ابومحمد حسن بن شعبة حرّانی، محدّث شیعی سدۀ چهارم هجری است که اطلاعات کمی دربارۀ وی وجود دارد. کهن ترین منبعی که از وی نام برده به سدۀ دهم هجری بازمی گردد. آشنایی بیشتر عالمان شیعی با وی بیش از همه مرهون دستیابی وجاده ای علامه مجلسی و شیخ حرّعاملی به کتاب مشهور تُحَف العقول اوست که به سبب تألیف همین اثر مورد تمجید عالمان متأخر امامی قرار گرفته است. در میان میراث مکتوب مذهب نُصیریه علاوه بر این دو کتاب...

تشیع دوازده امامی ادوار متعددی را پشت سر گذاشته است. ادوار اولیه تاریخ امامیه طبیعتاً بیشتر با گسترش ظاهری آن و نیز با امر مهم تدوین جوامع حدیثی گره خورده است. به تدریج، با تثبیت چارچوب فکری، این آیین خود را مواجه با معارف مختلف، نظیر گرایش های مختلف فقهی، کلامی، فلسفی و عرفانی دید. دو نحوه کلی در این مواجهه متصوّر است: یکی طرد و تفکیک و دوم جمع و تطبیق. ابن ابی جمهور احسایی از آن دسته علمای شیعی...

ابوسهل و ابو محمد نوبختی از برجسته‌ترین متکلمان مدرسۀ بغداد نقش بسزایی در تاریخ کلام امامیه دارند. آنان از سویی میراث‌دار مدرسۀ کلامی کوفه و از سوی دیگر زمینه‌ساز مدرسۀ کلامی بغداد (شیخ مفید و شاگردانش) می‌باشند. در عین حال، آراء کلامی نوبختیان تفاوت‌هایی با دو مدرسۀ کلامی پیش‌گفته دارد. از آن‌جا که تقریباً هیچ‌یک از آثار این دو متکلم امامی به دست ما نرسیده، در این نوشتار با بررسی گزارش‌های بر ج...

ادریس بن عبدالله از سادات حسنی و نوادگان امام حسن مجتبی× در سال 169 قمری بعد از شرکت در قیام خونین حسین بن علی، مشهور به صاحب فخّ، متواری شد و به‌سوی مغرب رفت. وی در مغرب اسلامی در مراکش و قسمتی از الجزایر کنونی، اولین دولت مستقل شیعی را تشکیل داد که به نام او موسوم شد و در مدتی کوتاه، تمدنی را در مغرب پایه‌گذاری کرد؛ تمدنی که هرچند عمری کوتاه داشت، آثار فرهنگی آن تا امروز باقی مانده است. به دلا...

ولایت واژه‌ای است که در آثار بسیاری از صوفیه از آن سخن به میان آمده است؛  بااین‌همه پژوهش در آثار سلطان ‌محمد گنابادی ملقب به سلطان‌ علیشاه، عارف امامی قرن سیزدهم و چهاردهم نشان می‌دهد که او در آثار خویش به تقریر معانی جدیدی از ولایت در حوزه عرفان و تصوف پرداخته است. به اعتقاد وی لفظ ولایت که در احادیث مروی از پیامبر اسلام و امامان شیعه ـ علیهم السلام ـ  فراوان به‌کار رفته است به یکی از سه معنا...

جامعة آرمانی یکی از آرزوهای بشر بوده و هست. یکی از شاخص‌های تحقق چنین جامعه‌ای ارتقاء فرهنگ در تمام شئون آن است. در این مقاله به‌طور اختصار به این سوال پاسخ داده می‌شود که فرهنگ چگونه در تحقق جامعة آرمانی قرآنی نقش‌آفرینی می‌کند؟ لذا به چند بعد از ابعاد فرهنگ در جامعة آرمانی مانند شکوفایی عقل، گسترش دانش، برادری و محبت، سلامت و بهداشت و توجه به محیط‌زیست اشاره شده است. اما از همه مهم‌تر آن اس...

این مقاله با تحلیل دیدگاه عالمان امامی و غربی در باب هرمنیوتیک و تفسیر جزایی، و همچنین طبق یافته‌‌های زبان‌شناسی براساس دو روش عقلی و نقلی در پی بررسی پایه‌‌های فهم و تفسیر قوانین جزایی است. به طور کلی، در همه نظام‌‌های حقوقی، فهم قانون کیفری تنها با قواعد تفسیری میسر می‌‌شود و این در مکتب امامیه، نیز صادق است با این تفاوت که چون امامیان قوانین جزایی را براساس نظریه توحیدی وضع می کنند، پس دادرس...

این پژوهش، با هدف نشان‌ دادن جریان حدیثی امامیه در بصره در عصر حضور ائمه‌(ع)، سامان یافته است. غایت نهایی این پژوهش، روشن ساختن زوایای پنهان و ناشناخته بخشی از تاریخ حدیث امامیه در شهر بصره می‌باشد. پرسش اساسی در این پژوهه، آن است که آیا جریان حدیثی امامیه در عصر ائمه(ع) در شهر بصره حضور داشته و فعال بوده است؟ پرسش یادشده با این فرضیه دنبال می‌شود که جریان حدیثی امامیه در دوران حضور ائمه‌(ع) در...

ابومحمد حسن‌بن‌شعبة حرّانی، محدّث شیعی سدۀ چهارم هجری است که اطلاعات کمی دربارۀ وی وجود دارد. کهن‌ترین منبعی که از وی نام برده به سدۀ دهم هجری بازمی‌گردد. آشنایی بیشتر عالمان شیعی با وی بیش از همه مرهون دستیابی وجاده‌ای علامه مجلسی و شیخ حرّعاملی به کتاب مشهور تُحَف‌العقول اوست که به سبب تألیف همین اثر مورد تمجید عالمان متأخر امامی قرار گرفته است. در میان میراث مکتوب مذهب نُصیریه علاوه بر این دو کتاب...

نایبی ‌که مسلمان است، اگر دارای دیگر شرایط نیابت باشد، می ‌تواند نایبِ هم‌کیشِ خود در حج و عمره شود، ولی اگر منوب‌ عنه هم‌کیش او نباشد، دو حالت برایش متصور است:1. اصلاً مسلمان نبوده و جزو کفار است. فقهای اسلام اعم از شیعه و اهل سنت اتفاق و اجماع دارند بر این‌که نیابت از وی جایز نیست. برای عدم جواز نیابت از وی، هم دلیل نقلی(از قرآن) و هم دلیل عقلی اقامه شده است.2. مسلمان است، ولی هم مذهب ...