تحقیق که فرهنگ اعلام دیوان حافظ نام دارد، جامع الفبایی اسمهای علم جایها وکسان دیوان حافظ است و در ذیل هر اسم، توضیحی حتی الامکان از تمام جهات برای آن اسم ذکر شده است . اساس کار این فرهنگ بر نسخه مصحح علامه محمد قزوینی و دکتر قاسم غنی از دیوان حافظ است و مشخصات این نسخه را می توان در بخش ماخذ یافت . برای تحقیق حال کسان و جایهای عصر حافظ، از منابع همان عصر استفاده شده و برای باقی فصول، باز منابع ...

در معماری واژگان و پیوند هنری کلام، حافظ شیرازی سرآمد سخن‌سرایان زبان فارسی است. یکی از آشکارترین ویژگی‌های سخن حافظ تراکم معانی گونا‌گون در کمترین واژهاست؛ که معمولا از رهگذر شناخته‌شده‌ترین آرایه‌ی سخن او، یعنی ایهام پدید می‌آید. در باره‌ی رفتارهای هنری و شگردهای زیبایی-شناسانه‌ی حافظ و نیز ایهام‌های شعر او تا کنون بسیار سخن گفته شده است. اما آن‌چه در این مقاله در کانون توجه قرار گرفته، گونه‌...

نظیری نیشابوری از شاعران پیش‌گام سبک هندی است. شعر نظیری نشانه‌هایی از سبک‌های پیشین به‌ویژه عراقی را در خود دارد. او در میان شاعران سبک عراقی، به شعر سعدی و حافظ، بیشتر از دیگر شاعران توجه داشته است. البته میزان تأثیر‌پذیری شعر نظیری از غزل‌های حافظ با هیچ شاعر دیگر قابل‌ مقایسه نیست، زیرا نظیری سعی داشته در تمام وجوه شعر خود را به شعر حافظ نزدیک کند، ازجمله واژگان و ترکیبات، موسیقی بیرونی و ک...

حافظ تلفیق کننده عشق و عرفان در شعرفارسی است. دو مقوله‌ای که سخن گفتن درباره هر یک از آنها به تنهایی، افزوده‌ای بر مکررات است؛ زیرا هم عشق و هم عرفان در شعر شاعران دیگر به فراوانی آمده و درباره هر دو، سخن به نهایت رسیده است. اما در تلفیق این دو پدیده روح انسانی در شعر و به ویژه در شعر حافظ نه تنها بر بیرنگی تکرار نمی‌افزاید بلکه هر دو را بیش از پیش رنگ‌آمیزی و نگارگری می‌کند. در میان غزل‌های نق...

شعر حافظ دانش‏نامه‏اى از میراث هشت قرن ادب فارسى و عربى است. بخشى از این میراث، مضامین مشترکى است که یا به دلیل آشنایى حافظ با ادب عربى یا به دلیل توارد که در شعر امرى طبیعى است در دیوان این شاعر به چشم مى‏خورد. پژوهش حاضر به مقایسه مضامین مشترک دیوان حافظ و خزینة الامثال حسین‏شاه متخلص به "حقیقت" که در قرن سیزدهم هجرى قمرى تألیف شده پرداخته است. خزینة الامثال چنان‏که از اسمش پیداست گنجینه‏اى ا...

«ادبیات تطبیقی» بررسی پیوند و تعامل ادبیات در زبان‌های مختلف و «اقتباس» از جمله مهم‌ترین مباحث پژوهش‌های تطبیقی است. توفیق الحکیم، نویسنده معاصر مصری و گوته ادیب نامدار آلمانی، درونمایة اصلی داستان «عهد الشیطان» و «فاوست» را پرداختن به شخصیت انسان از دریچه فلسفه تعادلی قرار داده‌اند. هدف این پژوهش بررسی و تطبیق چگونگی تأثیرپذیری شخصیت‌های داستان «عهد الشیطان» توفیق الحکیم از «فاوست» گوته با روش...

طبقه بندی سنّتی و گاه غیرعلمی، بر پیکره نظام آموزشی و پژوهشی ادبیات فارسی سایه انداخته و عمدهً حوزه دانش و پژوهش ادبی به رشد و بالندگی چندانی دست نیافته است. شرح و تفسیر متن، با این هدف که پیچیدگی های متن زدوده و خواننده به درکی ژرف و پویا از متن هدایت شود، در این حوزه جای می گیرد. در این میان، نقش شارح و تاویل کننده متن بسیار اهمیّت دارد؛ چرا که او باید بتواند بین جهان متن و جهان خواننده گفتگویی ...

تدوین این رساله با انگیزه نیل به اهداف زیر صورت گرفته است : هدفهای بهش اول: -1 بیان اهمیت زبان حافظ و نشان دادن راز تاثیر کلام او در شنونده و خواننده. -2 بررسی ویژگیهای زبان حافظ و کشف راز جاودانگی شعر او در ادب فارسی. -3 بررسی موسیقی شعر حافظ و تاثیر آن در شنونده و خواننده و بیان علت کشش ظاهری شعر او قبل از دریافت معنی آن. -4 بررسی تاثر از شاعران قبل از خود و مقایسه کیفیت بیان حافظ و شاعران دی...

این مقاله، پس از مقدمه­ای کوتاه درباره مفهوم وزارت در ادب فارسی، به بررسی زندگی وزیران عصر حافظ پرداخته است. خواجه عمادالدین محمود کرمانی، خواجه برهان­الدین فتح الله، خواجه قوام­الدین محمد صاحب عیار و جلال­الدین تورانشاه، چهار وزیری هستند که حافظ به آنها علاقه ویژه داشته و اشعاری در ستایش آنها سروده است. بررسی اشعار حافظ در ستایش وزیران یاد شده، با نگاهی تاریخی موضوع اصلی این مقاله است. مطالعات...

درباره حافظ و غزل او سخن بسیار گفته اند؛ شاید بسی بیش از دیگر سخنوران زبان فارسی. علت این امر را می توان در اشعار چند پهلو و سرشار از ابهام و رمز و راز او بازجست. از این رو، یکی حافظ را عارفی وارسته می نامد که تمامی اشاراتش تأویل عارفانه دارد و دیگری، او را انسانی می پندارد که هرلحظه در حال و هوایی متفاوت سیر می کند. برخی نیز او را شاعری هنرمند و زیرک دانسته اند که تنها به خلق اثری ادبی پرداخته...