یکی از بحث‌های مهم در پلورالیزم مسئله نجات است. این مسئله محل بحث و گفت‌وگوی بسیاری میان متفکران اسلامی بوده است. برای آنکه کثرت‌گرایی یا انحصارگرایی در نجات از منظر اسلام مشخص شود، باید به آیات و روایات نگاهی دقیق افکنده شود. از جمله موضوعات مؤثر در این بحث، موضوع استضعاف است. بررسی معانی استضعاف، حدود و ثغور آن و تأثیر آن در مسئله نجات، نیازمند ژرف‌کاوی مجدد ادله نقلی است. مقاله حاضر با روش ک...

مقاله حاضر تلاشی است، در پی­گیری برخی از مفاهیم بدیع دانش زبان­شناسی نوین در آراء حکیم ناصر خسرو قبادیانی بلخی که از رهگذر بازخوانی یکی از آثار منثور وی با عنوان جامع­الحکمتین حاصل آمده است. ابتدا ضمن واکاوی فصل «اندر نطق و کلام و قول» و برخی فصلهای دیگر کتاب، دیدگاههای ناصر خسرو را در باب زبان یک به یک معرفی کرده­ایم و آنگاه با مقایسه تطبیقی آراء یاد شده با نظریه­های نوین زبان­شناسی و بحث دربا...

ادب با ریشه‌ای نامعلوم، در زبان عربی، نخست در شعر مخضرم و به‌ویژه در احادیث نبوی، به‌کار گرفته شد و به‌سرعت بر مفاهیمی بسیار گوناگون اطلاق گردید. آن بخش از ادب که اینک صوفیانه می‌خوانیم، از آغاز اسلام تا میانه‌های قرن دوم قمری، بیشتر ادب دینی بود، تا آنکه حسن بصری، ابراهیم ادهم و همنشینان او پایه‌های تصوف را در جهان اسلام استوار کردند و از سدۀ سوم قمری، ادب صوفیانه اندک‌اندک در آثار برخی مدون ش...

از پیش‌گامان عرفان نظری در جهان اسلام، حکیم ترمذی است؛ محدث، فقیه، و مفسر ایرانی سدۀ سوم قمری/ نهم میلادی که در میان عامۀ مسلمانان از یک سو، با اثر مشهور حدیثی‌اش، نوادر الاصول، و از سوی دیگر، همچون یک صوفی و حکیم شناخته می‌شود. با تکیه بر آثار پرشمار باقی‌مانده از وی، می‌توان دریافت که خواسته است شیوه‌های سلوک معنوی رایج در ایران باستان و تمدن‌های همسایه را با تکیه بر منابع اس...

کتاب مزامیر منسوب به حضرت داوود(ع) و مشتمل بر تشبیهات فراوانى ازجمله تشبیهاتى دربارة خدا، انسان، گناه، گناهکار و مؤمن است، با وجود اینکه فقراتى از این کتاب، خداوند را به طور شایسته مورد خطاب قرار نداده و توصیف نکرده است اما م ىتوان گفت که تشبیهات آن در بسیارى از موارد از لحاظ لفظ و معنى با قرآن کریم قابل انطباق است. تشبیه خداوند به پناهگاه و تشبیه گناه به بارى سنگین و مشقت آور و تشبیه گناهکار ب...

در ادله اکراه، اضطرار، تقیه و حرج، یک استثنا بیان شده و آن ریختن "خون" است.با این توضیح که اکراه، اضطرار، تقیه و حرج، مجوز ریختن خون دیگران نیست، هر چند راه دیگر برای شخص مکرَه و غیر او جهت برون رفت از وضعیت پیش آمده نباشد. سوالاتی پیرامون این استثنا وجود دارد که در این نوشته این سوالات در سه بخش مدیریت و پاسخ داده شده است. بخش اول مربوط به انحصار خون در کشتن و یا شمول آن نسبت به جرح است؟ بخش دو...

در این پژوهش تلاش بر آن شد تا اندیشه های عرفانی حکیم الهی قمشه ای از میان اشعارش بر داشت شده و با ملاک های زیبایی شناسی بلاغی مورد مداقه قرار گیرد؛ تا مهم ترین رویکرد های عرفانی، جایگاه زیبایی شناسی آن ها و مهم ترین عامل زیبایی شناسی بلاغی شاعر تبیین شود. به این منظور، ابتدا از میان عمده ی اشعار عرفانی حکیم الهی که غزلیات ایشان است، اصطلاحات، رموز و اندیشه های عرفانی استخراج و تحلیل نظری شد. ...

سید مجتبی موسوی* این نوشتار با توجه به آیه 60 سوره مؤمن که در آن توصیه به دعا و وعده قطعی استجابت داده شده، با تحلیل دقیق دعا و با عنایت به آیات قرآنی و سنت معصومین، به یک چالش روی می آورد و آن این است که چرا بسیاری از دعاها مستجاب نمی شود؟ مفسران گفته اند: شرط استجابت دعا وجود مصلحت و پاکی روح است. اگر دعایی مستجاب نمی شود به خاطر فقدان یکی از دو شرط یا هر دوی آن هاست. با توجه به اطلاق آیه مور...

کیش گنوسی یک آیین کهن است که اصول آن با آیین‌های مانوی، افلاطونی و نوافلاطونی نقاط اشتراک بسیاری دارد. حکیم ترمذی یکی از عرفای سده سوم هجری است که نماینده حکمای مشرق و بنیانگذار آراء ابن عربی است.مقایسهآراء حکیم ترمذی با اصول کیش‌های یادشده به شیوه توصیفی-تحلیلی حاکی از تأثیرگذاری آیین‌های یاد شده بر دیدگاه‌های او به دلیل خاستگاه مشترک آن‌هاست و رشته پیوسته ادیان و آیین‌های بشری را به اثبات می‌...

«عدالت در فقه سیاسی» از ابعاد گوناگون قابل توجه است. آنچه در این مقاله بررسی می‏شود، آن است که: آیا عدالت در زمامداری اصالت دارد یا در زمامدار؟ و به عبارت دیگر، عدالت وصف حکومت است یا حاکم؟ هرچند عدالت یکی از شرایط بسیاری از منصب‏های اجتماعی و سیاسی است، فلسفه این شرط‏گذاری، برقراری عدالت در جامعه است. در همین راستا شش دلیل بر «اصالتِ عدالت در زمامداری» ارائه شده است تا ثابت شود عدالت در زمامدار...