قاعده «تعلیق الحکم علی الوصف مشعر بالعلیة» از قواعد مهم زبانی است که از دیر باز در علوم گوناگون مانند بلاغت، فقه، اصول و تفسیر بدان توجه شده و دانشمندان اسلامی و بویژه اصولیان و فقها در تحلیل‌های خویش از آن بهره جسته‌اند. نویسنده کتاب «المیزان فی تفسیر القرآن» نیز با اشرافی که بر علوم مختلف داشته، در تفسیر برخی آیات قرآن کریم از این قاعده استفاده کرده است. مقاله حاضر قاعده مذکور را مورد بازخوان...

امکان حصول قطع در تفسیر از سوی برخی اندیشمندان مورد انکار قرار گرفته است این مساله در زمان گذشته از سوی کسانی که حجیت ظواهر قرآن را انکار می کرده اند و تفسیر قران را تنها در حیطه اختیارات معصومان می دانسته اند وامروزه از سوی کسانی که به نسبی بودن شناخت متون و تبعیت آن از فضای ذهنی مخاطب معتقدند مورد بحث واقع شده است این مقاله بر آن است تا نشان دهد نصوص قرآن کریم چه تنصیص به کمک قرائن پیوسته لفظ...

در قرآن مجید، آیاتی وجود دارد که در عظمت و شأن اهل بیت? نازل شده است و یکی از مباحث مهم در تفاسیر شیعه و اهل سنت توجه به آیاتی است که راجع به فضایل این بزرگواران است. در این پژوهش دیدگاه ابواسحاق ثعلبی(م427ق) در مورد آیات نازله در شأن اهل بیت? مورد بررسی قرار گرفته است. فصل اول مربوط به «کلیات تحقیق» و «مفهوم شناسی اهل بیت» است. فریقین در این که منظور از اهل بیت رسول خدا? چه کسانی هستند دچار ا...

در قرآن آیات فراوانی درباره¬ی همسران پیامبر() وجود دارد و خداوند متعال در حکم صریحی همسران پیامبر() را « امّهات المؤمنین» نام نهاده است .(احزاب/6) رویکرد مفسران در مقام تبیین این آیات متفاوت و گاه متناقض بوده است. برخی از مفسران از مجموع آیات درباره¬ی همسران پیامبر() به تنزیه پیامبر()در ارتباط با همسرانش تأکید بیشتری دارند. در همین راستا پژوهش حاضر به بررسی آیات مربوط به همسران پیامبر ()در...

چهل و هفتمین آیه از سوره ذاریات به چگونگی پیدایش فضا و جهان گستری خداوند تصریح دارد، و آیه یازده سوره فصلت شکل پرداختن خداوند به آسمان ها را بیان می کند. مسأله گسترش جهان از آغاز تا انجام که مورد اشاره قرآن کریم است، مسأله ای است که دانشمندان علم نجوم در کشفیات جدید خود به آن دست یافته اند. یافته های جدید حاکی از آن است که در بازه زمانی ادامه داری که از لحظه پیدایش آغاز شده، کهکشان ها با سرعت ف...

یکی از شاخصه‌های کلام معصومان استناد به آیات قرآن است. حضرت زهرا÷ در خطبه‌های خویش به فراخور نیاز، به آیات قرآن استناد نموده است. این گونه استنادهای قرآنی می‌تواند یکی از مهمترین منابع تفسیر قرآن به‌شمار آید. بیشترین کارکرد این روابط، در توسعه دامنه تفسیر نقلی است. این پژوهش، کارکرد تفسیری استنادهای قرآنی در خطبه‌های حضرت زهرا÷ و فراوانی آنها را مورد مُداقه قرار داده است و در آن به‌جای محتوای کل...

گسترة ارتباط معنایی آیات، بسیار وسیع است، ولی اهداف، روش های علوم و تفکیک مرزهای دانش، سبب شده در هر دانشی به برخی از ابعاد ارتباط بین آیات توجه شود؛ برای دستیابی به نگرشی همه جانبه در مسئله طلاق باید ارتباط معنایی آیات در تمام جهات پنهان و آشکار مورد ملاحظه قرار گیرد. در این مقاله ضمن تبیین تعامل معانی آیات در سه حوزه دانش اصول فقه، تفسیر و زبان شناسی سعی شده مقولاتی نظیر عام و خاص، مطلق و مقی...

 بررسى و نقد دیدگاه‌هاى گوناگون درباره همسان‌سازى تفسیر قرآن و متون بشرى است. نویسنده، پس از اشاره‌اى کوتاه به فهم‌پذیرى متون و کاربرد ابزارها و روشهاى متفاوت در راستاى فهم و تفسیر متون الهى و بشرى، به فهم‌پذیرى قرآن پرداخته و سه دیدگاه را مطرح کرده است. دیدگاه نخست، نظریه کسانى است که فهم‌پذیرى قرآن را باور ندارند. دیدگاه دوم؛ باور کسانى است که فهم‌پذیرى قرآن را پذیرفته، اما ویژه پیامبر و معصو...

پرداختن به ابعاد مختلف روش شناسی تفسیر برای دست یابی به روشی صحیح، لازم و ضروری است و همان گونه که به دست آوردن مفاد صحیح آیات در سعادت انسان نقش دارد، آگاهی از روش صحیح فهم و تفسیر قرآن نیز جایگاه وی‍ژه ای دارد. برای رسیدن به روش صحیح در تفسیر قرآن رعایت کردن قواعد تفسیری ضروری است. بر اساس روش های مختلفی که مفسران در تفسیر آیات برگزیده اند میان کلمات آنان در بیان مفاهیم آیات قرآن اختلاف وجود ...

تفسیر ترجمه الخواص از تفاسیر ارزشمند قرآنی است که به زبان فارسی و توسط ابوالحسن علی بن الحسن زواره ای در سال 946 نگاشته شده است. این تفسیر مطابق مذهب حقّه امامیه و به روش روایی تألیف یافته است. نگارنده در این رساله پس از ایراد مقدمه ای مبسوط در معرفی نویسنده و تفسیر ترجمه الخواص به تصحیح انتقادی متن آن پرداخته است. اصل کتاب ترجمه الخواص، به شرح سوره های فاتحه و بقره پرداخته است از اینرو استعا...