چکیده استفادة مؤثّر از فنون روایی منجر به خلق آثاری موفّق در حوزة ادبیّات داستانی شده است. محمود دولت­آبادی نویسنده­ای برجسته در این حوزه و داستان سلوک وی، جزو آثار جریان سیّال ذهن است. این پژوهش، به شیوة توصیفی - تحلیلی، در پی شناسایی تأثیر به کارگیری فنون روایی بر داستان سلوک است؛ به همین منظور، بعد از معرّفی نظریّة ژنت و شرح نظریّۀ روایت وی در سه سطح «زمان دستوری: نظم و ترتیب، تداوم، بسامد»، «وجه: ...

کانون روایت، منظری است که نویسنده یا راوی برای نگریستن به داستان خود انتخاب  می­کند. تحلیل و بررسی کانون روایت و شگردهای روایی در کشف ساختار منسجم و دقیقی از روایت در آثار داستانی حائز اهمیت شایانی است. یکی از شگردهای روایی که از رهگذر آن می‌توان به میزان توانایی یک داستان پرداز در شکل دهی به ساختار روایی اثرش پی برد، نظریۀ کانون روایت ژرار ژنت است. او برای بررسی کانون روایت دو مقولۀ وجه و لحن ...

روایت‌شناسی از مباحث مورد توجه در سبک‌شناسی است که با رویکرد افرادی مثل؛ تزوتان تودوروف[1]، ولادیمیر پراپ[2]، شلومیت ریمون-کنان[3]، رولان بارت[4]و مایکل جی تولان[5]که در این حوزه صاحب نظر هستند، گسترش پیدا کرده است. بررسی ساختار روایی در حکایات تمثیلی که به نثر فنی و مصنوع نوشته شده‌اند، موضوعی است که در این مقاله بدان پرداخته شده است. سبک حکایت‌های تمثیلی قرن ششم که  با صنایع بدیعی و توصیفات م...

یکی از شاخه­ های نقد ادبی، روایت­شناسی و بررسی دستور زبان حاکم بر روایت­های داستانی است. از ویژگی‌های بارز قرآن استفاده از عناصر روایت در پردازش داستان است. هدف این پژوهش، تحلیل شیوه روایی داستان زندگی حضرت یوسف(ع) با استفاده از نظریه «ژپ لینت ولت[1]» فرانسوی است که بر اساس روش توصیفی ـ تحلیلی به بررسی و تحلیل عناصر داستانی نظیر زاویه دید، طرح، ساختار و نوع روایت می­پردازد...

منظور از کانونی‌سازی، کانون دیدی است که در روایت شکل گرفته است و از آن منظر که ممکن است زمانی، مکانی، روانشناختی یا ایدئولوژیک باشد، افراد و وقایع داستانی مورد مشاهده و ارزیابی قرار می‌گیرند. در دل دلدادگی نیز در میان عناصر سازندة روایت، کانونی‌سازی حائز اهمیّت است. مندنی‌پور به عنوان یک نویسندة رئالیست و مدرن به جای تک‌صدایی، صدای شخصیّت‌های مختلف داستان را به گوش خواننده می‌رساند. در این رمان، ...

فضای ادبیات داستانی ایران در دو دهۀ اخیر، به‌شدت از جریانات و مکاتب ادبی جهان، از جمله پسا‌مدرنیسم تأثیر پذیرفته است. «شب ممکن» دومین رمان محمدحسن شهسواری است که می­توان مؤلفه­ های پسامدرنیسم را در آن یافت. از ویژگی‌های این اثر، نقض بسیاری از رویدادها و حوادث فصول پیشین، با تغییر راوی است. در این مقاله نویسندگان به شیوۀ توصیفی- تحلیلی، تلاش می­کنند تا پسا‌مدرن بودن رمان را اثباث ‌کنند. بنابراین...

گونه­شناسی به عنوان طبقه­بندی بر مبنای شاخص­های صوری یا کارکردیِ قابل ثبت، قادر است ابتدا به بررسی راوی و عمل روایت، سپس تحلیل انواع کنش‌گران، گونه­های کنشی و در نهایت به بررسی مخاطب بپردازد. نوشتار حاضر با روش تحقیق کتابخانه­ای و به صورت تحلیلی، ابتدا به معرفی گونه­شناسی روایی و مؤلفه­های مورد بررسی در آن می­پردازد؛ سپس تحلیلی گونه شناختی بر مبنای دو پایه ادراکی ـ روانی با شاخصه­های پرسپکتیو رو...

نویسندگان مدرنیست با زیر سؤال بردن نگاه سنّتی به جهان و انسان، به ابداع شیوه‏های جدیدی دست زدند و تغییرات اساسی در فرم و محتوای رمان به وجود آوردند. آن‌ها توانستند از طریق رمان، دنیای ذهنی انسان مدرن را نشان دهند. در این مقاله، رمان نیمة غایب اثر حسین سناپور به روش توصیفی– تحلیلی از منظر مدرنیسم نقد و بررسی شده است و نتایج، گویای آن است که سناپور با بهره‏گیری هوشمندانه و هدفمند از شگردهای مدرنیس...

مثنوی حدیقة‌الحقیقة سنایی، حکایات متعدّدی دارد که شاید اغلب آنها در آثار پیشینیان ادب فارسی و عربی نقل شده باشد. در این نوشتار به تحلیل و مطابقت تعدادی از حکایات حدیقه با سرچشمه‌های آن حکایات، در چهارچوب ساختار قصّه و حکایت پرداخته‌ایم. اینکه سنایی تا چه حد در اقتباس حکایات، ساختار پیشین آنها را حفظ کرده، چه نوآوری‌هایی داشته‌ است و نیز بررسی مشترکات و اختلافات آنها، از بحث‌های این نوشتار است. نت...

جریان سیال ذهن شیوه‌ای نسبتا نوین در بازنمایی گفتار داستانی است که بیشتر در رمان‌هایی با تم روانشناختی کاربرد دارد. ویژگی این روش، ارائه‌ی جریانی از اندیشه و تصاویر ذهنی است که اغلب فاقد یک‌پارچگی و ساختار نسبتا مشخصی است و به خاطر آن‌که احساسات و اندیشه‌ی شخصیت همان‌گونه که در ذهن جریان دارد، بیان می‌شود، نقش نویسنده به حداقل می‌رسد. نویسندگانی مانند جیمز جویس، ویلیام فاکنر(ادبیات غرب) حلیم بر...