قرآن کتابی است که تمدن اسلامی دائرمدار آن تأسیس و نشو و نما یافته است. متنی کانونی که لف ونشر تاریخی آموزه-هایش به قبض و بسط تمدنی اسلام کمکی شگفت نموده است. در مقاله ی حاضر تلاش شده با بهره گیری از روش اسنادی و کتابخانه ای و با الهام از مفاهیم اسلامی و قرآنی به روشنداشت نقش معارف اسلامی در تصویب و کاربست مفهوم علمیت و تحول علوم انسانی از منظر طه عبدالرحمن پرداخته شود. جستار حاضر در پی آن است ک...

مواجهه با غرب یکی از پیچیده ترین موضوعات و مساله های تاریخ تمدن ایرانی در چند قرن اخیر بوده است. فهم منطق این مواجهه در اقشار مختلف موثر جامعه ایرانی می تواند نقشی کلیدی در فهم تجربه مدرنیته ایرانی داشته باشد. هرچند عموما بر قشر روشنفکران و در موارد محدودی به علما در این مواجهه تاکید شده است، در این مقاله تلاش شده به دو واسطه فرهنگی دیگر در این مواجهه یعنی یک ایلچی و یک روزنامه نگار دورگه ایران...

از جمله مفاهیم پُرمناقشه در علوم انسانی مفهوم «تمدن» است که در مورد آن کمتر توافقی میان اندیشمندان می توان یافت؛ چه در تعریف و چه در جهت گیری. ادبیات بسیاری در مورد «تمدن» تولید شده و هریک از زاویه ای خاص بدان پرداخته اند. برخی رو به گذشته دارند و تمدن را امری تاریخی می بینند. برخی حال را می نگرند و تمدن را همچون پروژه می انگارند. برخی چشم به آینده دارند و به فرجام تمدن می اندیشند؛ در این میان ع...

بی‌تردید رنه دکارت، فیلسوف فرانسوی، یکی از مهم‌ترین و تاثیرگذارترین چهره‌ها نه تنها در فرایند سیر تاریخی فلسفه غرب، که بر تمدن دوران جدید آن دیار است. از این رو، فهم فلسفه و تمدن نوین غرب بدون شناخت اندیشمندی چون او کامل نخواهد بود. از طرف دیگر، رنسانس نیز دوره نضج گرفتن مدرنیته غربی است و گوهر آن نیز انسان‌گرایی یا اومانیسم است. در این دوره، نردبانی که در سده‌های میانه، رو به «آسمان» بود معکوس...

قرآن کتابی است که تمدن اسلامی دائرمدار آن تأسیس و نشو و نما یافته است. متنی کانونی که لف‌ونشر تاریخی آموزه-هایش به قبض و بسط تمدنی اسلام کمکی شگفت نموده است. در مقاله‌ی حاضر تلاش شده با بهره‌گیری از روش اسنادی و کتابخانه‌ای و با الهام از مفاهیم اسلامی و قرآنی به روشنداشت نقش معارف اسلامی در تصویب و کاربست مفهوم علمیت و تحول علوم انسانی از منظر طه عبدالرحمن پرداخته شود. جستار حاضر در پی آن است ک...

در تاریخ روشنفکری جهان، نوعی گفتمان ستیزه‌جویانه در بین روشنفکران شکل‌گرفته است. در ایران نیز در دورۀ پهلوی اول در میان روشنفکران، انگلیس‌ستیزی و بعد از شهریور بیست، آمریکاستیزی مشهود است. غرب‌ستیزی روشنفکران غرب، به مفهوم افشای رفتار ناعادلانة غربی برای غیر غربی‌هاست و چامسکی آن را از مؤلفه‌های روشنفکری می‌داند. غرب‌ستیزی به‌عنوان مؤلفه‌ای از گفتمان روشنفکری، در برخی از آثار داستانی بعضی از نو...

تاریخ‏نگاری رنسانس، همانند سایر وجوه این نهضت فرهنگی و ادبی، در پی احیای فرهنگ و تمدن یونان و روم باستان بود. از زمان جنگ‌های ایران و یونان، بربرخواندن غیریونانی‌ها متوجه ایرانی‌ها شد و در هویت‏سازی تاریخی آنها، به ابداع مفهوم «دیگری» انجامید. این در حالی است که تفکر فلسفی یونانی‌ها، ایرانی‌ها را صاحبان خِرد و حکمت دانسته و شیوﮤ حکومت‏داری آنها را ستوده بود. تاریخ‏نگری و تاریخ‏نگاری رنسانس در وج...

ساسانیان خود را جانشینان برحق هخامنشیان می­دانستند. فرهنگ و تمدن و هنر در این دوره از تاریخ ایران به اوج خود می رسد. تاریخ نگاران ایرانی و غیر ایرانی بر این باورند که با سرنگونی دولت ساسانی، ایران هرگز روی تمدن و پیشرفت به خود ندیده است. نظریه گفتمان قدرت و دانش میشل فوکو به تحلیل و واسازی این باورها می پردازد. تحلیل گفتمان اهداف پشت این باورها را نشان می دهد. از نظر فوکو قدرت گزینه هایی را به ...

کشورهای در حال توسعه علیرغم تفاوت­ های جغرافیایی نژادی و زبانی مشابهت های فراوانی در روند توسعه و تکامل خود به خصوص در مواجهه با مدرنیته داشته اند. توسعه، نوسازی، دموکراسی، حکومت مردمی، ملت-دولت سازی، و به ویژه مواجهه با استبداد و استعمار عرصه های مشترک بسیاری از کشورهای در حال توسعه در قرن گذشته بوده است. ایران و مصر دو کشور مهم و با سابقه تاریخی فرهنگی در منطقه خاورمیانه می­باشند. ایرانیان و ...

تمدن اسلامی یکی از دوره های ممتاز در تاریخ تمدن بشری است. لازمه تحقیق در این تمدن همچون هر تمدن دیگری دوره بندی آن است، زیرا دوره بندی تاریخی اساساً ناظر بر تحولاتی است که در اصل و متن حیات اجتماع بشری رخ می دهد و دیگر اینکه این امر سبب نظام بخشی ذهن مورخان در تنظیم اطلاعات تاریخی شده، امکان بررسی و شناخت فرایند و روند تحولات رویدادهای تاریخی در دوره های مختلف را فراهم می سازد. این تحقیق به روش ...