صحنۀ نمایشی، به عنوان زیرمجموعة عنصر تداوم، در بررسی زمان­روایی یک اثر، بررسی می­شود. در صحنة نمایشی، سخن بر سر این است که چگونه نویسنده در گزارش داستان، واسطه‌گری ابزارروایی را از میان بر­می­دارد به­گونه­ای که حوادث داستانی در برابر دیدگان مخاطب به نمایش درمی­آید و او حائلی میان خود و وقایع احساس نمی­کند و خود را درگیر وقایع و ناظر مستقیم حوادث می­بیند. از آنجا که داستان «گیله­مرد» همواره به ع...

داستان ها و روایت های مثنوی، در بردارنده آرا و اندیشه های گوناگونی است که در بیشتر موارد، از سوی راویان داستان ها بر مخاطب عرضه می شود. ساختار گفتگوها و فرجام روایت، در بیشتر داستان هایی، که به بیان دو مفهوم متقابل می پردازد، به گونه ای است که به روشنی به برتری آوا و اندیشه ای خاص، نمی انجامد. در این میان، «فقر و غنا» از مفاهیم متقابلی است که مولوی، داستان خلیفه و اعرابی را بر مدار و توضیح تمثی...

داستان زال و رودابه، نخستین داستان عاشقانه ی شاهنامه ی فردوسی است که شکل غنایی حماسی داردو در آن عشق زمینی به صورت طبیعی و منطقی جلوه یافته است. باید توجه داشت که در چنین داستان­هایی، شاعر  در جریان روایت و انتقال میراث گذشتگان به نسل­های بعدی چندان تصرّف نمی­کند و کمتر عواطف و احساسات خود را بروز می­دهد اما از حیث توصیف و صور خیال که بیانگر میزان قدرت و مهارت شاعر در سرودن شعر است، می­کوشد تا ب...

در عصر حاضر ادبیات داستانی، به لحاظ عناصر داستانی موجود در آن (موضوع، مضمون، لحن، فضا، شخصیت، مکان، زمان و گفتگو ) و مسائل مربوط به انسان و نیز میزان تاثیرگذاری و جلب خواننده اعتبار فوق العاده ای بدست آورده است؛ همین امر موجب اقبال و اهتمام جدی ناقدان و صاحب نظران جهت نقد و تحلیل اجزاء و عناصر تشکیل دهنده آن از زوایای مختلف شده است. داستان معاصر بر اساس معیارهای علمی و قواعد معینی به نگارش در ...

مثنوی معنوی اثر ارزشمند مولانا جلال الدین محمد بلخی است که گذر روزگاران آن را به دست فراموشی نسپرده است. شاید یکی ازدلایل ماندگاری مثنوی، داستان های دلنوازی است که موجب تلطیف کلام متعالی مولانا گردیده و هرروزه پنجر? جدیدی بر آن گشوده می شود و مخاطبان او را به نگاهی تازه براین داستان ها دعوت می کند. گاه برخی از داستان ها به صورت شگفتی با اصول و شیوه های داستان نویسی نوین گره می خورد و این امر بر...

چکیدهرئالیسم جنبش ادبی است که در اواخر نیمه اول قرن نوزدهم آغاز شد و هنوز هم قدر و اعتبار ویژه‌ای در ادبیات جهان و رمان‌نویسی نوین دارد. این مکتب ادبی که در برابر رمانتیسم شکل گرفت با تکیه بر دنیای واقع و عینیت گرایی،ارکان اصلی نظام فکری رمانتیسم‌ها را در هم نوردید. بالزاک را می‌توان پیشوای مسلم رئالیست دانست که با انتشار مجموعه آثار خود با عنوان «کمدی انسانی» تأثیر ژرفی بر عالم ادب گذاشت. یکی ...

در این نوشتار، داستانِ کوتاه «من دانای کل هستم»، از مصطفی مستور بر مبنای نظریۀ مک­هیل، بررسی می­شود. داستان مذکور، ویژگی­هایی پست­مدرن و ظرفیت تحلیل بر اساس این نظریه را دارد. مک­هیل، پست­مدرنیسم، را ادامۀ مدرنیسم می­داند. او از سه عنصر «امر غالب»، «معرفت­شناسی» و «هستی­شناسی» استفاده می­کند. به اعتقاد او امر غالب در داستان مدرن، معرفت­شناسی و در داستان پست­مدرن، هستی­شناسی است. این نوشتار نشان ...

یکی از ویژگی­های داستان که نقش برجسته­ای در طرح داستان، انسجام و رشد و گسترش آن دارد، شخصیت پردازی است؛ زیرا نویسنده باید بداند چگونه و با چه زبان و کارکردی شخصیتی را بیافریند و به او نقش و تیپ دهد. شاهنامه از این جهت سرآمد همة متون داستانی منظوم و منثور فارسی است که علّت اصلی آن نه ­تنها مرهون جذابیت اشخاص و قهرمانان شاهنامه؛ بلکه معلول دخالت شخصی و شخصیت فکری و زبانی فردوسی نیز هست.یکی از زیبا...

در این جستار به بررسی دو عنصر شخصیت و حادثه، در داستان اولدوز و عروسک سخن‌گوی صمد بهرنگی پرداخته شده و با این هدف که صفات ارزشی و ضد ارزشی، محصول شخصیت پردازی داستان است، یا منوط به حوادث آن از متغیرهای پویایی شخصیت‌ها، هشت نمونه‌ی غم ‌ـ شادی ‌ـ ترس ـ عصبانیت ـ امید ـ ناامیدی ـ صبوری ـ کم‌صبری انتخاب و با روش تحلیل محتوا ارزیابی شده است. با تحلیل آماری داده‌ها مشخص شد؛ بالاترین فراوانی مربوط به...

منظومۀ بانوگشسب­نامه، ریشه در ناخودآگاه جمعی ملّت ایران دارد. این اثر را می­توان از دیدگاه­های مختلف مورد بررسی قرار داد. یکی از این دیدگاه­ها، دیدگاه روان‌شناسی تحلیلی یونگ است که از موضوعات عمده در نقد ادبی بشمار می­رود. این پژوهش درصدد است تا دو عنصر آنیما و آنیموس را در روان شخصیّت­های منظومه مورد تحلیل قرار دهد. این دو عامل، ﺗﺄثیری شگرف در ایجاد حوادث و روی‌دادهای داستان دارد و زمینه­های کشم...