در پی تحولات دو قرن اخیر و فروپاشی امپراطوری عثمانی ، جریان عربی با تاکید بر مفاهیم عربیت و نژاد در جوامع عربی مطرح شد و طرفداران این جریان سعی در ارائه دلایلی در تحکیم پایه های مشروعیت حکومت امویان و توجیه عملکرد ایشان داشتند. طرفداری جریان ناسیونالیسم عرب از مشروعیت امویان بدان جهت بود که در حکومت اموی نگرش های قومی نژادی مورد توجه حاکمان بود و امویان جزء معدود سلسله هایی هستند که بر مفهوم عر...

مقاله‏ حاضر گزارش مختصری از تصورات مسلمانان از غرب و غربیان از آغاز تا دوره‏ی عثمانی، با تکیه بر گزارش‏های جهان‏گردان و جغرافیادانان مسلمان است. این مقاله از دو بخش تشکیل شده است: بخش اول به بررسی گزارش‏ها و آگاهی‏های مسلمانانِ مشرق زمین از اروپا و جهان مسیحی می‏پردازد و بخش دوم به گزارش‏های مسلمانان اندلس از آنها. امید است که مقاله‏ حاضر که شرحی است از تاریخچه‏ی غرب‏شناسی مسلمانان، گامی باشد در...

علی بن نافع معروف به زریاب یکی از نوابغ موسیقی ایران است که پس از راهیابی به دربار عباسی مورد حسادت استاد خود اسحق موصلی قرار گرفت و ناگزیر به اسپانیای اسلامی اندلس رفت و مورد استقبال عبدالرحمن اموی قرار گرفت وی پس از حضور در اندلس آداب و رسوم ایرانی را در آن دیار رواج داد و با تاسیس مدرسه ای برای آموزش موسیقی توانست با پرورش دهها هنرمند اسلوب ها و سبک ها ابزارها و تئوری های موسیقی ایرانی و اسل...

چکیده: مسلمانان پس از رحلت پیامبر (ص) دچار تشتت و افتراق شده و فرقه ها و نحله های مختلفی در حوزه اسلام پدیدار گردید که هر کدام از این گروهها در خصوص مباحث کلامی صاحب آرای گوناگون بودند. علت عمده این افتراق و گوناگونی بروز اختلافات سیاسی بود. یکی از اولین گروهها "خوارج" بود که با برداشتهای انحرافی خود از تعالیم الهی، چهره ای خشن از دین را به تصویر کشیدند. "عملگرایی افراطی" مشخصه بارز این فرقه ب...

موضوع این رساله بررسی نقش زنان مسلمان در جنگهای صدر اسلام است. جهت بررسی این موضوع سوال اصلی به این شکل طرح گردید: نقش زنان در جنگهای صدر اسلام تا آغاز امویان چه بوده است؟ جهت بررسی سوال اصلی، فصولی چند در نظر گرفته شد. از آنجایی که بررسی موضوع رساله نیازمند نگاهی اجمالی به جایگاه و موقعیت زنان در جاهلیت، جایگاه و منزلت زن در اندیشه ی اسلامی می باشد، در آغاز به این مهم پرداخته، سپس نقش زنان مسل...

یکی از مهم ترین قیام های خونین در دوره پایانی حکومت امویان در خراسان، قیام یحیی بن زید علوی بود. وی که در قیام پدرش حضوری فعال داشته، بعد از شهادت پدر راهی شهرهای عراق و خراسان شد و به مدت سه سال با کوششی خستگی ناپذیر در صدد بیداری مردم آن سامان و تشویق آنان به رهایی از ستم امویان بر آمد و آنان را به دعوتی فرا خواند که بعدها به مکتب زیدیه شهره یافت. دعوت یحیی تجلّی همان اهداف و انگیزه های قیام پ...

موسیقی حجاز در عصر امویان محمّد سپهری* چکیده هنر با همه شاخه‌های آن مانند نقاشی، تذهیب و نگارگری تا موسیقی و معماری، از وجوه ماندگار فرهنگ و تمدن اسلامی است که با تعالی و معارف دینی اسلامی پیوند دارد؛ چنان‌که مسجد؛ یعنی مهم‌ترین پایگاه عبادی مسلمانان را تالار (گالری) هنرهای اسلامی خوانده‌اند و این خود از جایگاه مهم هنرو نیز توجه مؤمنان و عالمان دینی به این حوزه بس ارجمند تمدن اسلامی حکایت می‌کند...

کارگزاران ساسانی چون بنای بدعهدی و ستم را بر مردمان ولایات ایران گزاردنـد، اسـبابمیرایی و سقوط خویش را نیز فراهم ساختند. چنان که در تندباد هجـوم اعـراب مـسلمان، چنـدانطاقتی برایشان نماند و حیات خویش به زودی از کف دادند . لیکن طلعت فجر اسـلام بـر ولایـاتایران، به رغم حلاوت نخستین، با سختگیریهای امویان توأم گردید. پس از شـهادت امـام علـی(ع) چون ساختار خلافت، به شالوده های خشک و بی مغز سلطنت مبدل...

برای روشن شدن روابط و تعاملات فرهنگی و علمیِ میان شرق و غرب نیاز به تحقیقات بیش‏تری در این زمینه می‏باشد. در این میان فهم روابط شرق و غرب در دوران میانه و در حقیقت روابط فرهنگی و تمدنیِ جهان اسلام و مسیحیت در این دوران، بسیار بااهمیت می‏باشد. چرا که در این دوره، تمدن اسلامی با تمدن مسیحیِ غرب در تعاملی نزدیک و شدید بوده است. هدف ما در این نوشتار، توجه به روابط و تعاملات تمدنی و علمی جهان اسلام و م...

علم مواقیت با سه کارکرداصلیِ تعیین اوقات نمازهای روزانه گاه با جدول و گاه با ابزارهای غیرفنی، تعیین جهت قبله و پیش‌بینی رؤیت هلال ماه از اواخر عصر حکومت موحدون و به‌ویژه در دورۀ بنی نصر مورد توجه غالب منجمان در اندلس بود. توجه ویژه منجمان اندلسی به دانش مواقیت، موجب گسترش این دانش و ایجاد سِمَتی با عنوان مُوَقِّت گردید. این جستار با روش توصیفی تحلیلی و با استناد به منابع و مآخذ تاریخی درصدد است بیابد ...