کمال­پذیری انسان به مثابه چهار­راهی است که راه­های اصلی مهم­ترین ادیان شرقی و غربی، اعم از الهی و غیر الهی، را به هم پیوند می­زند و، بنابراین، می­تواند نقطه عزیمت درخوری برای گفت­ وگوی ادیان واقع شود. در ادیان معروف تعابیر مختلفی از کمال و انسان کامل وجود دارد. در آیین بودا از انسان کامل با نام های «ارهات» و «انسان آزاده»، در اندیشه مردم چین باستان و آیین کنفوسیوس، با نام­های «تائو»، «انسان آزا...

سوال در برزخ (قبر)، و قیامت، یکی از ضروریات مذهب تشیع محسوب می شود. بررسی اینکه فلسفه و مقصود از سوال چیست؟ پرسشگران چه کسانی هستند؟ پرسش شوندگان چه کسانی هستند؟ سوالات از چه اموری است؟ محور های کلی و اصلی این رساله است. ما حصل این پژوهش این است که هدف از پرسش در برزخ، برای این است که خود انسان متوجه گردد چه کرده و مستوجب چه پاداشی است؛ و فلسفه سوال در برزخ (قبر) ظهور باطن و دل انسان است. در خ...

کلمه تسبیح به طور کلی دارای دو معنای خاص و عام است که به معنای خاصش در مقابل تحمید و تکبیر و... قرار می گیرد و تنها سبحان الله را شامل می شود و به معنای عامش دربردارنده تمام جلوه های عبودیت نظیر حمد و ستایش و خضوع می باشد که با تأمل در آیات قرآن کریم می توان گفت که معنای عام تسبیح مقصود اصلی آیات نورانی قرآن می باشد . از جمله ملحقات تسبیح می توان به حمد وسجده اشاره کرد. حمد پروردگار یعنی ستایش ...

موضوع مورد بحث در این مقاله نکات جالب«آیه‌ی 56 سوره احزاب»است؛یعنی سعی بر این بوده است که نکات قابل توجه موجود در این آیه‌ی شریف، مجمل و مبتنی بر آرای مذکور در تفاسیر روشن شود.نخست نظر قرآن و انعکاس آن در تفاسیر، در باب رفقت منزلت و عظمت رسول اکرم(ص)، در پیشگاه خدا، بهاختصار ذکر شده، سپس موضوع قابل توجه تداوم درود و سلام پروردگار سبحان بر روان رسول گرامیش مطرح شده است و کیفیت درود و سلام خدا، ف...

قرآن کریم از تکریم انسان و برتری او بر بسیاری از آفریدگان خدا سخن گفته است. این بحث در طول تاریخ اسلام، همواره بین دانشمندان مسلمان مطرح بوده است که آیا این برتری مطلق است یا نسبی و اگر نسبی است، نسبت به چه موجوداتی؟ این تکریم به چه معنا و دارای چه ابعادی است؟ در این گفتار، به بررسی این موضوع می‌پردازیم. امتیازات گروه‌های برترِ موجودات (انسان، جن و ملَک) را مورد بررسی قرار می‌دهیم و جایگاه انسان...

یکی از تعابیر بحث انگیز قرآن، «ذلک الکتاب» و موارد مشابه آن است که در آغاز برخی از سوره‌های قرآن آمده است. بررسی‌ها در این مقاله که از طریق مقایسۀ چنین عبارتی در سوره های مربوط انجام پذیرفته، این نتیجه را حاصل کرده است که مفهوم و مشارالیه اسم اشارۀ «ذلک» و «تلک» در چنین تعابیری، قرآن موجود نیست؛ بلکه لوح محفوظ و علم الهی است. چنان می نماید که خاستگاه وجود چنین تعبیری در آغاز برخی از سوره های قر...

در الهیات و حکمت صدرایی مقام «خلافت الهی» غایت وجود انسان و عالم هستی است. ملاصدرا با کمک تبیین و براهین عقلانی و با تکیه بر آموزه‌های وحیانی در صدد توضیح این انگاره برآمده است. هدف نویسندگان در این جستار بازخوانی نظریۀ ملاصدرا و تأمل در برخی از تفاسیر عقلی اوست. مطابق این نظریه، انسان، خلیفه، نماینده و مظهر خدای تعالی است، خواه به‌عنوان خلافت صغری (در زمین) و خواه خلافت کبری (در آسمان و عوالم ...

در قرآن کریم خداوند متعال در استناددهی به خود گاه با لفظ مفرد متکلم وحده و گاه با لفظ جمع متکلم مع الغیر یاد می‌کند؛ درباره متکلم وحده جای هیچ شک و تردیدی نیست؛ اما در استناددهی ضمایر متکلم مع الغیر به خداوند پرسش اساسی درباره چگونگی انطباق لفظ جمع با وحدانیت باری تعالی است. در این باره دانشمندان بلاغت و تفسیر اقوال متعددی را بیان داشته‌اند. جستار پیش رو با رویکردی ادبی- تفسیری، با تکیه بر اقوا...

در قرآن کریم خداوند متعال در استناددهی به خود گاه با لفظ مفرد متکلم وحده و گاه با لفظ جمع متکلم مع الغیر یاد می‌کند؛ درباره متکلم وحده جای هیچ شک و تردیدی نیست؛ اما در استناددهی ضمایر متکلم مع الغیر به خداوند پرسش اساسی درباره چگونگی انطباق لفظ جمع با وحدانیت باری تعالی است. در این باره دانشمندان بلاغت و تفسیر اقوال متعددی را بیان داشته‌اند. جستار پیش رو با رویکردی ادبی- تفسیری، با تکیه بر اقوا...

مسئله عصمت از بنیادی‌ترین مقولات دینی است که تاثیری شگرف بر معرفت‌شناسی دینی می‌نهد، بدین‌روی تکاپوی مفسران در بازشناسی معنایی اصل عصمت به‌طرز چشمگیری خود را نشان می‌دهد. علامه طبرسی از مفسران برجسته امامیه در اثر تفسیری خود، ابعاد مختلف مسئله عصمت را بازکاویده است. حقیقت عصمت، گستره عصمت، دلیل عقلی عصمت، عصمت انبیاء، امامان و فرشتگان ازجمله مباحثی است که آن را از نظر گذرانیده است. رفع شبهه از ...