چکـیده طنز و شوخ طبعی مقوله ای است که از دیرباز در رگ های ادبیّات هر کشوری، جاری و ساری است. واضح است که هرگاه تاریخ چهره ی تاریک و عبوس خود را به مردم می نمایاند، ظلم و ستم و فقر و فساد و تعصّبات کور، جامعه را رو به زوال و قهقرا می کشاند و هیچ زبان گویایی برای انتقاد مستقیم باقی نمی ماند این طنزپرداز است که چون یک مُصلح اجتماعی پابه عرصه ی نبرد علیه ظلم و تباهی می نهد و شمشیر بُرّنده ی طنز را برمی...

این مقاله به بررسی پیشینة فنون و صناعات ادبی و مبتکران آن می پردازد، موضوعی که تا کنون تحقیق جامع و دقیقی دربارة آن نشده است. بررسی پیشینة فنون ادبی به بحث و تحقیق پیرامون صناعات کمک زیادی می کند و باعث درک عمیق دانش پژوهان در راستای درست تشخیص دادن زیبایی های سخن و بهبود بخشیدن کلام ادبی می گردد.در واقع، هدف از بررسی سابقه صناعات ادبی، آشنایی دانش پژوهان با مبدعان و تحول و تطور آن است تا با مر...

در این مقاله، پس از بیان تعریفی تکمیلی از دانش معانی، بیت معروف «میازار موری که دانه کش است / که جان دارد وجان شیرین خوش است » با ضبط دیگری از آن که در شاهنامه تصحیح جلال خالقی مطلق آمده است (مکش مورکی را که روزی کش است / که او نیز جان دارد و جان خوش است) مقابله و با توجه به مقتضای حال مخاطب، گوینده و نوع ادبی حماسه، دلایل بلاغی رجحان ضبط اخیر در بافت شاهنامه بیان شده است. در پایان نیز بر این ن...

آشنایی با صنعت حذف و چرایی آن، به دلیل فراوانی نمونه های آن در قرآن کریم در فهم آیات اهمیتی ویژه دارد؛ زیرا دریافت مقصود بدون توجه به محذوف و تقدیر آن امکان پذیر نیست. در این اسلوب با حذف بخشی از آیه، پیکره آن فشرده گشته و پاره ای از مقصود به دلیل انگیزه های بلاغی گوناگون، نهان می گردد؛ از این رو، در ترجمه آیات توجه به محذوف، امری ضروری است. حذف های قرآنی، جایگاهی چون ذکر و بسی بالاتر از آن را ...

از جنبه های اعجاز قرآن که از دیرباز اذهان بسیاری را به خود مشغول کرده و در نتیجه آن کتاب های بسیاری تألیف شده است، اعجاز ادبی قرآن است. بعدی که با تکیه بر آن می توان بر تحریف ناپذیری قرآن تأکید کرد. چنانچه مفسر بزرگ، علامه بلاغی روایات تحریف را با استناد به همین بعد ادبی قرآن مردود دانسته است. این مقاله بر آن است تا استدلالات و دیدگاه های ادبی علامه بلاغی را در رد آنچه که به قرآن نسبت داده اند ...

یکی از موارد برجسته­سازی در شعر، هنجارگریزی معنایی است. در این نوع هنجارگریزی، شاعر براساس قواعد معنایی حاکم بر زبان هنجار، از دو روش همنشینی و جانشینی کمک می­گیرد. با توجّه به اینکه حوزۀ معنا بیش از دیگر سطوح زبان در برجسته­سازی مورد نظر است، هر شاعری که بتواند بر حسب توانایی­های ذوقی و علمی خود در این زمینه موفّق باشد، از اشعار ناب­تری برخوردار خواهد بود. در این پژوهش گونه­های مختلف هنجارگریزی ...

در این پژوهش تلاش بر آن شد تا اندیشه های عرفانی حکیم الهی قمشه ای از میان اشعارش بر داشت شده و با ملاک های زیبایی شناسی بلاغی مورد مداقه قرار گیرد؛ تا مهم ترین رویکرد های عرفانی، جایگاه زیبایی شناسی آن ها و مهم ترین عامل زیبایی شناسی بلاغی شاعر تبیین شود. به این منظور، ابتدا از میان عمده ی اشعار عرفانی حکیم الهی که غزلیات ایشان است، اصطلاحات، رموز و اندیشه های عرفانی استخراج و تحلیل نظری شد. ...

روششناسی شروح نهجالبلاغه جهت بررسی و شناخت بهتر شروح و یافتن محاسن و کاستیهای آن روش و رویکرد برای پژوهشگران و مخاطبان شروح، امری لازم و مهم و کمک به تألیف شروح با رویکردهای کاملتر است. یکی از شرحهای نهجالبلاغه که اولین شرح کامل آن نیز به شمار میرود، علاوه بر تقدم تألیف به جهت تخصص و تألیفات متعدد مؤلف در آنرابطه دارای نکات ارزندهای در زمینههای لغتشناسی، ادبی، بلاغی، توجه به اشعار عرب جهت فهم ب...

از آن‌جا که قرآن کریم با زبانی ادبی بر پیامبر رحمت نازل گشته است، ادبیات قرآن مورد توجه علماء بلاغت بوده است تا از این رهگذر بتوانند نکات ظریفی که برای جامعه بشری به ارمغان آورده شده است بیان دارند. یکی از نکات ظریف بلاغی که در قرآن کریم دیده می‌شود اسلوب‌های قرآنی است اسلوب‌هایی که به قوت بیان و دقت معانی ممتاز است از جمله اسالیبی که در قرآن کریم دیده می‌شود اسلوب ندا است. در این مقاله سعی شده...

خاستگاه کلامی در بحث اعجاز بلاغی قرآن موجب شده توجه زیادی به جنبه های کلامی قرآن شود و کمتر به موضوع بلاغت از منظر ادبی و بلاغی محض نگریسته شود؛ با این حال تلاشهای بسیاری در تبیین بلاغت قرآن صورت گرفته است. در حوزۀ بلاغت قرآن پرسش اساسی این است که آیا پذیرفتن زبان مجازی واستعاری قرآن، به ساحت مقدس کلام الهی خدشه ایجاد نمی کند؟ و اگر زبان مجازی و استعاری قرآن را باور کردیم، بدون این که قداست کل...