جام در ادبیات فارسی با تعابیری متنوّع مانند جام جم، جام جهان بین، جام جهان نما، جام گیتی نما و مانند آن، مفاهیم خاصی یافته است که از یک سو با اساطیر ایرانی و از سوی دیگر با عرفان ایرانی- اسلامی و ادبیات مزدیسنا در هم آمیخته و در پیوند است. در این آمیختگی «فرّ» و «جام» در اساطیر ایرانی، نمودهایی چون مرغ وارغن، آب، سنگ، مهره، پیاله و مانند آن را به خود می گیرد و سرانجام با تطوّر و تحوّل معنایی خود تب...

یکی از ویژگی های شعر دوره مشروطه، بهره برداری شاعران از عناصر اسطوره ای است. شاعران با اشاره به نام و وقایع زندگی شاهان و پهلوانان ایران باستان، کوشیده اند مخاطبان خویش را به تحرک وادارند. هر چند شاعران برجسته عصر مشروطیت کمابیش به این امر توجه داشته اند، اما شیوه برخورد آنها با عناصر اسطوره ای یکسان نیست. در این میان، شاعرانی چون ادیب الممالک و بهار با برداشتی کلاسیک گونه و معتدل در معرفی اساط...

: اساطیر در زندگی بشر از اهمیّت ویژه ای برخوردار بوده و می توانند نقش سازنده ای در شکل گیری باورها و هویّت انسان ها داشته باشند . اهمیت اسطوره ها برای کودکان و نوجوانان چند چندان است ؛ زیرا آنها انتقال دهنده ی فرهنگ و اداب و رسوم هستند . همچنین هم ذات پنداری با قهرمان اسطوره ای می تواند در شکل گیری هویت کودک تأثیر گذار باشد . از سوی دیگر می دانیم که کودکان با شعر و نظم بهتر از نثر ارتباط برقرا...

چکیده دکتر علی شریعتی یکی از بزرگترین روشنفکران دینی در تاریخ معاصر ایران است که آراء و اندیشه‌هایش جذابیت و تأثیر عظیمی برای قشر روشنفکر و جوان ایران داشته است. علت این همه گرایش به آثار شریعتی علاوه بر عالمانه و زمان‌شناسانه بودن محتوای آنها، ویژگی‌های ادبی و قلم افسونگر اوست. یکی از پرجلوه-ترین و هنرمندانه‌ترین تمهیدات هنری و ادبی شریعتی، اسطوره‌پردازی و بازتولید و بازآفرینی اساطیر است. به ...

سرزمین ایران از دیرباز آب و هوا و جغرافیای طبیعی متنوعی را تجربه کرده است. بخش چشمگیری از مرکز فلات ایران را که در میان سه رشته کوه البرز در شمال و زاگرس در غرب و تفتان در شرق واقع شده کویر‌های خشک و بی آب فراگرفته اند. این تاحیه که از بی حاصل‌ترین و بایر‌ترین کویر‌های جهان است، شامل دو بخش، یکی دشت کویر در شمال و دیگری دشت لوت در جنوب است. این پدیده سبب شده تا سرزمین ما همواره مورد تهدید خشکسا...

پیداییِ آهن در اواخر هزارة دوم پیش از میلاد بر جنبه‌های گوناگون زندگی قوم ایرانی تأثیر گذارد. بازنمودِ این امر را می¬توان در آیین¬ها و نبردهای ایشان مشاهده کرد. این مقاله به کشف آهن و بررسی تأثیر این رویداد در روایات اساطیری ایرانی می¬پردازد. نخست از میزان نفوذ آهن در اساطیر هر دوره و چراییِ آن گفت‌گو می¬شود. در همین راستا، ابتدا گاهان به عنوان کهن¬ترین متنِ دینیِ ایرانی بررسی و سپس به متون اوستایی ...

روایات و داستان‏های کهن و عامیانه، یکی از مناسب‏ترین بسترها جهت تجلّی و ادامة حیات ایزدان و امشاسپندان و ایزدبانوان به صورت پیکرگردانی‏شده است. با توجه به منبع اصلی منظومة خسرو و شیرین که روایات محلی بوده است، می‏توان بازتاب چهره‎ها و شخصیت‎های اساطیری ایران باستان را در این منظومه یافت. این پژوهش با روش توصیفی ـ تحلیلی/ تطبیقی به بررسی شخصیت‎های منظومة خسرو و شیرین چو...

چکیده «نقد و تحلیل» آثاری که به نحوی با مباحث و سرفصل‌های دروس دانشگاهی تناظر و تناسب دارند، از مؤثرترین کوشش‌های علمی دانشگاهی می‌تواند به‌شمار آید و از مصادیق بارز اثربخشی نقد ادبی است که برای جامعۀ فعال علمی یک ضرورت محسوب می‌شود. این «نقد و بررسی‌ها»، افزون بر آشکارکردن ظرفیت‌ها، نقاط قوت و کاستی‌های یک اثر و نشاط فضای علمی را به‌همراه خواهد داشت. موضوع این نوشتار نقد و تحلیل کتاب پیکرگردان...

از آنجا که بسیاری از آراء مهم صوفیان در قالب سخنانی موسوم به «شطح» بیان شده است، کتاب «شرح شطحیات» روزبهان بقلی که به شرح این سخنان شورانگیز و رمزی صوفیان پرداخته، از ارزش و اهمیت خاصی در این حوزه برخوردار است، به ویژه که اثر یاد شده کامل ترین تألیف در باب شرح شطحیات صوفیه است. این کتاب نخستین بار در سال 1966، با تصحیح پروفسور هانری کوربن به چاپ رسید. کوربن پس از اتمام کار، فهرستی را از نام ها ...

مطالعه و بررسی متون کهن با بهره مندی از دیدگاههای تلفیقی و بینارشته ای ، روشی نوبنیاد در حوزه نقد ادبی است که سعی دارد با ارائه تعبیر و نفسیری نو از این متون ، گرد و غبار کهولت و فرسودگی را از چهره این آثار گرانقدر بزداید و آنها را از مرگ ارزشی که در عصر حاضر دامنگیر متون کهن و اساطیری گشته است ، رهایی بخشد . این پژوهش نیز با ترکیب سه علم نقدادبی ، اسطوره شناسی و روانشناسی و تحلیل و نقد روانشنا...