با توجه به رشد روزافزون جمعیت شهرها و گستردگی افقی بیش اندازۀ آنها پدیدۀ جدیدی تحت عنوان گستردگی شهری یا اسپرال در جامعه علمی مطرح شد. به عبارتی گستردگی شهری گستردگی میزان شهرنشینی یا مصرف زمین است که در حال حاضر تبدیل به یک موضوع جهانی به ویژه در شهرهای جهان سوم شده است. بررسی و مطالعه در مورد میزان گستردگی شهری و دلایل مهم دخیل در گسترش فیزیکی افقی در شهرها یکی از بحث های مهم در تحقیقات در مج...

ساختار کالبدی یک شهر می‌تواند از عوامل بسیاری از قبیل عوامل محیطی، اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، جریان‌ها و مکاتب فکری حاکم و الگوهای شهرنشینی جهان تأثیرپذیر باشد. ساختار کالبدی-فضایی شهر برآیند تمام نیروهایی است که باعث به وجود آمدن و شکل‌گیری یک سکونتگاه می‌شود و دارای نمود عینی و ذهنی هست. رشد و توسعه شهرها، براثر حوادث مختلف در تمام ادوار تاریخی، دارای افول و صعود بوده است. امروزه آگاهی از ساختا...

پرداختن به مقوله‌ی توسعه‌ی روستایی به مثابه فرآیندی است که باید وضعیت جوامع روستایی را در همه ابعاد محیطی- اکولوژیکی، اجتماعی، اقتصادی، نهادی- مدیریتی و کالبدی- فضایی ارتقاء داده و در تعامل با مناطق شهری و بخش‌های دیگر، امکان دستیابی به تعادل‌های ناحیه‌ای، منطقه ای و ملی را فراهم سازد. چراکه جمعیّت روستاهای ایران حدود 30 درصد از کل جمعیّت کشور را شامل می شود، لذا هرگونه تحرک اقتصادی و اجتماعی آنا...

چکیده بافت قدیم شهرگرگان یکی از معدود بافت های قدیم شهرهای شمال کشور است که تا حدودی پیوستگی خود را حفظ کرده و صرفاً به تک بناها محدود نشده است. این بافت تاریخی از سه مرکز محله اصلی تشکیل شده است وسایر محلات در کنار آن ها شکل گرفته اند. محور تاریخی– فرهنگی بافت قدیم گرگان به سبب عبور از دو مرکز محله اصلی بافت به نوعی استخوان بندی اصلی این بافت را تشکیل می دهد. این محور به سبب خیابان کشی های دو...

گوناگونی در دیدگاه‌های ارائه‎شده در زمینه‌ی رشد و توسعه‎ی ساختاری ـ کارکردی شهرها، بیانگر گستردگی و پیچیدگی شهر و مسائل مرتبط باآن است که همین مسئله بیان‎کننده‎ی ویژگی پویایی شهر است. یکی از اهداف مهمِّ این نظریّه‎ها رسیدن به تعادل فضایی است. هدف این مقاله، بررسی ساختار فضایی شهر بجنورد و نقش عوامل کالبدی ـ عملکردی در شکل‎دهی به این ساختار است. این بررسی با مطالعه‎ی هم‎کنش‎های فضایی کاربری‎ها و می...

در دهه های اخیر، شهرنشینی بر شهرسازی مقدم شده و رشد شهری و توسعه کالبدی شهرها به یکی از مهمترین مسائل تبدیل گشته است. هرچند باید اذعان داشت در شکل توسعه کالبدی و فضایی شهرها بر اساس اندازه و جمعیت آنها تفاوت های عمده ای دیده می شود. هدف این تحقیق شناخت الگوی کالبدی و نحوه گسترش روستا-شهرها در سال های اخیر است. در این پژوهش محقق در یک تحقیق کاربردی از طریق مشاهده مستقیم و غیرمستقیم به بررسی نحوه...

هدف این مقاله تحلیل تطبیقی برنامه­ریزی مبتنی بر بنیان­های عصر صنعت و اطلاعات و تعیین تغییرساختارهایی است که برنامه­ریزی فضایی را شکل داده­اند. به نظر می­رسد در شرایط عدم تطابق بنیان­های برنامه­ریزی با تغییرات ساختارهای اقتصاد جهانی، شهرها (خصوصاً کلان­شهرها) که عامل رشد اقتصادهای ملی و ارتقاء­دهنده جایگاه بین­المللی و جهانی کشورها هستند، در برنامه­ریزی­های توسعه و عمران شهری و منطقه­ای با مشکل ت...

الگوی رشد و توسعه کالبدی یا شکل شـهر به عنوان الگوی فضایی فـعالیت­های انسان تـعریف می­­شود، در حال حاضر الگوی توسعه شهرها به دو دسته گسترش افقی یا پراکنده (sprawl) و الگوی شهر فشرده (compact) تقسیم می­گردد. شواهد نشان می­دهد که در دهه­های اخیر شهرها به صورتی بی­برنامه رشد کرده و محدوده­های شهری به چندین برابر وسعت اولیه خود رسیده­اند. به همین خاطر برنامه­ریزان و سیاست­گذاران در سراسر جهان تلاش ...

اصول حاکم بر شهرهای اسلامی –ایرانی درگذشته ی قبل از مدرنیسم حکایت از وجود وحدتی جامع بانظم سلسله مراتبی بین اجزا و عناصر از جزء به کل و یا بالعکس است. سیر حرکت از درون خانه (حریم خصوصی) تا مرکز محله (فضای نیمه عمومی) و سپس تا مرکز شهر (فضای عمومی) و یا از مرکز شهر تا درون خانه و آغاز سلسله مراتبی دیگر و ساخت فضایی و ساختار کالبدی متناسب باکرامت وجودی انسان و در جهت تقویت خانواده و تعاملات اجتما...

معماری و شهرسازی علومی هستند که در ارتباط با نیازهای زیستی- سکونتی انسان می باشند. اهمیت این علوم زمانی مشخص می شود که نیازهای انسان جنبه کالبدی فضایی بیابند و هدف، دسترسی به فضایی شایسته انسان باشد. اگر فضای شایسته و در خور انسان را، فضایی که علاوه بر داشتن ابعاد انسانی دارای خصلتی باشد که مقام انسان طلب می کند، تعریف نمائیم، این مقاله از حیث تبیین اینکه مسکن مناسب برای امنیت و آسایش حرکتی جان...