آگاهی از مشخصات جمعیتی یک شهر از نیازهای اولیه تصمیم گیرندگان شهری می باشد. این در حالی است که داده های جمعیتی عموماً در بازه های زمانی بلند مدت از قبیل ده یا پنج ساله تهیه و یا بازبینی می شوند. در این فاصله زمانی، جمعیت با اعمال تخمین های غیر شهودی و تقریبی از قبیل نرخ متوسط مهاجرت و یا داده های آماری دقیق تری چون زاد و ولد تخمین زده می شود. در کنار نادقیق بودن نتایج تخمین های جمعیتی نکته مهم ع...

سیاست‌گذاری در زمینه جمعیت، امری مسلم در همه‌ی دوره‌ها و مراحل گذار جمعیت‌شناختی‌ست. امروزه جمعیت ایران در یک وضعیت متعارض گرفتار آمده است: از طرفی باروری پایین‌تر از سطح جایگزینی است، از سوی دیگر، تداوم این سطح از باروری به سالخوردگی جمعیت در چند دهه‌ی آینده منجر خواهد شد.هدف از این مقاله پاسخ به این پرسش است: در این وضعیت متعارض، سیاست جمعیتی مناسب برای جامعه‌ی ایران کدام است؟ برای این منظور،...

میزان و چگونگی توزیع کاربری‌ها و خدمات شهری می‌تواند نقش مؤثری در جابه‌جایی فضایی جمعیت و تغییرات جمعیتی در مناطق شهری داشته باشد و از آنجا که یکی از معیارهای توسعه‌ی پایدار شهری توجه به توزیع متوازن جمعیت است، لذا توزیع خدمات و کاربری‌های شهری باید به گونه‌ای باشد که عدالت فضایی را برقرار نماید. در این پژوهش به صورت موردی مناطق شهر مرند در ارتباط با 12 نوع خدمات و کاربری شهری مورد بررسی قرار گ...

پژوهش‌های کمّی (‌و بعضاً کیفی) بسیاری در رابطه با نقش شهرهای کوچک و میانی در توسعۀ منطقه‌ای انجام گرفته است. مقالۀ حاضر نیز در این راستا انجام شده است؛ اما با اندکی تغییر و ساختارشکنی در شیوۀ برخورد با موضوع و تحلیل مسئله که آن‌هم تحلیل چند‌جانبۀ داده‌ها به کمک سیستم استنباط فازی است. هدف پژوهش با توجه به عنوان، کاربردی- توسعه‌ای است و ماهیت رویکردی توصیفی‌- تحلیلی دارد. به‌صورت کلی، روش کاربردی ...

خراسان از قدیم‌الایام تاکنون‌، بستر فعالیت‌های بشری‌ و یکی از مراکز پر‌اهمیت جمعیتی ایران و مستعد تغییرات اجتماعی بسیار ‌بوده‌ است. تغییرات جمعیتی از دگرگونی‌های محسوس در تاریخ این منطقه محسوب می‌شود. این منطقه به‌دلیل موقعیت ویژة جغرافیایی (منطقه‌ای مرزی) و امکانات اقتصادی بیشتر نسبت‌به همسایگان خارجی، نقش مهمی در روند مهاجرت برون‌مرزی ایران و مهاجرت اقوام کشورهای همسایه به ایران داشته است. در...

خراسان، از مناطق مرزی و مسیرهای ارتباطی مهم و درعین‌ حال از کانون‌های بااهمیت سیاسی و تمدنی ایران، شاهد تحولات تاریخی بسیاری بوده است. از دوره‌های مهم در این تحولات، دوران حملة مغول به ایران و عصر حکومت ایلخانان بود. از پیامدهای مهم هجوم و سلطة مغولان در این بخش از ایران، تغییرات گستردة جمعیتی است که آثار آن تا عصر حاضر نیز کمابیش باقی مانده است. علاوه‌بر کشته‌شدن ده‌ها هزار نفر از مردم خراسان ...

تأثیرات متقابل فضایی و روابط عملکردی بین شهرها با نواحی پیرامونی و از آن جمله نواحی روستایی واقع در حوزه نفوذ آن­ها، به مرور منجر به تغییرات مختلف در عرصه­های گوناگون آن­ها می­گردد. تغییرات ساختار جمعیتی (مهاجرت روستا-شهری، تخلیه جمعیتی روستاها و ....) و تغییرات ساختار کارکردی و اقتصادی (متزلزل شدن اساس و بنیاد تولید کشاورزی و گسترش فعالیتهای حاشیه­ای و غیر تولیدی و ....) از جمله آن­هاست. در ای...

آرایش نظام‌های برنامه‌ریزی یک کشور، نظام برنامه‌ریزی فضایی آن محسوب می‌شود. آشنایی با نظام برنامه‌ریزی فضایی کشورها و تجربیات آن‌ها امکان مقایسه وتطبیق را فراهم آورده و در نتیجه تصمیم‌گیری و تعیین سیستم برنامه‌ریزی مناسب میّسر می‌شود. این مقاله به مطالعه سیستم برنامه‌ریزی فضایی کشور پرتغال پرداخته و به علت متأثر بودن سیستم از عوامل متعدد، نخست وضعیت جغرافیایی، جمعیتی، اقتصادی، تاریخی و سیاسی آن...

با توجه به اهمیت نقش باروری در برنامه ریزی ها و سیاست گذاری های جمعیتی توجه به این پدیده و عواملی که باعث کاهش و یا افزایش میزان آن می شوند ضروری می باشد، تأخیر در فرزند آوری که یکی از مشخصه های اصلی گذار دوم جمعیتی است یکی از سازوکارهای کاهش باروری و در نهایت کاهش حجم و رشد جمعیت است. امروزه بسیاری از کشورها با پشت سر گذاشتن گذار اول جمعیتی، وارد گذار دوم جمعیتی شده اند که ناظر به تغییراتی در ...