در هنگامه‌ی انقلاب اسلامی دو قطب جهانی آمریکا و شوروی به عنوان دو نیروی ژئوپلیتیکی آن زمان شناخته می‌شدند و مبادلات و معادلات منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای با ارجاع به یکی از این دو نیروی متخاصم، مشخص می‌شدند. غلظت سنگین قدرت سخت‌افزاری و اتکای بیش از حد بر نیروهای مادی، از جمله شاخص‌های ژئوپلیتیکی آمریکا و شوروی در دوران جنگ سرد بود. رخداد انقلاب اسلامی با چارچوب اندیشگی- راهبردی شیعه‌ی سیاسی، این شا...

منطقه غرب آسیا با تشابهات کشورهای آن در چالش‌ها و برخی قوت‌ها، ضعف‌ها و فرصت‌ها بعضا شامل کشورهایی با مختصات سیاسی، امنیتی، اقتصادی، فرهنگی و موقعیتی همگرا می‌شود. یکی از زیرمنطقه‌های این منطقه شامل کشورهای ایران، عراق، ترکیه است. هدف این مقاله تحلیل و بررسی ساختار ژئوپلیتیکی الگوی همگرایی منطقه‌ای خاورمیانه میان کشورهای ایران، عراق و ترکیه است. سوال اصلی مقاله این است که بر اساس واقعیت‌های ژئو...

تصور ژئوپولیتیکی به عنوان یک چارچوب مفهومی بیانگر آن است که روابط بین کشورها ریشه در تصاویر آنها از یکدیگر دارد. اگر این تصاویر مثبت باشند، همگرایی آنها بیشتر خواهد شد و برعکس. تصویر کشورهای از یکدیگر منجر به ایجاد کدهای ژئوپلیتیکی می شود که در سیاست خارجی منعکس شده است. بر اساس این کدها، کشورهای اهداف خود را تعیین می کنند. با الهام از این دیدگاه، هدف این مقاله بررسی تصورات چین از منطقه آسیای م...

مطالعه و تبیین ساختار نظام قدرت منطقه ای در مناطق مختلف جغرافیایی کره زمین، کمک مؤثری به آگاهی و شناخت کشورها و قدرتهای منطقه ای ـ در بررسی سیاستهای فرامرزی آنها ـ می کند. رده بندی این گونه کشورها براساس قدرت ملی، شناخت آنها را تسهیل می کند. با تعیین منزلت ژئوپلیتیک یک کشور می توان موقعیت آن کشور را برپایه وزن ژئوپلیتکی آن نسبت به سایر کشورها در سطح منطقه ای یا جهانی مشخص کرد. برای دستیابی به م...

در دورة زمانی پس از جنگ سرد، شاهد پیشرفت های عمده ای در تجارت دریایی بوده ایم. افزایش توسعة تجارت دریایی باعث شد تا منافع کشورها شدیداً وابسته به آزادی کشتی رانی شود، بنابراین پیامدهای دریایی، بعنوان زیر مجموعه­ای از امنیت ملی لحاظ شدند. زیرا دسترسی به سرمایه و بازار، که از عوامل نظم نوین به شمار می آیند، در گروی دسترسی به مسیرهای ارتباط دریایی مهم می باشند. بنابراین نگرانی عمدة امنیتی، بویژه در...

مهاجرت از جمله موضوعاتی است که امروزه کشورهای مختلف چه پیشرفته و چه در حال توسعه در برنامه ریزی های کلان اجتماعی و فرهنگی خود مد نظر قرار می دهند. یکی از بحث های چالش برانگیز در این رابطه، مهاجرت غیر قانونی و غیر مجاز است. ایران به دلیل همسایگی با کشورهای بحران خیز افغانستان ، پاکستان و عراق همواره از این مسأله متأثر بوده است و آسیب ها و مشکلات فراوانی را متحمل شده است. از بین مهاجرینی که وار...

انسان¬ها به مثابه روح مکان و فضای جغرافیایی عمل می کنند، به گونه ای که هر مکان و فضای جغرافیایی بدون جمعیت ساکن در آن، به مکان بی روح شباهت دارد و به عنوان مکان و فضای بی هویت تلقی می شود، از طرفی رابطه نزدیکی بین گروه های انسانی ساکن در یک سرزمین و فرایند توسعه وجود دارد به گونه ای که روند جهت گیری و میزان آن تابعی از کم و کیف جمعیت است و ویژگی های مختلف جمعیت نظیر اندازه، توزیع سنی، پراکندگی ...

در چند دهه اخیر، برخی گروه های افراطی و تروریستی، در تعدادی از کشورهای اسلامی، مانند افغانستان، پاکستان، عراق و سوریه شکل گرفتند تا اقدامات خشونت آمیز و تروریستی گسترده ای را مرتکب شوند. تقریباً تمام این گروه ها، دارای اندیشه های مذهبی و ایدئولوژیک سلفی وابسته به فرقه های وهابیت و دیوبندی هستند که براساس آن، اقدامات خود را توجیه شرعی و دینی می کنند. از مهم ترین گروه های افراطی و تروریستی وابسته ...

چکیده منطقة آسیای ­مرکزی ­و­ قفقاز از دیرباز به خاطر موقعیت ژئوپلیتیکی خود مورد توجه قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای بوده ­است. در دوران اتحاد­ جماهیر شوروی، به خاطر تسلط روس ها بر این منطقه امکان حضور دیگر قدرت ها کاسته­ شد، ولی پس از فروپاشی شوروی و استقلال کشورهای این منطقه، امکان حضور قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای در این منطقه فراهم­ گردید. یکی از مواردی که زمینه حضور دیگر قدرت ها در این ...

نیروهای اجتماعی خاورمیانه در سال های بعد از جنگ سرد، از تحرک امنیتی و کنش ژئوپلیتیکی برخوردار گردیده اند. این جنبش های اجتماعی نوین در بسیاری از کشورها ماهیت اتوپیاگرا دارند. براساس چنین ادراکی، هر نیروی اجتماعی می تواند بر معادلة قدرت راهبردی تأثیرگذار باشد. نقش یابی نیروهای اجتماعی زمینة لازم برای تحرک بازیگران منطقه ای را به وجود آورده است. بازیگران منطقه ای همانند ایران، عربستان، ترکیه و اس...