استعاره به عنوان مبحثی مهم و قابل اعتنا از دیرباز در حوزه های فلسفی و ادبیات مطرح بوده است و متفکران و ادیبان تمدن یونان باستان تا به امروزه به آن پرداخته اند.امروزه با گسترش زبانشناسی، استعاره به عنوان فرایندی ذهنی ـ زبانی مورد توجه زبانشناسان به ویژه زبانشناسان شناختی قرار گرفته است. در کتاب لیکاف و جانسون (1980) نظریه استعاره مفهومی برای اولین بار مطرح شد و از آن زمان تا کنون این مبحث در معن...

مطالعۀ استعاره در رویکردِ معناشناختی جایگاه ویژه‌ای دارد. استعاره عنصر بنیادین در مقوله‌بندی و درک انسان از جهان خارج و از ساز و کارهای اصلی فرایند تفکر است که در درک مفاهیم انتزاعی نقش مهمی دارد. استعاره‌های مفهومی ابزاری برای تحلیل متن و جهان‌بینی متون، خاصه متون دینی به شمار می‌روند. با قراردادن استعاره‌های مفهومی در کنار یکدیگر به ساختار و جهان‌بینی قرآن و اندیشه‌های نهفته در آن چون متنی دین...

سفرنامه‌های فارسی دورة قاجار جزء نخستین تلاش‌های ایرانیان برای رویارویی با غرب در جایگاه «دیگری» هستند و به همین سبب در آنها اشکال مختلفی از دیگری‌سازی اروپا مشاهده می‌شود. از آن جایی که استعاره یکی از ابزارهای اصلی در فرایند دیگری‌سازی است هدف اصلی این پژوهش بررسی انتقادی ـ شناختی چگونگی استعاری‌سازی «غرب به عنوان دیگری» در دو نمونه از نخستین سفرنامه‌های فارسی این دوره است. دو سفرنامة مسیر طال...

از جمله مباحث کلامی در میان مفسران، تفسیر آیاتی از قرآن کریم است که از طریق بیان اسماء و صفات الهی به معرفی خداوند می‌پردازد. قرآن‌کریم از یک‌سو با بی‌مانند دانستن خداوند، او را برتر از وهم و گمان دانسته و از سوی دیگر برخی از آیات موهم صفات انسان گونه برای خداوند است. در سالهای اخیر الهیات سلبی با تکیه بر ناتوانی عقل در شناخت خداوند، و همچنین عدم امکان سخن گفتن توجه متالهین بسیاری را جلب نموده ...

محور اصلی پژوهش حاضر بررسی تأثیر برداشت سنایی از عشق بر نگرش عطّار و مولوی به این مفهوم است. در این پژوهش پس از یافتن و طبقه بندی استعاره های شناختی به کاررفته در توصیف عشق در غزل های سه شاعر، نوع نگاه هر یک از سه شاعر به عشق بر اساس فراوانی و نوع نمود هر استعاره در غزلیات آنان تبیین شده است. در پایان با بررسی سیر نزولی یا صعودی فراوانی هر استعاره از سنایی تا مولانا و با توجّه به تفاوت نوع نمود ب...

استعاره‌ شناختی از شیوه‌های زبانی برای بیان مفهومی خاص به واسطه مفاهیم دیگر است. غالباً مفاهیم انتزاعی ازجمله مواردی هستند که برای شناخت و معرفی مفهوم خاصی، نیاز به تشبیهات، کنایه‌ها، استعاره و مجاز هست تا با به کار‌گیری مفاهیم عینی، معنای موردنظر به ذهن نزدیک‌تر و فهم آن ملموس‌تر شود. با واکاوی استعاره‌های مفهومی مربوط به دنیا و آخرت می‌توان بدین نتیجه رسید که مفاهیمِ عقلی مانند زندگی‌دنیوی، آخر...

پژوهش حاضر به بررسی افعال استعاری در متن قرآن کریم و ماهیت معنایی آنها از منظر زبان شناسی شناختی و بر بنیاد  نظریه­ی استعاره های مفهومی «لیکاف و جانسون» می پردازد. این نظریه رابطه­ی میان زبان انسان، ذهن و تجارب فیزیکی و اجتماعی او را بررسی می نماید. بر  بنیاد  این  دیدگاه  که  نظریه­ی  معاصر  استعاره  نیز خوانده شد یک حوزه­ی معنایی مشخص مانند« اِستَوی» به  تبیین حوزه­ی انتزاعی- مفهومی دیگری مانن...

هدف مقالۀ حاضر پرداختن به بازنمایی ایدئولوژی در کاریکاتور‌های سیاسی بر اساس دو رویکرد معنی‌شناسی شناختی و تحلیل انتقادی کلام است. در این تحقیق، از میان کاریکاتور‌های سیاسی ایران در سال‌های 1391 و 1392، با موضوع جنگ‌افروزی آمریکا، شش کاریکاتور انتخاب و به دو گروه تصویری و کلامی- تصویری تقسیم شدند. این کاریکاتور‌ها بر اساس نظریة استعارة‌ چندنمودی فورسِویل، و نقش استعاره‌ها در تحلیل انتقادی کلام مو...

در مطالعة حاضر که تلاشی میان­رشته­ای در حوزه­های ادبیات و زبان‌شناسی شناختی است تعامل استعاره، شناخت، بدن و فرهنگ بررسی می­شود. در این مقاله پاره­ای از عبارات مبتنی بر واژة چشم (دیده) در بوستان سعدی براساس رویکرد زبان‌شناسی ­شناختی تجزیه‌وتحلیل می­شود. بررسی داده­ها نشان می­دهد که چشم (دیده)، به شکل واژه­ای زایا در تجسم ذهن فارسی­زبانان از طریق یک الگوی شناختی مشارکت دارد و در آن به مفهوم­پرداز...

درمعنی شناسی شناختی، منظور از سازوکا رهای شناختی ابزارهای شناختی مثل مجازهای مفهومی، استعاره های مفهومی و تصویری، و طرحواره های تصویری هستند که در سازماندهی ودرک مفاهیم انتزاعی در ذهن انسان نقش دارند. هدف مقاله حاضر، بررسی نمونه هایی از این سازوکارهای شناختی است که در دعای امام سجاد علیه السلام در صحیفة سجادیه به کار رفته است. سؤالی که مقاله حاضر این است که این سازوکارهای شناختی در مفهوم سازی م...