شناخت سرشت و فطرت انسانی یکی از مباحث بسیار اساسی قرآن مجید، سنت مأثور، عرفان و فلسفة اسلامی است. با توجه به شناخت فطرت، حقیقت و ماهیت انسان از دیگر انواع حیوانات متمایز می‌گردد. نویسندة مقاله، در این جستار کوشیده تا ماهیّت «سرشت» انسان و چگونگی «سرنوشت» آدمی را از دیدگاه علامه طباطبائی ارائه نماید. علامه در آثار گوناگون خویش، به‌ویژه در تفسیر المیزان، در باب سرشت و سرنوشت انسانی مباحث ژرفی دارد...

یکی از متخصصان برجسته در حوزۀ تاریخ ادیان میرچا الیاده است، که در دهه های اخیر درفرانسه و امریکا زندگی کرد . از آثار وی در می یابیم که اسطوره همیشه گزارشی از آفرینشاست و از چگونگی آفرینش و تکامل هستی سخن می گوید . هر چند اسطوره از نگاهاسطوره شناسان کارکردهای متعددی دارد، امّا مطابق نظر الیاده، اسطوره مبتنی برهستی شناسی است و تنها از حقایق، از اموری که واقعاً حادث شده اند و از اموری که کاملاًتجلّی ی...

«خلق عظیم»، عنوانی است که تنها در حق پیامبر اسلام (ص) در آیه4 سوره نجم آمده است. از دیر باز، در میان عالمان دینی و قرآن پژوهان، اقوال مختلفی پیرامون عنوان مذکور ذکر شده است. مواردی، همچون: دین اسلام، قرآن، آداب قرآنی، اخلاق اجتماعی، مطلق اخلاق، صبر بر حق و سعه بذل در آن، ادب عظیم، دارای مکارم اخلاقی و ... از جمله آنها به شمار می‌آید. در این میان، یافته‌های توجه به اصول و قواعد تفسیری، نشانگر ای...

از آن روی که اسلام به مثابة دین خاتم مدعی انطباق قوانینش با طبیعت خلقت و درون آدمیان است، حقوق طبیعی در مکتب اسلام اندیشة حقوقی غریبی نیست. بسیاری از متفکران مسلمان بدون آن که لزوماً دغدغه غرقه شدن در مکاتب یونان و روم باستان را در سر داشته باشند به تأسیس مکتبی حقوقی مدد رسانده اند که قدمتی به عمر رونق اندیشة حقوقی در بین بشریت دارد. مدعای این نوشتار هم پیرامون اصلِ انطباق حقوق شرعی در اسلام با ح...

اهمیت امام خمینی(ره) و سنت آگوستین در حوزۀ تمدن اسلام و غرب، به دلیل آن است که افکار و آثار هر دو منشأ تحولات عمیقی بوده است؛ از‌ این رو مقایسۀ اندیشه‌های سیاسی این دو شخصیت اهمیت زیادی دارد. این مقایسه براساس سه محورِ «ماهیتِ سیاست»، «ارتباط دین و سیاست» و «وظیفة شهروندان»، با توجه به تأثیرپذیری محورهای مذکور از نگرش دینی آن‌ دو شخصیت، صورت گرفته است؛ بنابراین هدف پژوهش حاضر، مقایسۀ نگرش دینی ام...

شلایرماخر، حقیقت دین را به احساس یا شهود وابستگی به «امر متعالی» تفسیر می‌کند. پیروان او نیز تفصیل‌های قابل‌توجهی از این اندیشه ارائه کرده‌اند. براساس این رویکرد، «دین»، ادراک غیر قابل بیان و تفسیری است که تجربه‌گر، آن را در عین هستی خود می‌یابد. ازاین‌رو می‌توان گفت ادراک تحقق‌یافته در تجربه دینی ـ که متعلق به امر متعالی است ـ از سنخ علم شهودی یا حضوری است، نه از جنس علم حصولی و مفهومی. این دی...

آیات متعددی در قرآن بر این مطلب تصریح دارند که تحمیل عقیده بر دیگران نامطلوب بوده پذیرش دین امری اختیاری است. در مقابل، آیات فراوانی وجود دارد که به قتال با کافران تا فراگیر شدن دین الهی فرمان می‌دهد. از آیات چنین برداشت شده است که قرآن، کفار و به­ویژه مشرکان را بین اسلام و قتل مخیر کرده است. این مطلب، افزون بر آن‌که در تعارض ظاهری با آیات دسته نخست است، خاستگاه شبهاتی قرآنی و دست‌مایه اتهام بر...

در این مقاله"هنر" با رهیافتی فلسفی و با تمرکز بر دیدگاه فیلسوفان معروف یونان باستان، که سهم عمده ای در تحلیل و تبیین آن داشته و در جهت گیری اندیشه آیندگان مؤثّر بوده اند و با نظر به نگرش فیلسوفان مسلمان، مورد کاوش قرار می گیرد و به روش توصیفی- تحلیلی، تلاش می گردد تلاقی نگرش فلسفی و دینی در مقوله هنر نشان داده شود. زیرا همانطور که بسیاری از اندیشه ورزی های هنری، در مسائلی همچون اخلاق و تربیت با ...

 دیدگاه‌هاى گوناگون نجات بخشى ادیان از نگاه آیات قرآن مورد بررسى قرار گرفته است. تکثرگرایى دینى از دو منظر برون دینى و درون دینى قابل بحث و بررسى است. این نوشتار، نجات بخشى ادیان به عنوان یکى از استوانه‌هاى پلورالیسم را با نگاه درون دینى مورد بحث قرار داده است. یهودیان تنها آیین یهود را نجات بخش مى‌خوانند. در جهان مسیحیت گروهى مسیحیت را تنها دین نجات‌بخش مى‌دانند. و شمارى هم تمامى ادیان را نجات...

کاپوتو در کتاب در باب دین اعترافی پست مدرن سر می دهد مبنی بر دین داری بدون دین. دین بدون دینِ کاپوتو شرح ایمان دینی مردمان امروز است. در دنیایی که خدا مرده دین هنوز زنده و پابرجاست و کاپوتو در پی پاسخ به چرایی همین امر است. نظریه اصلی کاپوتو در خصوص دین در این کتاب آمده، بنابراین در آشنایی با آرای دینی او این کتاب اهمیت کلیدی دارد. پژوهش حاضر شامل دو بخش مقدمه و ترجمه کتاب مزبور است. در مقدمه سع...