تحلیل پوششی داده ها dea دامنه گسترده ای از الگو های ریاضی است که برای سنجش کارآیی نسبی مجموعه ای از واحدهای همسان با ورودی ها و خروجی های مشابه به کار می رود. این الگو، مجموعه ای از اوزان را برای متغیرهای ورودی و خروجی هر واحد تصمیم گیری به دست آورده و بر اساس آن کارآیی نسبی هر واحد را محاسبه می کند. محاسبه اوزان مختلف برای شاخص های یکسان در مجموعه ای از واحدهای تصمیم گیری همگن، منطقی به نظر نم...

اصطلاح «نظم» در ادبیات پارسی دری، ناظر بر دو معنی است: یکی وزن عروضی و دیگری نظم نحوی. این جُستار، مفهوم نظم را یک کیفیت زیباشناختی در نحو سخن می‌داند و آن را از اصطلاح نظم به‌معنی وزن عروضی جدا می‌کند. نخست، نظریۀ نظم و تبار آن را معرفی می‌کند؛ سپس با تبیین دو مفهوم نظم پایه (ساخت نحوی دستورمند) و نظم هنری (ساخت نحوی دستورگریز) می‌کوشد تا نقش دستورگریزی نحوی را در فرایندِ هنری شدنِ سخن و شکل‌...

مطالعۀ شعر از دیدگاه زبان‌‌شناسی، تمام نشانه‌‌های کلامی در دستگاه‌‌های گوناگون شعری را بررسی می‌‌کند. زبان‌‌شناس ساختارگرا نیز با بررسی عناصر زبانی گوناگون، مسایل معناشناسی را در تمام سطوح زبان تحلیل می‌‌کند و دستگاه‌‌های عروضی، آوایی، واژگانی، نحوی و بلاغی را در خدمت معنا و ادبیّت متن قرار می‌‌دهد. هدف این پژوهش، بررسی این دستگاه‌‌ها در ارتباط با ساختار و محتوای شعر و نقش هر یک در ایجاد توازن و...

دیوان رسالت از جمله دیوان های مهم قرون گذشته است که روسای آن از بین دبیران و دانشمندان برجسته انتخاب می شدند. نامه ها و منشأت دبیران و روسای دیوان رسالت شامل: نامه های دیوانی، منشور، ملطّفه و رقعه و سوگندنامه بوده است. به کارگیری دبیران خردمند و دانشمند در دیوان رسالت نشان دهنده اهمیّت آن نزد سلاطین و نقش آنان در پیشرفت سیاست، و استحکام بنیان دولت ها و نیز رونق و توسعه علم و دانش بوده است که ال...

سعید نقشبندی یزدی ، متخلّص به «سعیدا»، از شاعران غزلسرای سبک هندی یا اصفهانی قرن یازدهم هجری است .او خود را ریزه خوار خوان جامی، نظامی، سنایی و عطّار دانسته، ارادتی خاص به خواجة شیراز می ورزید وبا صائب تبریزی، مراوده و دوستی داشت. دیوان سعیدا حاوی 4815 بیت در 5 قالب : غزل، قصیده، مثنوی، قطعه و رباعی است؛اما غزل سرایی عرصة هنری مسلّم اوست؛ به طوریکه حجم زیادی از دیوانش را به این قالب اختصاص داده اس...

اشعار بیدل دهلوی با صفت «غرابت» توصیف می­شود، اما غزل‌های او، از نظر وزن، تا حد زیادی «معمولی» است، زیرا اوزان پربسامد آن مجموعه، که چهارپنجم غزل‌ها در آنها سروده شده، مطابق سنت شاعری آن دوره است؛ با این حال در اوزان کم­بسامدتر غزل‌های او، وزن­های نادر یا بی­سابقه­ای وجود دارد که او را از دیگر غزل­سرایان متمایز می­کند. بهره­گیری بیدل را از این وزن‌ها، می­توان با توجه به فرهنگ محیط زندگی او تحلی...

در کتابهای مربوط به سبک شناسی شعر در خصوص شعر خراسانی چنین آمده است که این اشعار گاه، ابیاتی خارج از وزن عروضی دارندو علاوه بر آن نیز در بسیاری موارد، هجاهای کوتاه و بلند را باید به هم تبدیل کرد یا مخففها را مشدد نمود تاوزن، قوام خودرا بازیابد و این امررا از نقاط ضعف شعرای سبک خراسانی دانسته اند.همچنین در کتابهای عروضی برای تقطیع این لغات مشکلاتی وجوددارد. هدف این مقاله نشان دادن این نکته است...

دوره بازگشت ادبی، تقریباً از سقوط صفویّه آغاز شده و تا ظهور مشروطه ادامه داشته است. یکی از مشهورترین شاعران و پیش آهنگان این دوره ادبی، مشتاق اصفهانی است. اگرچه او در میان هم عصرانش از مقام ادبی ویژه ای برخوردار بوده امّا تا کنون اشعار وی مورد نقد و بررسی شایسته ای قرار نگرفته است. در این پژوهش ضمن تبیین اوضاع سیاسی، اجتماعی و فرهنگی دوره مشتاق، سعی بر آن است تا مختصّات زبانی، فکری و ادبی اشعار این...

در میان قالبهای شعر فارسی، غزل جایگاه ویژه ای دارد و در میان شاعران غزلسرای معاصر هوشنگ ابتهاج از جایگاه و شهرت ویژه ای برخوردار است. غزل او یادآور غزلهای حافظ است. از آنجا که یکی از مهمترین عوامل توفیق ابتهاج در حوزه غزل موسیقی می باشد در این رساله به بررسی موسیقی در غزلهای ابتهاج پرداخته ایم تا ضمن آشنایی با جهان پر رمز و راز و موسیقی از جان برآمده شاعر، با موشکافی انواع موسیقی راز زیبایی و ت...

حکیم ناصر خسرو از شاعران سبک خراسانی است که برجسته شعر او استحکام وزن و تنوع اوزان و بحور است در این پژوهش مبانی دانش عروض در حوزه آوا، هجا ، ارکان و بحور معرفی شده و با شمردن جزییات قواعد عروض نمونه ها و نشانه های کاربرد هریک از این قواعد در دیوان ناصرخسرو نشان داده می شود.