تاریخ­نگاری و تاریخ­نگری مورخان ایرانی در عصر زندیه به­عنوان یکی از حلقه­ها و ادوار تاریخ­نگاری شایسته مداقه و بررسی است. آذر بیگدلی از نویسندگان پرکار ایرانی سده دوازدهم محسوب می­شود. در ادبیات تاریخی از وی به­عنوان شاعر و تذکره‌نویس یاد می­شود؛ اما یکی از جنبه­های زندگی علمی وی توجه و عنایت او به تاریخ است که حاصل آن نوشته تاریخی کم‌نظیری است که وی در ضمن اثر ادبی خود گنجانده است؛ بنابراین، ه...

سقوط حکومت پهلوی درپی انقلاب اسلامی ایران در دهه‌­های پایانی قرن بیستم از مهم‌­ترین رویدادهای تاریخ معاصر ایران و جهان است. انقلاب‌ اسلامی از همان روزهای آغازین موردتوجه بسیاری از تحلیل­‌گران حوزه­‌های سیاسی، اقتصادی، جامعه‌ شناسی و روانشناسی بوده و حتی تاریخ‌­نگاری نیز از این رویداد بی‌­نصیب نماند. پیدایش فضای آزاد و طرح موضوعات جدید برای مورخان در اثر سقوط حکومت پهلوی و میل برخی از بازیگران ...

برای آن‌که بتوانیم ایرانی آباد، آزاد و شاد بسازیم، لازم است که درک کاملاً درست و واقع‌بینانه‌ای از گذشتۀ خود داشته باشیم. برای این منظور لازم است در کنار استفاده از منابعی که مورخان و جامعه‌شناسان فراهم می‌آورند، از منابعی دیگر، مانند متون ادبی و هنری نیز بهره بگیریم. به نظر می‌رسد که این قبیل متون از بهترین و قابل اعتمادترین منابع برای شناختن جامعۀ ایرانی هستند؛ زیراکه این منابع غالباً فرمایشی و...

مورخان بیلفلد، در کنار سایر مکاتب مهم تاریخ‌نگاری، در نیمة دوم قرن بیستم میلادی به موفقیت‌هایی در ارائة رویکردی جدید برای مطالعة پدیده‌های اجتماعی دست یافته‌اند. در این رویکرد، مورخان با تأکید بر نظریه‌های کلان علم اجتماع بر این باورند که مطالعة ساختارها، کلیت‌ها و روندها در یک برهة زمانی به‌خصوص دوران معاصر باید در دستور کار مورخ اجتماع باشد، در نتیجه، مطالعة سایر ابعاد پدیده‌ها باید داخل ...

بخشی از دوران تاریخی ایران را از لحاظ فرهنگی، عصر یونانی مآبی در بر می گیرد. این عصر با یورش ویرانگر اسکندرـ سردار مقدونی ـ شکل می گیرد. اسکندر در سیر تفسیرهای تاریخی تبدیل به یک شخصیت جهانی می شود که در تاریخ و ادبیات ملل گوناگون به گونه های مختلف در قالب شخصیت های حقیقی و افسانه ای مطرح شده است. منابع تاریخی اسکندر ما را با مجموعه ای از مشخصات افسانه ای و تاریخی روبرو می سازد که تصویری مبهم و...

مورخان ایرانی به تبعیت از روایت های عینی عطاملک جوینی در تاریخ جهانگشا، نابودی کامل جامعه شیعه اسماعیلی با مرکزیت الموت را در جریان حمله مغولان در قرن سیزدهم میلادی/ هفتم هجری که جهان اسلام را به ویرانی کشید، ثبت کرده اند. در حالی که تحقیقات جدید نشان می دهند اسماعیلیان پس از حمله مغول، هم چنان به حیات خود ادامه دادند ولی فعالیت های دایمی آنها در جنوب دریای خزر ناچیز شمرده شده است. تناقض و اغرا...

در میان ایالات و شهرهای ایران، کردستان از ایالاتی است که تواریخ محلی متعددی دارد که اکثر آنها در دوره قاجاریه به نگارش درآمده اند. دوستداری وطن و برجسته کردن جایگاه آن در تاریخ ایران و علاقه شخصی مورخان محلی و نیز تشویق حاکمان محلی، از عوامل ظهور تاریخ نگاری محلی کردستان به شمار می رود. شرف نامه بدلیسی پایه تاریخ نگاری محلی کردستان  و منبع الهام مورخان بعدی کُرد، در دوره صفویه نوشته شد. در دوره ...

آثار مورخان قفقازی در دورۀ باستان، در بردارندۀ نشانه هایی از تقسیم بندی جوامع ساکن در قفقاز در آن دوران است. هرچند در این آثار بر ساختار اشراف محور جوامع قفقازی تاکید شده است، با این حال حاوی شواهدی از زندگی طبقات فرودست جوامع قفقازی در دورۀ باستان نیز می باشد. در این جستار از آثار مورخان ارمنی و گرجی، چون موسی خورنی، پاستوس بوزند، غازار پارپتسی، لئونتی مرولی و داسخورانتسی یاری گرفته شده و همچن...

پژوهش در خصوص سیره پیامبر(ص) از دیرباز مورد توجه محققان مسلمانان بوده است. بدین سبب در طول قرون متمادی مورخان و اندیشمندان مسلمان در موضوع های گوناگون کلی و خاص در باب سیره پیامبر(ص) به پژوهش پرداختند و به دنبال ارائه نگاه جدید به این موضوع بودند. در دوران معاصر نیز نویسندگان با رویکردهای متفاوت به پژوهش در باب سیره پیامبر(ص) دست زدند. از جمله نویسندگان معاصر که سعی کرده است با نگاهی نو وانتقاد...

فیلم تاریخی همواره مقوله‏ای بحث‏انگیز بین مورخان و فیلم‏سازان بوده است. در سه دهه‏ی اخیر که تولید این گونه فیلم رشد چشمگیری یافته، میزان پژوهش‏ها‏یی که به  فیلم‏‏های  ‏تاریخی و یا به رابطه‏ی فیلم و تاریخ پرداخته‏اند ‏نیز افزایش یافته است. این مقاله با بکارگیری روش پژوهش کتابخانه‏ای و اسنادی، پس از معرفی انواع فیلم‏‏های ‏تاریخی، به مقوله‏ی تاریخ‏نگاری می‏پردازد و دیدگاه‏های متفاوت مورخان، فیلم‏س...