طبقه ‌بندی موضوعی قرآن پیشنه‌ای طولانی دارد اما در عصر حاضر تحول زیادی در این حوزه رخ داده و طبقه بندی‌های مختلفی شکل گرفته است. این طبقه بندی‌ها در دو شکل طبقه بندی مستقل و طبقه بندی تفاسیر موضوعی از موضوعات قرآن قابل دسته بندی است. بخش قابل توجهی از طبقه بندی‌های مستقل، استقصای کاملی از موضوعات قرآنی ندارند و روال منطقی در بررسی موضوعات آن‌ها وجود ندارد. هم‌چنین نوعی سلیقه نیز در تنظیم این دس...

شناخت حقیقت وجود انسان یکی از مهمترین شاخه های معرفت بشری در میان علوم انسانی و از جذابترین مباحث انسان شناسی در قلمرو فلسفه و ادبیات بوده است. ملاصدرا و مولانا جلال الدین محمد بلخی رومی در آثار خویش تحت تأثیر آیات قرانی و تعالیم وحیانی، اندیشه های بدیعی پیرامون حقیقت انسان ارائه  کرده ند از جمله تحول پذیری و حرکت رو به کمال حقیقت انسان، تأثیر پذیری حقیقت انسان از اعمال و رفتارها و تجسم اعمال د...

به تعبیر قرآن، زیبایی طرح، رنگ و نقوش، تجلی حُسن است که ریشه اصیل آن از عالم دیگری بر دل هنرمند پرتو می افکند و همواره او را به سوی نقش های انتزاعی که در آنها سرمشق طبیعی اولیه، غالبا ناپیدا و ناشناخته است، سوق می دهد. این گونه وحدت در کثرت، مظهر توحید الهی ست که به همه آثار هنری عالم اسلامی، مُهر معنویت زده است. هنرمند تذهیب کار با چنین دیدگاه توحیدی، نقش و رنگ را از مبدا الهام و عالم ملکوت (عال...

قصه، در عرصة فرهنگ و انتقال مفاهیم انسانی قدمتی کهن دارد و سازگارترین فرم کلامی با ذهن بشر است. از همین روی دامنة مخاطبانش وسیع­تر و قدرت نفوذش بیشتر است. گرچه زبان اصلی قرآن، زبان دین و هدایت معنوی است، امّا در کامل ترین وجه خود از شیوة داستان سرایی برای ابلاغ پیام خویش بهره برده است. این مقاله کوشیده است با استفاده از آثاری که تاکنون در زمینة قصه­های قرآن نگارش یافته است، وجوه امتیاز و تفاوت ق...

مقدمه: رواج تفسیر موضوعی قرآن نیازمند تدوین و شناسایی مبانی معرفتی و روشی است. چون «ابناء بشر از زمان نزول قرآن تا قیامت مخاطبند و باید بتوانند پیامها و معارفِ متفاوت آن را بفهمند» و «علوم بشری بر نحوه فهم انسانها از مسائل و میزان معرفت به معارف قرآنی تأثیر می گذارند»، می توان ضرورت توسعه فهم متون مقدس، نظام مندی فهم و تفسیر، و استخدام علوم در استنطاق و فهم موضوعی معارف قرآنی را نتیجه گرفت. بناب...

استاد ابوالقاسم گرجی، از اساتید شاخص دانشگاه تهران و از مجتهدان و فقهای معاصر ایران است و آثار ارزشمند ایشان پس از فقه و حقوق در زمینه علوم قرآنی است. چنانکه تصحیح تفسیر جوامع الجامع ایشان که مشحون از علوم قرآنی است، و همچنین دستخط های ارزشمند ایشان که در خاتمه رساله ملاکهای صحت تفسیر آمده است، نشانی از این مدعا است. در این نوشتار ضمن شرح حال مختصری از استاد و معرفی مهمترین کتابهای او برخی دیدگ...

با وجود پیشرفت علم پزشکی و تکنولوژی های مرتبط، شناخت ماهیت و چگونگی مرگ، هم چنان در هاله ای از ابهام است. شاید چنین بتوان گفت که چون مرگ، پدیده ای دو وجهی است و یک روی آن جسمانی و روی دیگر، نفسانی و روحانی است، شناخت آن، تنها در حیطه ی علم پزشکی نیست، بلکه تلاش و همکاری اندیشمندان حوزه های دیگری چون علوم قرآنی، علوم انسانی، فلسفه و مانند آن نیز برای گشودن قفل های بسته ی آن ضروری به نظر می رسد. ...

نشان دادن نقش اهل بیت(ع) در شکل گیری علوم قرآن و پی ریزی بنیادهای آن است.  با گسترش قلمرو اسلام و رهیافت قرآن به سرزمین های دیگر، فهم آیات برای تازه مسلمانان مشکل می نمود. پیامبر در زمان حیات خویش افرادی برای پاسخگویی به پرسش های تفسیری و قرآنی مردم برگزید. اهل بیت پیامبر(ص) در عصر ایشان و اعصار بعد بیشترین نقش را در آشنا ساختن مردم با تفسیر و دانش های قرآنی برعهده داشتند. شکل گیری دانش های قرآ...

چکیده: 1 ـ سخنان معصومین (علیهم السلام) الهام گرفته از قرآن کریم است چرا که عترت هیچگاه از قرآن جدا نیست. در این میان کتاب شریف نهج البلاغه که گزیده ای از سخنان امیر مومنان علی (علیه السلام) است ارتباط عمیق و بسیار نزدیکی با آموزه های قرآنی داشته که دعاهای نهج البلاغه از این ارتباط بی نصیب نیست. 2 ـ فصل اول این نوشتار به مقدمه و کلیات مانند مفهوم شناسی و جایگاه دعا در نهج البلاغه و گزارشی از ...