبیات تطبیقی، دانشی بسیار مهم و بزرگ در دنیای امروز به شمار می رود. هم چنان که ابزاری برای شنیدن سخنان دیگر مردم جهان است و در آن نژاد، دین، رنگ و ... جایگاهی ندارد. با توجه به این که این ادبیات در نقد ادبی ذوب شده است بنا براین شاخه ای از آن به حساب می آید. هدف نهایی این ادبیات بارورسازی و تک...