با توجه به ابعاد عمیق و پیچیده شعر حافظ، تاکنون تحلیل های متفاوتی درباب ساخت معنایی غزلیات او مطرح شده است. با بررسی ساختاری غزل-روایت های حافظ روشن می شود که ابیات مختلف یک غزل گسسته و جدا از هم نیستند؛ بلکه در یک زنجیره پیوستاری و پویا نمود می یابند. انسجام معنایی این دسته از غزلیات و ساخت روایی آن ها زمینه را برای تحلیل نشانه-معناشناسانه آن ها فراهم می کند. برای شناخت بهتر مناسبات درونی غزل ...

یکی از مسائل مهمی که در نظریه ساختارگرایی بدان پرداخته شده، رابطه میان زمان و روایت و چگونگی تبلور زمان در روایت است. یکی از راه‏هایی که باعث ملموس و عینی شدن این امر انتزاعی می‏شود، کنش روایت است. به طور کلی بر مبنای تحلیل ساختارگرایان، به ویژه بارت و ژرار ژنت، زمان یکی از مؤلفه‏های اصلی پیشبرد هر روایت است که به همراه علیّت، خط داستان را به پیش می‏برد. در این مقاله انواع مختلف زمان در داستان‏ه...

شهریارنامه یکی از منظومه­های پهلوانی نسبتاً مفصل پس از شاهنامه­ فردوسی است که آغاز و انجام آن افتاده است. این منظومه تنها منظومه­ پهلوانی پس از شاهنامه است که به یکباره و بدون هیچ مقدمه­ای آغاز می­شود و بی­فرجام به پایان می­رسد و چندان توفیقی در میان عامه­ مردم نداشته است. به نظر می­رسد دشواری ابیات، گسستگی پیوند معنایی میان بخش­های مختلف داستان، افتادگی­های روایت به ویژه در آغاز و پایان داستان ...

متون تاریخی به‌واسطه فرایند طرح‌ریزی در بیان وقایع و حوادث بی‌شمار، درخور بررسی‌های روایت‌شناختی­اند. قواعد روایت به تاریخ‌نویس این امکان را می‌دهد که از خلال توده­ای از انبوه وقایع، دست به انتخاب و شرح بزند. از میان تمهیدات روایی، عنصر زمان جایگاهی ویژه دارد؛ چه زمان روایت در پیوندی عمیق با پی­رنگ است. در این پژوهش، برای بررسی نوع کارکرد و چگونگی کاربست عنصر زمان در تاریخ بیهقی، عناصر...

نحوۀ به­کارگیری عنصر زمان در برخی از داستان­های مدرن، داستان را به فرآیندی دیریاب برای دریافت­کننده تبدیل می­کند. امروزه نظم حاکم در داستان­های سنتی، جای خود را به آشفتگی در داستان­های مدرن می­دهد؛ چراکه برخی داستان­پردازان با وارد ساختن خاطرات، رؤیاها و کابوس­های انسان در جوامع مدرن به عنوان تکنیکی جدید، باعث می­شوند که مرزهای زمان، دچار فروپاشی شود و بالطبع، سرعت­ سیر داستان و تکرار برخی روید...

قصه‌ی ماهان گوشیار یکی از چند افسانه‌ای است که نظامی در هفت‌پیکر روایت کرده است. علاوه بر جنبه‌های اسطوره شناختی و روان‌کاوانه، آن‌چه بر اهمیت این افسانه افزوده، نظریاتی زیبایی‌شناختی است که شاعر، در خلال روایت، اظهار کرده است. نقدهایی که به زبان فارسی و دیگر زبان‌ها بر قصه‌ی ماهان نوشته شده، عموماً جنبه‌ی تاریخی و در زمانی داشته‌اند و بیشتر به پیشینه‌ی تاریخی عناصر داستان یا تفسیر رمزشناختی و ک...

" لیلی و مجنون" نظامی یکی از پرتقلیدترین آثار تاریخ ادبیات فارسی است که شاعران متعددی با آن طبع­آزمایی کرده­اند و دامنۀ نفوذ آن تا حدی است که مرزهای متون ادبی را درنوردیده و به عرصۀ سینما و تئاتر کشیده شده­است. سال 1349 ه.ش. زمانی است که سیامک یاسمی با تأثر از اثر نظامی و روایات دیگر داستان، فیلمی از لیلی و مجنون ارائه داد که در این مقاله، محتوا و شگردهای روایی آن با اثر نظامی در چهار بخش تشابه...

کارشناس ارشد زبان و ادبیات انگلیسی دانشکده زبان های خارجی دانشگاه تهران منظور از کانون سازی کانون دیدی است که در وایت شکل گرفته است واز آن منظر که ممکن است زمانی‘ مکانی‘روانشناختی یا ایدولوژیکی باشد افراد و وقایع داستانی مورد مشاهده و ارزیابی قرار می گیرند. اما چه نیازی به افزودن اصطلاح فنی دیگری است وقتی زاویه دید همان مسائل را عنوان می کند؟ باید گفت که در مطالعات مربوط به زاویة دید بیشتر راو...

در میان عناصر روایت، پیرنگ و پیوند آن با زمان نقشی محوری دارد؛ زیرا نه تنها کنش شخصیت‌ها و زاویۀ دید راوی ـ از دیگر اجزای مهم روایت ـ در زنجیرة پی‌رفت‌های آن ظهور و بروز می‌یابند، بلکه کیفیت پیوستگاری آن دو در بازنمایی سبک شخصی و تکنیک‌های داستانی اهمیتی ویژه دارد، اما باید توجه داشت که ماهیت و زمینة موضوعی روایت نقشی اساسی در کیفیت پردازش زمانی حوادث دارد. از این رو، این جستار به شیوة توصیفی ـ...

ادبیات تطبیقی دانشی است که با یافتن وجوه مشترک به بررسی احتمال تاثیرگذاری و تأثیر­پذیری دو یا چند اثر ادبی که به قلمروهای ملی ادبی متفاوت تعلق دارند، و نیز تحلیل و آشکارداشت چند و چون این تأثیر و تأثر، می­پردازد. این تطبیق­ها معمولا در بستر دو زبان صورت می­گیرد اما متغیرهای دیگری همچون زمان و زمینه­های فرهنگی و اجتماعی خلق آثار، تفاوت در شیوه­های زیستی و جغرافیای فرهنگی را نیز دربرمی­گیرد. در پ...