همسو با تضعیف قدرت عباسیان، مجال ظهور و خیزش قدرتهای جدید در قالب تشکیل دولتهای مستقل و نیمه مستقل همچون فاطمیان به عنوان کانون قدرت در مغرب و بویهیان، به عنوان کانون قدرت در مشرق اسلامی را فراهم آورد. هر یک از دولتها در پرتو تحقق اهداف خود، که برخاسته از منافع ایشان بود، طیف گسترده ای از مناسبات سیاسی و فرهنگی را در بستر روابط علی و معلولی فراهم آوردند. بررسی تأثیر عوامل موثر همچون حضور دشمن م...

قرآن کریم، این ودیعه گرانقدر الهی، کتاب سراسر نور و حکمت و سرچشمه زلال هدایت، از زمان نزول در تمام جنبه های زندگی مسلمانان اعم از فردی و اجتماعی مطرح بوده است. اثر این کتاب ارزشمند غیرقابل انکار است، حتی ادیبان و شعرا نیز از این امر مستثنی نبوده و هریک به فراخور دانش و استعداد و گرایش و ذوق خویش از آن بهره جسته و اثرپذیری از قرآن کریم در اشعار و آثار آنان هویدا است. این پژوهش نیز تأثیر این منبع...

شُرَفا، علویانی بودند که در سرزمین‏های اسلامی همواره مورد احترام مردم بوده و موفق به تشکیل دول مهمی در جهان اسلام شدند. شرفا به شاخه‏های مختلف تقسیم شدند که مهم‏ترین آنها شرفای حسنی و حسینی‏اند. شرفای حسنی از نسل حسن مثنی بوده که موفق به تشکیل دولت ادریسیان در مغرب شدند. شرفای حسینی از نسل امام صادق‏علیه السلام بوده که فاطمیان خود را به ایشان منتسب می‏کردند. مطلب حاضر، ترجمه مقاله‏ی شرفا از دائرة...

بررسی هنر فلزکاری در ایران و دیگر کشورها بر اساس برجسته ترین آثار فلز کاری دوران اسلامی موجود در موزه های شرق و غرب دنیا صورت گرفته است و همچنین سعی شده تا جایی که امکان دارد آثار هر دوره از نظر هنری و بصری مورد بررسی قرار گیرد. در ابتدا با مراجعه به تاریخچه هنر فلزکاری، پیشینه این هنر در ایران و جهان توصیف شده است و سپس هنر فلز کاری دوران مختلف از دیدگاه هنری بررسی گردیده و نهایتا سیر تحول هن...

چکیده خلافت فاطمی اولین حکومت شیعی بود که مستقل از عباسیان در جهان اسلام شکل گرفت و خلفای فاطمی اولین حاکمانی بودند که عنوان خلیفه را پس از عباسیان بر خود نهادند. تشکیل این حکومت در مغرب بود و سپس با فتح مصر به آن جا انتقال یافت. در این زمان بین حاکمان اسلامی و جامعه ی مسلمانان علم از جایگاه والایی برخوردار بود. خلفای فاطمی نیز توجه زیادی به علم آموزی و تعلیم و تربیت نمودند. مراکز تعلیمی خاصی ...

رشد و تکامل تاریخ نگاری در اسلام مرهون تلاش و جدیت مورخان در مناطق مختلف اسلامی بود و در این میان تاریخ نگاران عراقی نقش مهم هم در مراحل شکل گیری تاریخ نگاری و هم تکامل شیوه های آن داشتند. ابومخنف ازدی یکی از بزرگترین مورخان عراق در قرن دوم هجری است او از موقعیت برتر قبیله ازد و خاندان مخنف بهره ور بود و با اهتمام فراوان و واقع نگری به ثبت و ضبط رویدادهای تاریخی بخصوص درباره عراقیان و شیعیان و ...

تاریخ، این تکاپوی آدمی برای شناخت هویت خویشتن و تفسیر جهان، چگونهنوشته میشود؟ آیا تاریخ تکرار ملالت بار روایت پردازی راویان شیرین سخن است یادانشی و معرفتی برگرفته از روحیه پرسشگری و پویندگی انسان؟ برای درک عمیق از معناو مفاد تاریخ باید دید که تاریخ را چگونه مینویسند. این جستار میکوشد تا با نگاهیگذرا به سیر تحول و تطور نگارش تاریخ در اروپا- که ما امروزه آن را کانون مدرنیسم وپیشرفت میدانیم- دگرگو...

تحقیق حاضر با هدف شناخت روابط بین امویان اندلس و عباسیان انجام گرفته است. بدین منظور ابتدا تاریخچه ای از حکومت امویان و علل سرنگونی آن ارائه شده است و سپس به ارائه مطالبی از حکومت عباسیان بسنده شده است و در پایان نیز به بررسی روابط بین امویان اندلس و عباسیان پرداخته شده است. برای انجام این کار، با استفاده از روش کتابخانه ای به فیش برداری مطالب از منابع دسته اول و تحقیقات جدید پرداخته شده است. و...

نگارش تاریخ‌های محلی در شام که از سده سوم هجری آغاز شد، در عصر حکومت‌های محلی رونق بسیاری گرفت و تاریخ‌های پرشماری ذیل نام شهرهای آن ناحیه، به‌ویژه دو کلان‌شهر دمشق و حلب، نگاشته شد. تاریخ دمشق ابن قلانسی (د. 555‌ﻫ‌) یکی از برجسته‌ترین این تواریخ است. این کتاب در گونه تاریخ‌نامه‌های محلی قرار می‌گیرد که به شیوه سال‌شمار، رویدادهای سال‌های 363 تا 555 هجری را گزارش کرده است. محور گزارش‌های ابن قل...

پژوهش حاضر، شعر و شخصیت تهامی شاعر عرب در قرن پنجم هجری را مورد نقد و بررسی قرار میدهد. او از زادگاه خود تهامه به شام مهاجرت کرد و بیشتر عمر خود را در آنجا گذرانید. گفته شده است که تهامی به صورت مخفیانه وارد مصر شد تا برخی قبایل را به شورش علیه فاطمیان دعوت کند.اما فاطمیان مطلع شده و او را دستگیر و به زندان افکندند و سپس او را به قتل رساندند. برجسته ترین موضوعات شعری تهامی به ترتیب اهمیت،رثا،م...