علی‌نامه یکی از حماسه‌های دینی ـ تاریخیِ نادر قرن پنجم هجری، است که محتوای آن بیان حوادث و رویدادهای تاریخی از خلافت امام علی(ع) تا پایان نبرد صفین است. مطالعه‌ی این اثر نشان می‌دهد که سراینده‌ی آن، علاوه بر گزارش این رویدادها در پی برجسته نمودن باورها و اعتقادات شیعیان می‌باشد. این موضوع با در نظر گرفتن جدال شیعیان و اهل سنّت در قرن پنجم، ما را به این پرسش اساسی رهنمون می‌کند که آیا منظومه‌ی علی...

مشکلات ناشی از اختلافات میان سنیان و شیعیان در تاریخ هزار و چهارصد ساله اسلامی کم نبوده است. یکی از مواقع بروز این مشکلات، ایام حج و در حرمین شریفین بوده؛ جایی که بیشتر، سنیان بر آن حاکم بوده و مواقعی نیز شیعیان نفوذ و حتی حکومتی داشته‌اند. تصادم شیعه وسنی در آن محیط، دلایل تاریخی خود را دارد و اکنون نیز علاوه بر مسایل سیاسی، تعصب موجود بر حاکمان عربستان، هنوز به عنوان عامل تشنج در روابط دو گرو...

اعتبارسنجی منابع تفسیر روایی شیعه و اهل سنّت، از دو طریق سندی و محتوایی، ممکن و لازم است. منابع تفسیر روایی در هر دو حوزه شیعی و اهل سنّت، به منابع متقدم و متأخر تقسیم می‌شود. از این رو، منابع تفسیر روایی، در چهار گروه تصور می‌شود. در این مقاله، منابع متقدم و متأخر شیعی، بررسی و اعتبار سنجی دو گروه دیگر، یعنی منابع متقدم و متأخر اهل سنّت، به‌زودی انجام و در شماره آینده منتشر می‌شود. ابتدا از تفاسی...

قرآن‌پژوهی غربی در دویست سال اخیر مراحل مختلفی را در مسیر رشد و پیشرفت خود طی کرده است که پیش از این در کتاب‌ها و مقالات بسیاری به آن پرداخته شده است. اما در ارتباط با آثاری که قرآن‌پژوهان غربی دربارۀ تفسیر شیعی یا رویکرد شیعه به قرآن پدید آورده‌اند، تا کنون کار پژوهشی منسجمی انجام نشده است که نشان دهد این جریان خاص از قرآن‌پژوهی غربی از کجا شروع شده و چه مراحلی را طی کرده و اکنون در چه جایگاهی...

هدف: هدف از انجام این تحقیق تبیین این مسئله است که چگونه موقعیت جغرافیایی و وضعیت اقتصادی شیعیان می‌تواند بر همگرایی آنان در منطقه خاورمیانه تأثیرگذار باشد. به‌این‌ترتیب بر تحلیل مؤلفه‌های تأثیرگذار بر همگرایی شیعیان در منطقه خاورمیانه متمرکز است.روش: این پژوهش از نوع مطالعات توصیفی، تحلیلی است و داده‌ها و اطلاعات مورد نیاز به روش کتابخانه‌ای و بررسی‌های ...

جانشینی پیامبر، از مهم‌ترین مسائل چالشی میان شیعه و اهل سنّت بوده‌است. این موضوع در اندک مکتوبات سیره‌نگاران شیعی ایرانی عصر پهلوی اول نیز بازتاب‌های متفاوتی داشته است. در کنار تأکید بر دیدگاه امامیه مبنی بر حقانیت امام علی7 در جانشینی پیامبر، در برخی از مکتوبات شیعیان این دوره، تبیینی همگرایانه با اهل سنّت از مسئله جانشینی پیامبر ارائه شده است. مسئله پژوهش حاضر، علل همگرایی برخی از سیره‌نگاران ش...

ابن‌ابی‌جمهور احسایی از علمای متضلّع شیعی است که تا اوایل تشکیل دولت صفوی در ایران، در قید حیات بوده است. او را از این حیث که هم در قالب و روش و هم در تلقّی کلامی، تحوّلی بنیادی در کلام شیعه پدید آورد، می‌توان مؤسّس خواند و از آن‌جا که این تحوّل با تکیه بر حکمت اشراق و به مدد آن محقق می‌شود و صبغۀ آن را می‌گیرد، وی را باید «مؤسس کلام شیعی اشراقی» دانست. مقاله نشان می دهد که تحول مذکور، از حیث قالب، ...

مشروعیت تبارشناختی، یعنی خویشاوندی با رسول خدا حضرت محمد(ص)، یکی از پایه­های نظریه­ امامت شیعی در کنار نص و فضیلت­های شخصی است و ازآن‌جاکه اهمیت مفهوم خویشاوندی برای عموم مسلمانان قابل درک و پذیرش بود، جایگاه مهمی در بحث­ها و مجادله­های سیاسی و فرقه­ای پیرامون امامت پیدا کرد. مسأله مقاله­ حاضر به‌طور کلی عبارت از این است که از چشم­انداز فرهنگ خویشاوندی و نظام حقوقی پیشااسلامیِ عرب­ها، جانشینی عل...

مقاله حاضر به بررسی پدیده ژئوپلیتیک و ژئوکالچر تشیع با استفاده از نظریات کلاسیک در این حیطه می پردازد و با تبیین مفهوم «ریملند شیعی» و موقعیت تشیع به عنوان عاملی مؤثر در مناسبات منطقه ای و بین المللی، سعی در پاسخ به این سؤال دارد که نقش ایران به عنوان یک بازیگر منطقه ای، در معادلات بین المللی چیست؟ پدیده شیعه و جمعیت های شیعی، از لحاظ جغرافیایی در قلب ریملند واقع شده و با ظهور انقلاب ایران به پ...