بینامتنی، یکی از موضوعات مهم نقد ادبی، نظریه‌ای است به منظور خوانش عمیق‌تر متن ادبی و دستیابی به ناگفته‌های آن. بر اساس این نظریه، هر متنی، آگاهانه یا ناآگاهانه، زایش و بازخوانشی از متون پیش از خود یا معاصر با خود است. قرآن کریم یکی از متونی است که سروده‌های بسیاری از شاعران با آن پیوند و ارتباط برقرار نموده است؛ از جمله این شاعران اخطل تغلبی، شاعر نامدار دوره اموی است که تعابیر و مفاه...

 هر متنی با متون پیش از خود رابطه دارد و با آنها گفتگو می‌کند، و معنا در بافتی بینامتنی با ارجاع از متنی به متن دیگر شکل می‌گیرد. غزلیات شمس که حاصل مکاشفات و تجربه‌های معنوی مولوی است به شخصیت‌های قرآنی نیز می‌پردازد. مولوی ماجراهای پیامبران در قرآن را تنها رویدادی از آنِ گذشته نمی‌داند و معتقد است آن وقایع در سطحی دیگر برای کسانی که تشبه به احوال آنان دارند، روی می‌دهد. مولوی در غزلی که در این...

میخاییل باختین در پاره‌ای از انگاره‌هاینظری خود در باب متن ادبی، «گفت‌وگومداری»را به‌ مثابة «هم‌کنشی متون»، مهمترین ویژگی متن دانست و «چند صدایی» گفتمان را به‌عنوان مؤلفه‌ای نوین در رمان مطرح کرد.از آن پس، بسیاری از اندیشمندان و نظریه‌پردازان مطالعات ادبی و فرهنگی، نظیر ژنتو کریستوا به‌ گسترش و تقریر این مبحث پرداختند و صورت‌بندی‌های مختلف و گاه پیچیده‌ایاز آن ارایه کردند. به ‌هر روی، امروز می‌...

بینامتنیت را نخستین بار ژولیا کریستوا در مورد روابط میان متون به کار برد. پس از وی افرادی نیز به بررسی مباحث بینامتنی از دیدگاه‌های متفاوت پرداختند و مفهوم آن را تغییر دادند. یکی از این افراد ژرار ژنت است که گسترده تر و نظام یافته تر بدان پرداخت و روابط میان متنی را با تمام متغیرات آن مورد بررسی قرار داد و آن را ترامتنیت نامید. اسکندرنامههای منظوم که در شکل­گیری آن­ها مجموعه‌ای از «پیش متن»‌ها ...

متن‌های گوناگون از دیرباز، با یکدیگر ارتباطی بینابینی داشته و از نظر زبانی، وزنی و معنایی بر یکدیگر اثر گذاشته و از هم اثر پذیرفته‌اند.اگرچه این ارتباط از گذشته مطرح بوده است و تبادل کلام هنری را در بسیاری از آثار گذشتگان می‌بینیم، در دوره معاصر، میخائیل باختین، اندیشمند روسی، باردیگر، مقوله بینامتنی را از دیدگاهی نو بررسی کرده و کسانی همچون ژولیا کریستوا، رولان بارت و هارولد بلوم، تحت تاثیر با...

چکیده استفاده از قصه ها و داستان ها برای بیان مقاصد و اهداف مورد نظر خویش، از جمله کارهایی است که شاعران در زبان ها و فرهنگ های مختلف و در دوران های گوناگون به آن پرداخته اند. شاعران مسلمان و غیر مسلمان نیز، از این قاعده مستثنی نبوده اند. آنها به خوبی از تأثیر عمیق و والای کتاب آسمانی قرآن در ذهن و جان مخاطبان خویش آگاه بوده اند و به همین سبب برای بهره بردن از آن در نوشته ها و سروده های خود، ب...

صلاح عبدالصبور مصری از پیشتازان شعر آزاد و از سمبل های نوگرایی عربی به شمار می رود که از فرهنگ غرب تأثیر بسیاری پذیرفته است. وی از جمله شاعران نادر عرب است که سهم عمده ای در تألیف نمایشنامه دارد و از نظریه پردازان مهم شعر آزاد نیز به شمار می آید. نشانه شناسی، علم بررسی نظام های نشانه ای است. کارکرد این علم غنی سازی خوانش و یا کمک به خوانش ثانوی متن است؛ چرا که ابزاری غنی در اختیار خواننده می گ...

امروزه پیوند ادبیات تطبیقی و بینامتنیت دستاوردی جدید است که تحلیل اثر در چارچوب الگوها و روش‌های آن آسان می‌شود. از مهم‌ترین عوامل تحلیل در حوزه ادبیات تطبیقی بررسی شباهت‌ها و تأثیرگذاری آثار بر یکدیگر و چگونگی تحقق یا انتقال یک موضوع و درون‌مایه است ولی خوانش بینامتنی دغدغه فرا‌رفتن از بررسی منابع مشابه و تأثیر و تأثر را دارد؛ متن بر پایه گفتمانی از پیش موجود بنا می‌شود و سپس آن گفتمان را از آ...

       مطالعة آثار داستان‌نویسان برجستة معاصر نشان می‌دهد که این نویسندگان در آفرینش آثار خویش از ادبیات کهن فارسی تأثیرات فراوان پذیرفته‌اند.از آن جمله نادر ابراهیمی است که با ادبیات کهن فارسی به خوبی آشناست و بر بهره‌مندی از آن در غنی ساختن آفرینش‌های ادبی تأکید دارد و البته ردّپایِ این اندیشه وآشنایی او با ادب کهن در آثار وی بویژه آتش بدون دود آشکار است. آتش بدون دود، رمان‌ هفت جلدیِ نادر ابراه...