اهمیت بسترشناسی فقه اسلامی بر احدی پوشیده نیست. آنچه که امروزه به عنوان فقه کهن و ریشهدار در حوزه تشریع دینی معرفی می شود، در واقع شکل تکامل یافته ای از یک نظام تاریخی استکه از آموزه های ادیان قبل و عرفیات مقارن با ظهور اسلام منشأ گرفته است، گو اینکه تأسیسات اینآئین مستثنای این فرایند باشد. فقه جاهلی که همان نظام قانونیِ (ولو ساده)  جاری در میانمردمان عصر جاهلیت عربی است خصوصاً در حوزه معاملات و ...

امروزه در جوامع اسلامی گروهی از دگر اندیشان با استناد به تعابیر و اسلوب‌های بیانی قرآن تلاش می‌نمایند تا این کتاب مقدس را محدود به حصار زمان و مکان شبه جزیره زمان بعثت پیامبر اسلام(ص) نمایند، و در نتیجه مخاطبان‌اش را تنها اعراب بدوی دوران جاهلی بخوانند! غافل از اینکه آنچه این جماعت بدان استناد می‌کنند، خود یکی از وجوه اعجاز قرآن حکیم است. بدان‌سان که خداوند از همان تعابیر و گفتمان و واژه‌های اع...

مفهوم «کریم» یکی از مهم‌ترین مفاهیم مورد توجه در فرهنگ عربی، به‌ویژه در دو دورة پیش و پس از ظهور اسلام بوده‌است. تکرار این واژه در قرآن نیز نشان‌دهندة اهمیت آن است. مفهوم واژة «کریم» در عصر جاهلی و پس از نزول قرآن مجید دچار تحول عظیمی شده‌است. در نوشتار حاضر، تحول معنای «کریم» در قرآن، نسبت به دورة پیش از نزول بررسی گردیده‌است. با تحلیل فرهنگ جاهلیت و کاربردهای واژة «کریم» در دورة جاهلی، مشخص ش...

معلقات سبع یکی از درخشان ترین آثار شعری در عصر جاهلی و آینه تمام نمای آن عصر است که فرهنگ، آداب و رسوم، زندگی مردم و همچنین موقعیت جغرافیایی و اجتماعی و ادبی آن عصر را نشان می دهد. بسیاری از پژوهشگران در زمینه های مختلف ادبی بر روی آن کار کرده اند؛ چرا که معلقات سبع شناسنامه عصر جاهلی است و درک درست این اشعار و بررسی آن ها از جوانب مختلف راهی برای شناخت عصر جاهلی است. وصف طبیعت نیز یکی از موضوع...

از آنجا که مقدّمات قصاید عربی (تشبیب، تغزّل و نسیب) در نقد قدما از اهمّیت خاصی برخوردار بوده است و بزرگانی چون ابن رشیق قیروانی، ابو هلال عسکری، ابن اثیر، ثعالبی و دیگران، به نقد این قسمت از قصاید، اهتمام ویژه ای داشته اند، ضروری می نماید در ادبیّات فارسی نیز مقدّمات قصاید شاعران مورد تحلیل و بررسی قرار گیرد؛ در این همین راستا، در این پایان نامه، مقدّمات قصاید فرّخی سیستانی و متنبّی مورد بررسی قرار گرف...

چکیده در منطقه ی جزیره العرب قبل از اسلام ، همانند سایر مناطق، نگرش منفی به زن نگاه غالب بوده است. اسلام این نگاه را متحول کرد. خلقت یکسان زن و مرد در گفتمان قرآن، تساوی آن ها را در کسب ارزش های معنوی و عدم تفاوت زن و مرد را در زمینه های فکری، خانوادگی و اجتماعی به همراه داشت. این بینش در گفتمان نبوی با تاکید بر ارزش ذاتی و شأن و منزلت زن و برخورداری از حقوق متقابل در چارچوب خانواده و مشارکت ...

با کنکاش خاستگاه مفهوم بینامتنیت در نقد غربی در می یابیم که این اصطلاح ریشه در تئوری های زبانی غربی مانند دیدگاههای سوسور، فرمالیسم های روسی، منطق گفتگویی باختین درباره رابطه گفتمان خویشتن با گفتمان دیگری، دعوت به گشودگی متن در مکتب نشانه شناسی دارد که منجر به ظهور مفهوم بینامتنی به دست ژولیا کریستیفا شد. کریستیفا بینامتنیت را تأثیرپذیری متون از همدیگر به وسیله تداخل میان گفتارهای متعدد میدانست...

بزرگ­ترین هنر شاعران آمیختن سخن به خیال و احساس است و تصویر، مهم ترین ابزار در این هنر است. این مقاله بر آن است تا به روش تحلیل محتوا به این سؤال اصلی پاسخ گوید که شگردهای تصویری در ذهن و زبان این شاعر کدام است؟ و به طور خاص او کدام نوع از صور خیال را به کار گرفته است؟ امرؤالقیس به عنوان اولین شاعر صاحب معلقه مطرح است؛ و صور خیال در شعر وی از ویژگی های منحصر به فردی بر خوردار است. طیف خیال در ا...

در دهه‏های اخیر، تبیین کیفیت رابطه شوهران و همسران در محیط خانواده، از اهمیتی ویژه برخوردار شده است. در این میان، وجود برخی روایات در جوامع روایی فریقین که به زنان نسبت به شوهران جایگاهی پست اعطا می‏کند، چالش‏های فراوانی را موجب شده است. یکی از این روایات، روایت «لو أمرتُ ‏أحداً أن ‏یَسجدَ لأحدٍ لأمرتُ‏ المرأهَ أن ‏تَسجدَ لِزوجِها» است. این نوشتار، با لایه‏بندی روایت مذکور به سه سطح: زبانی، ادبی و فرهنگی،...