خوانش دقیق و درک عمیق یک متن، بدون در نظر گرفتن متون پیشین و هم‌زمان با آن، امکان‌پذیر نیست و هیچ اثری از آثار پیش از خود مستقل نیست. موضوع ارتباط یک متن با متون دیگر، نخستین بار مورد توجّه باختین قرار گرفت و سپس توسّط ژولیا کریستوا و ژرار ژنت، گسترش یافت. شباهت و همانندی روایت‌ها و خرده‌روایت‌های شاهنامه با دیگر آثار پیش از آن و هم‌چنین شباهت دیدگاه‌های فلسفی و دینی مطرح شده در شاهنامه، به ویژه ...

تنسر پارسایی افلاطونی مذهب بود که سلطنت را رها کرده و گوشه نشینی اختیار کرده بود. او بنابر روایت های متون پهلوی از جمله کسانی است که نقش بسزایی در بر تخت نشستن اردشیر ساسانی داشت و با یاری نامه اندرزی خود، تدبیر خویش را به او عرضه کرد. این زاهد بی محابا آراء وعقایدِ مذهبی، جامعه شناسی، سیاسی، اجتماعی، خانوادگی و غیره خود را مطرح می ساخت. با مطالعۀ این نامۀ اندرزی می توان به میزان دانش وتسلط ِ این...

در ایران اندیشه ایرانشهری به‌طور خاص، خود را در دولت ساسانی نشان داد و دولت ساسانی و شاهانی مانند اردشیر و انوشیروان، روح تئوریک و عملی اندیشه و تعریف ایران از امر سیاسی در قالب ایده ایرانشهری شد. با سقوط دولت ساسانی و قدرت گرفتن خلفای اموی و عباسی این اندیشه رو به افول نهاد. در این دوره حکومت‌های طاهریان، صفاریان از قدرت‌های خُرد شکل‌گرفته در دل حکومت مرکزی اسلامی، در جدال و رویارویی مداوم با س...

قرن هفتم آغاز پایه گذاری فرهنگ نویسی فارسی در هند است. پیشاپیش به عنوان سابقه کار لغت نویسی فارسی باید بگویم نخستین لغتنامه موجود زبان فارسی لغت فرس حکیم ابونصر علی ابن احمد اسدی طوسی شاعر و سرایندۀگر شاسبنامه است که در میان سال های 458 یعنی سال پایانی سرودن آن منظومه و سال 465 یعنی زمان مرگ اسدی تألیف یافته است؛ در خور توجه اینکه ترکیب "لغت نامه" تا آن جا که نگارنده به خاطر دارد نخستین بار در ...

 به‌غیر از شخص شاه هویت دیگر افراد حاضر در ‌نقش‌برجسته‌های ساسانیان همواره محل مناقشه بوده است. مقاله­ی حاضر یکی از این مناقشات را درباره­ی هویت دو سوار ساسانی حاضر در ‌نقش‌برجسته‌ی فیروزآباد ­1 و به‌تبع آن در دیگر نقش‌برجسته‌‌های اردشیر یکم دنبال می‌کند. تلاش شد تا با مبنا قراردادن «مفهوم نشان‌شناسانه»concept)   (‌heraldic­نوری تازه بر تیرگی مباحث تبارشناسانه ساسانیان متقدم افکنده شود. پژوهش ا...

اردشیر بنیان­گذار حکومت ساسانی، ساختار اداری نوینی برای حکومت ایجاد کرد. شاهان ساسانی به مانند اسلاف پارسی‌شان، سکه نقره و طلا ضرب می­کردند. طلا در حکم واحد پولی دوم، در کنار و کمک‌کار نقره بود. گزارش­ها از حجم عظیم طلای ساسانی که به خزانه می­رسید، خبر می­دهند. طلا برای هزینه­های نظامی و جنگ­ها، دستمزدها، باج­ها، به عنوان یادبودهای فرهنگی و یا به صورت زیورآلات... مورد استفاده بود. به گواهی مناب...

یکی از مضامین پرکاربرد در هنر شرق باستان، صحنه­ های نمادین اعطای مقام پادشاهی از سوی خدایان است که جایگاه والای مقام پادشاهی و تأیید آسمانی پادشاه یا به ­عبارتی رابطۀ قوی دین و سیاست را نشان می ­دهد. این صحنه­ ها در آثار هنری ایران باستان نیز مکرر به­ چشم می­ خورند. مقالۀ پیش ­رو با تکیه بر ملاحظات سیاسی و مسائل تاریخی، علل و زمینه های توجه پادشاهان ایرانی به این رسم را بررسی می­ کند. تحلیل­ ها...

همان­طور که می­دانیم پادشاهان ساسانی القابی همچون «čihr az yazdān»، «چهر از یزدان»، «rē»، «آزاده، نجیب»، «rān ud AnērānĒ»، «ایران و انیران» را در کتیبه­ها، سکه­ها و مُهرها به کار برده اند. لقب ایران و انیران توسط اردشیر اول، شاهپور اول، شاهپور دوم، نرسی، و کردیر موبدان موبد دوره ساسانی به کار برده شده است که در کتیبه­های آن­ها آمده است. بدیهی است که مفهوم واژه ایران در عرصه مذهبی نیز کاربرد داشت...

طبق گزارش برخی مورخان و نویسندگان یونانی و رومی، میانه‌روی در مصرف خوراک‌ها و رعایت اعتدال مزاج، دو اصل مهم در فرهنگ غذایی پارسیان در عهد هخامنشی بوده‌ است؛ اما تاکنون در پژوهش‌های مختلف مربوط به تاریخ هخامنشیان، این موضوع به‌ دقت مورد بررسی قرار نگرفته است. با توجه به این که تنها در منابع کلاسیک تاریخ هخامنشی، به این دو نکته غذایی اشاره شده، در این پژوهش برآنیم تا با بررسی دقیق منابع مذکور، و ...

در فایل اصل مقاله موجود است.