بِشر و هند، نام قصّۀ قدیمی از عشّاق عرب است که در مدینه و در عهد پیامبر (ص) اتّفاق افتاده و ابن النّدیم، نام آن دو را در کنار نام دیگر عشّاق معروف عرب آورده است. موضوع آن، عاشق‌شدن زنی شوهردار به نام هند است بر بِشر، عابد یا شاعری که همیشه به مسجد النّبی تردّد می‌کرد . در نهایت، وصال این دو عاشق دست نداد و هردو جان باختند و در کنار یکدیگر به خاک سپرده شدند . این داستان روایت‌های نزدیک به هم در اد...

نسخه‌های خطی گنجینه‌های ارزشمندی است که از جایگاه ویژه‌ای در معرفی و حفظ فرهنگ و تمدن هر کشوری برخوردار است؛ زیرا این نسخ به‌طور مستقیم نشان‌دهندۀ اندیشه و دیدگاه حاکم بر یک ملت و قوم در ابعاد مختلف است. یکی از این گنجینه‌ها نسخۀ خطی مجمع‌الشعرا اثر امیر رستم خوریانی متعلق به قرن نهم هجری است و شامل 25800 بیت از شعر شعرا بر اساس حروف الفباست و به‌صورت تک‌نسخه در کتابخانۀ مجلس به شمارۀ ...

صنعت ایهام و ایهام‌تناسب از قرن ششم به بعد در آثار ادبی نمود فراوانی پیدا کرده‌است. بسامد این صنعت در دیوان شاعرانی همچون خاقانی، خواجوی کرمانی، سلمان ساوجی، حافظ و... به ‌گونه‌ای است که می‌توان آن را از مختصات سبکی آن‌ها دانست. این شاعران ایهام‌پرداز از اکثر امکانات زبانی و واژگانی برای ساخت ایهام‌تناسب بهره برده‌اند. یکی از این امکانات، به‌کارگیری اسم‌هایی است که در گذشته بر غلامان و کنیزان م...

هفت‌خوان رستم به طور اخص و هفت‌خوان‌های دیگر ایرانی، همچون هفت‌خوان اسفندیار یا شبه هفت‌خوان گرشاسپ، نوعی جستجوی جاودانگی است. نوعی نبرد با نفس درون و با هدف آسان کردن دشواری‌هاست، دشواری‌های راه تکامل و عروج انسان. پژوهش حاضر با بررسی و تحلیل هفت‌خوان‌های ایرانی بر آن است که در خوان چهارمِ همة هفت‌خوان‌ها، با وجود آنکه ظاهراً بن‌مایة آن‌ها‌ مواجهة پهلوان با زن است؛ اما در پس این مواجهه باید نماد...

پس از ورود و پذیرش آیین اسلام در ایران، موج گسترده‌ای از باورها، اسطوره‌های اسلامی و سامی و در پی آن عناصر عرفانی، ادبیات حماسی ایران را تحت تأثیر قرار داد. این تأثیرات دامنة وسیعی از تغییر و دگرگونی‌های ساختاری و محتوایی را در بر گرفت؛ به‌گونه‌ای‌که تغییر ایدئولوژی نویسنده بر مسائل بسیاری أثر‌‌ گذاشت که از آن جمله به جریان داستان، اعمال و رفتار قهرمانان، تعامل میان شخصیت‌های داستان و حتی تعیین...

حافظ از جمله شاعران صورتگرای ایرانی است که باوجود وابسته نبودن به طریقت عرفانی خاصّی، هنرمندانه از مضامین و مفاهیم عرفانی در اشعارش بهره جسته است. مکتب ابن­عربی نیز از حدود قرن هفتم، مکتب مسلّط بر عرفان ایرانی بوده و فضای فرهنگی جامعه را از عناصر و موضوعات عرفان نظری پر کرده است. در این مقاله برآنیم تا با استفاده از شواهد تاریخی اثبات کنیم که حافظ با مفاهیم مکتب ابن­عربی آشنا بوده و به­گونه­ای صو...

چکیده ندارد.

چکیده جلال طبیب یکی از شاعران قرن هشتم و پیرو سبک عراقی است. او که در میانه ی عصر سعدی و حافظ می زیست، مانند بسیاری دیگر از معاصرانش از سعدی و بعضی بزرگان آن دوره تأثیر پذیرفته و این تأثیرپذیری را به شاعران دوره های بعد از خود انتقال داده است. در این پژوهش با روش تحلیلی- توصیفی سعی شده ضمن معرفی جلال طبیب و شعر او، چگونگی ارتباط او با شاعران معاصرش و جایگاه و پایه شعری اش تبیین گردد. با بررسی ...

پژوهش حاضر در پی معرفی یک صنف ایرانی است. صنفی که اعضای آن در منابع مختلف "ریدک"، "غلام"، "عیار"، "شاطر" و "جلودار" نامیده شده اند. وظیفه ی جلودارها همراهی شاه یا پهلوان سوار و گام زدن هم پایِ اسب او بوده است، اما کارکرد این مردان را نمی توان به وظیفه ی یاد شده تقلیل داد.در واقع این نخبگان مسلح، رازدارانی مورد اعتماد در دربارهای ایرانی به حساب می آمده اند.تا آنجا که ما می دانیم، قدیمی ترین نقاشی...